Triển vọng nào cho Ukraine tại thượng đỉnh Mỹ - Nga?

Ukraine và các đồng minh châu Âu đã phản đối mạnh mẽ khả năng bị gạt ra khỏi cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nga vào tuần sau.

Sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo sẽ gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại bang Alaska (Mỹ) vào ngày 15.8, các nhà lãnh đạo châu Âu đã có một loạt nỗ lực ngoại giao khẩn trương vào cuối tuần qua nhằm tìm hiểu nội dung của cuộc họp cũng như để đảm bảo Ukraine không bị "gạt ra rìa" khỏi những thảo luận về tương lai của nước này, theo CNN.

Châu Âu ra điều kiện

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky không được nhắc đến như là thành viên của hội nghị thượng đỉnh sắp tới tại Alaska dù nhiều lần đề nghị các cuộc gặp trực tiếp hai bên lẫn ba bên với lãnh đạo Nga và Mỹ. Reuters dẫn lời một quan chức Nhà Trắng cho biết Tổng thống Trump vẫn sẵn sàng cho cuộc gặp 3 bên nhưng hiện tại, Mỹ chỉ lên kế hoạch cho cuộc gặp song phương theo đề nghị của Tổng thống Putin. Theo AFP, Đặc phái viên Tổng thống Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff đã đề xuất cuộc gặp 3 bên trong chuyến thăm Nga trong tuần qua, nhưng Tổng thống Putin có vẻ đã loại trừ việc này.

Phía Nga được cho là đã gửi cho ông Witkoff những điều kiện của nước này về việc giải quyết xung đột. Hai bên không nêu rõ nội dung là gì nhưng Tổng thống Trump hôm 8.8 hé lộ có thể gồm việc "trao đổi một số vùng lãnh thổ".

Theo CNN, tại cuộc gặp với Phó tổng thống Mỹ J.D.Vance tại Anh vào ngày 9.8, các quan chức châu Âu đã đề nghị Mỹ cung cấp thêm thông tin về kế hoạch mà Nga đã gửi cho ông Witkoff. Đồng thời, châu Âu cũng đưa ra đề xuất riêng, theo tờ The Wall Street Journal là gồm yêu cầu ngừng bắn trước khi tiến tới những hành động khác liên quan xung đột và việc trao đổi lãnh thổ phải có qua có lại, cùng với những cam kết an ninh vững chắc.

Trong một tuyên bố chung sau đó, lãnh đạo Anh, Ba Lan, Đức, Pháp, Phần Lan, Ý và Liên minh châu Âu (EU) hoan nghênh nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm tìm kiếm hòa bình cho Ukraine, nhưng cũng yêu cầu gia tăng sức ép lên Nga. "Những cuộc đàm phán ý nghĩa chỉ có thể diễn ra trong bối cảnh của một thỏa thuận ngừng bắn hoặc giảm thù địch. Con đường đến hòa bình tại Ukraine không thể được quyết định mà không có Ukraine. Chúng tôi vẫn cam kết với nguyên tắc rằng biên giới quốc tế không được thay đổi bằng vũ lực", tuyên bố chung nêu. Hôm qua, Tổng thống Zelensky tuyên bố hoàn toàn ủng hộ tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo châu Âu.

Liệu có đột phá ?

Hội nghị thượng đỉnh Alaska sắp tới đánh dấu một bước chuyển mới trong thái độ của Tổng thống Trump đối với Nga. Sau khi nhậm chức vào tháng 1, nhà lãnh đạo phản đối tham gia nỗ lực của đồng minh trong việc cấm vận Nga. Tuy nhiên sau đó, ông tỏ ra thất vọng với lãnh đạo Điện Kremlin và thông qua thỏa thuận mới nhằm cung cấp vũ khí cho Ukraine, ra hạn chót để Nga đạt thỏa thuận chấm dứt chiến sự.

Đài RT dẫn lời các chuyên gia Nga phân tích rằng Tổng thống Putin đang bước đến bàn đàm phán với vị thế vững chắc khi quân đội Nga vẫn đang chiếm ưu thế trên chiến trường và không vội vã phải đạt thỏa thuận. Tổng thống Trump đã đe dọa cấm vận trực tiếp Nga cũng như các nước mua dầu mỏ của nước này. Tuy nhiên, chính nhà lãnh đạo cũng từng thừa nhận đòn bẩy này có thể không hiệu quả, theo tờ The New York Times. Mỹ chưa đánh thuế lên Trung Quốc, khách hàng mua dầu lớn nhất của Moscow, trong khi Ấn Độ đã tuyên bố sẽ tiếp tục mua dầu của Nga dù đã bị Mỹ áp thuế cao.

Các nhà quan sát cho rằng việc hai bên đồng ý gặp nhau cho thấy khoảng cách đã được thu hẹp và phản ánh mong muốn sẵn sàng đàm phán. Tuy nhiên, những nhận định từ truyền thông Nga lẫn phương Tây đều phản ánh sự hoài nghi về khả năng đạt bước đột phá tại hội nghị sắp tới bởi các bên liên quan như Ukraine và châu Âu đều không có mặt, trong khi Kyiv và Moscow đều không đồng ý nhượng bộ.