Triều cường cũ chưa kịp rút, đợt mới lại sắp đến

Đợt triều cường rằm tháng 9 chẳng những vượt lịch sử mà còn kéo dài bất thường. Trong những ngày tới, mực nước triều vẫn còn cao, trong khi đó đợt triều cường mới lại sắp đến và có khả năng nguy hiểm hơn.

1 đợt triều cường 2 lần phá kỷ lục, vì sao?

Cơn mưa sáng 12.11 dù không quá lớn nhưng vẫn khiến một số khu vực ở TP.HCM ngập nặng. Đáng chú ý là tại khu vực P.An Lạc, một số tuyến đường nước ngập lênh láng; một số điểm ngập sâu gần nửa bánh xe. Theo số liệu quan trắc, P.An Lạc cũng là nơi đang "chìm" nhanh nhất TP.HCM nên cứ mưa là ngập.

Bên cạnh tình trạng ngập do mưa lớn và sụt lún, đợt triều cường rằm tháng 9 âm lịch vừa qua cũng đạt mức cao lịch sử và kéo dài bất thường. Đợt triều cường này 2 lần liên tiếp phá kỷ lục về độ cao; cụ thể mực nước tại trạm Phú An trên sông Sài Gòn ghi nhận vào sáng 6.11 đạt 1,78 m, vượt mốc lịch sử 1 cm ghi nhận vào năm 2019. Chỉ một ngày sau (7.11), đỉnh triều lại tăng thêm 1 cm so với ngày trước đó, lên 1,79 m.

Nhưng điều bất ngờ vẫn chưa dừng lại. Thông thường, triều cường đạt đỉnh trong 1 hoặc 2 ngày, sau đó sẽ rút nhanh. Các bản tin ban đầu dự báo đạt đỉnh vào ngày 6 - 7, đến ngày 8 sẽ bắt đầu rút. Nhưng thực tế tới sáng 9.11, triều cường tại một số trạm đo trên địa bàn TP.HCM như Nhà Bè, Phú An, Thủ Dầu Một tiếp tục trên mức báo động (BĐ) 3. Dự báo mực nước cao còn duy trì đến hết ngày 9, sau đó trong 3 - 4 ngày tới sẽ xuống nhanh.

Tuy nhiên, bản tin cập nhật triều cường của Đài khí tượng thủy văn Nam bộ ngày 12.11 cho biết: Mực nước tại một số trạm chính trên sông Sài Gòn vẫn ở mức BĐ 2 - 3. Cụ thể, tại trạm Thủ Dầu Một vào ngày 11.11, mực nước triều là 1,63 m, trên mức BĐ 3 là 3 cm. Mực nước cao nhất ngày tại hầu hết các trạm trên sông Sài Gòn sẽ xuống chậm trong 2 - 3 ngày tới. Bản tin lý giải, triều cường rút chậm do ảnh hưởng xả nước từ các hồ chứa trên thượng nguồn khiến mực nước tại các trạm vẫn duy trì ở mức xấp xỉ hoặc trên BĐ 1; riêng trạm Thủ Dầu Một ở mức cao từ BĐ 2 - 3. Sau một vài ngày nước triều sẽ lên lại vì sắp bước vào đợt triều cường mới (đầu tháng 10 âm lịch). Cần đề phòng mưa lớn kết hợp triều cường cao gây ngập úng ở các vùng trũng thấp, ven sông ảnh hưởng đến giao thông và các hoạt động KT-XH.

Ông Lê Đình Quyết, Trưởng phòng Dự báo (Đài khí tượng thủy văn Nam bộ), nhận định dù vẫn nằm trong quy luật về thời điểm và chu kỳ nhưng đợt triều cường này đã phá vỡ kỷ lục cách đây 6 năm đến 2 cm và kéo dài khá lâu. Dù triều đang rút nhưng vẫn còn ở mức khá cao, do vậy có thể xem đợt triều cường vừa qua là diễn biến cực đoan. Đáng chú ý, vào tuần sau lại bước vào đợt triều cường mới, dự báo cũng sẽ cao do có thể tác động cộng hưởng gió đông bắc. Tương tự đợt triều cường trước, dự báo thời gian đợt triều cường này duy trì cũng vài ngày.

