Trình Quốc hội lập Quỹ nhà ở quốc gia

Chính phủ đề xuất lập Quỹ nhà ở quốc gia và hàng loạt cơ chế đặc thù như giao thầu, rút gọn thủ tục đầu tư, cho phép chủ đầu tư tự quyết giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội.

Sáng nay 20.5, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh báo cáo dự thảo Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Đáng chú ý, tại dự thảo, Chính phủ đề xuất lập Quỹ nhà ở quốc gia. Đây là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách được thành lập ở T.Ư và địa phương, được hình thành từ nguồn ngân sách nhà nước và xã hội hóa từ đóng góp của các tổ chức, cá nhân.

Ngoài ra, quỹ hình thành nguồn thu từ việc đóng tiền tương đương giá trị quỹ đất đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để xây dựng nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở, nguồn từ bán nhà ở thuộc tài sản công và các nguồn huy động hợp pháp khác.

Quỹ sẽ thực hiện chức năng đầu tư xây dựng, tạo lập quỹ nhà ở xã hội, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê mua, thuê.

Lý giải cho đề xuất này, Chính phủ cho biết hiện chưa có Quỹ nhà ở quốc gia hoặc mô hình định chế tài chính phù hợp để hỗ trợ nguồn lực tài chính cho các địa phương, doanh nghiệp triển khai các dự án nhà ở xã hội đảm bảo dài hạn, bền vững.

Cả nước chỉ có một số quỹ phát triển nhà ở của TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu... Tuy nhiên, các quỹ phát triển địa phương này đều đang gặp khó khăn trong hoạt động do không được cấp bổ sung vốn…

Doanh nghiệp được tự xác định giá bán, thuê mua

Chính phủ cũng đề xuất nhiều cơ chế đặc thù để phát triển nhà ở xã hội trong giai đoạn tới. Cụ thể, chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không sử dụng vốn đầu tư công không thông qua đấu thầu.

Đặc biệt, các thủ tục đầu tư xây dựng được rút gọn đáng kể như bỏ thủ tục thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng.

Theo Bộ Xây dựng, trước đó nhiều doanh nghiệp phản ánh, thủ tục để đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư với dự án nhà ở xã hội cho lực lượng vũ trang (sau khi đã chấp thuận chủ trương đầu tư) lên tới gần 300 ngày. 

Do đó, dự thảo bổ sung quy định theo hướng giao thẩm quyền cho UBND cấp tỉnh hoặc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an không thông qua đấu thầu. Thời gian dự kiến tối đa 75 ngày, cắt giảm được khoảng 200 ngày, tương ứng khoảng 70% thời gian thực hiện so với quy định hiện hành.

Về giá, chủ đầu tư tự xây dựng, thuê tư vấn có đủ điều kiện năng lực về hoạt động xây dựng để thẩm tra trước khi chủ đầu tư phê duyệt giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội...

Theo cơ quan soạn thảo, một số địa phương và chủ đầu tư phản ánh việc xác định giá bán, cho thuê mua khó chính xác, dẫn đến thẩm định giá gặp khó khăn. Việc giao chủ đầu tư xác định giá và thực hiện kiểm toán, gửi đến UBDN cấp tỉnh thẩm định lần 2 sẽ rút ngắn được thủ tục từ 30 - 90 ngày...

Cơ chế đột phá nhưng dễ dẫn đến tham nhũng, tiêu cực

Thẩm tra dự thảo nghị quyết, Ủy ban Pháp luật Tư pháp của Quốc hội tán thành các đề xuất của Chính phủ. Song cho rằng, đây là các chính sách mới, lớn, có tác động sâu rộng đến nguồn lực nhà nước, quyền, nghĩa vụ của các doanh nghiệp.

"Nhiều giải pháp đột phá rất thông thoáng, tuy cần thiết để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn nguy cơ sơ hở, lạm dụng dẫn đến tham nhũng, tiêu cực, lãng phí", cơ quan thẩm tra nêu. 

Ủy ban Pháp luật Tư pháp cũng đề nghị bổ sung quy định giao Chính phủ có trách nhiệm xây dựng cơ chế phòng ngừa sơ hở, tránh việc trục lợi chính sách gây thất thoát, lãng phí.

Về quy định Nhà nước hoàn trả tiền cho chủ đầu tư trong trường hợp chủ đầu tư có quyền sử dụng đất hoặc thỏa thuận nhận chuyển quyền sử dụng đất, cơ quan thẩm tra cho biết nhiều ý kiến đề nghị cân nhắc thận trọng. 

Lý do nội dung này có tác động lớn đến nguồn lực nhà nước nhưng chưa có đánh giá tác động chính sách kỹ lưỡng, chưa được báo cáo và có sự chấp thuận của cấp có thẩm quyền. Dự thảo nghị quyết cũng chưa xác định rõ thời điểm thực hiện việc hoàn trả nên có thể dẫn đến tùy nghi trong thực hiện, có nguy cơ gây ra thất thoát, tiêu cực...