"Không khép kín đê bao, mãi không chống được triều cường"

Th.S Lê Thị Xuân Lan, chuyên gia khí tượng thủy văn, giải thích thêm, các đợt triều cường phụ thuộc vào lịch âm, và nếu tính theo lịch âm thì ngày hôm qua đã là 23.9 nhưng mực nước vẫn cao là một yếu tố bất thường bên cạnh đỉnh triều đạt mức cao kỷ lục. Vào ngày 20.11 tới trùng với lịch âm là 1.10, đỉnh của đợt triều cường này có thể xuất hiện vào ngày 21 - 22.11 nhưng từ 4 hoặc 5 ngày trước đó nước đã bắt đầu lên dần. Điều này cho thấy "thời gian nghỉ" hay gọi đúng hơn là chân triều, giữa các đợt triều cường bị rút ngắn đáng kể.

"Do gió mùa đông bắc về sớm với cường độ mạnh, trên vùng biển Nam bộ gió di chuyển theo hướng đông đông bắc tạo thành thế vuông góc với các cửa sông. Đây là điều kiện lý tưởng để đẩy nước từ biển vào sâu trong các nhánh sông, gây triều cường cao và rút chậm. Khả năng cao là đợt triều cường tới cũng trùng với đợt không khí lạnh mạnh nên có thể cao như đợt vừa rồi, thậm chí còn cao hơn một vài cm. Do vậy, người dân TP.HCM và Nam bộ cần hết sức đề phòng các tình huống triều cao, gây ngập sâu ảnh hưởng đến sinh hoạt và sản xuất. Thông thường, đỉnh triều của năm thường rơi vào tháng 10 - 11 âm lịch. Do vậy, trong 2 - 3 đợt tới, mực nước triều vẫn có khả năng duy trì mức cao, thêm vào đó kết hợp với không khí lạnh mạnh và mưa lớn nên diễn biến rất khó lường", bà Lan khuyến cáo.

Trong bối cảnh diễn biến thời tiết ngày càng cực đoan, nước biển dâng ngày càng cao, thêm vào đó là xu hướng "chìm" do sụt lún mặt đất ở TP.HCM ở nhiều nơi chưa được kiểm soát… khiến tình trạng ngập và ngập sâu trên địa bàn TP.HCM ngày càng diễn biến phức tạp. TS Võ Kim Cương, nguyên Phó kiến trúc sư trưởng TP.HCM, nhận định: TP sẽ còn ngập do triều cường cho đến khi nào hệ thống đê bao ven các sông rạch chưa được khép kín và hệ thống cống ngăn triều vận hành hiệu quả.

Về mặt quy hoạch đô thị, theo TSKH-KTS Ngô Viết Nam Sơn, các tiêu chuẩn quy phạm chúng ta chưa đáp ứng được, trong khi thời tiết ngày càng cực đoan và xuất hiện thường xuyên hơn. Mặt khác, trong giai đoạn gần đây, nhiều dự án đô thị tư nhân phát triển mạnh và có nhiều trường hợp nhà đầu tư thiếu trách nhiệm xã hội nên nhà cửa xây xong rồi bán mà đường sá kết nối chưa xong, cống rãnh chưa xong, hệ thống hạ tầng xã hội còn thiếu rất nhiều thứ. Còn ở những khu đô thị ổn định như trung tâm TP trước đây nay được "nhét" thêm rất nhiều nhà cao tầng vào khiến mật độ xây dựng, mật độ bê tông hóa rõ ràng tăng lên, có thể gấp 5 - 10 lần. Nhưng việc nâng cấp cho hệ thống hạ tầng để đảm đương cho mật độ đó lại không được thực hiện đồng bộ.

Hiện tại, tỷ lệ bê tông hóa ở TP.HCM rất cao, trong khi tỷ lệ không gian xanh chỉ đạt khoảng 0,5 m²/người. So với đề xuất tối thiểu của UNESCO phải là 10 m²/người thì tỷ lệ này quá khiêm tốn. "Việc đầu tiên với các TP bị ngập hiện nay là phải giảm được tỷ lệ bê tông hóa và tăng không gian xanh. Nói nôm na là mình phải quy hoạch lại để tăng không gian cho nước; thứ nhất bao gồm sông, hồ, kênh, rạch phải liên thông với nhau, để thoát nước nhanh. Thứ hai là phải tăng không gian xanh lên, TP.HCM phải tăng thêm ít nhất 20 lần để đạt tối thiểu theo tiêu chí của UNESCO", ông Nam Sơn đề xuất.