Trên đường chữ, nhặt những từ bi

TP - Xá lợi của Đức Phật là kết tinh của một đời giác ngộ và từ bi vô lượng, là minh chứng cho hành trình vượt qua khổ đau để tìm đến chân lí. Và giữa điệp trùng hỗn độn của thời cuộc, có những người lặng lẽ vượt qua giông bão, qua lớp lớp hiểm nguy để tìm ánh sáng của sự thật.

Họ vẫn ở đó, từ trăm năm nay, dẫu không khoác trên mình tấm áo cà sa, không ngồi kiết già giữa tĩnh lặng thiền môn, nhưng trong từng bước chân, từng dòng chữ nóng bỏng hay đẫm sẻ chia từ tâm lực họ, đã để lại những hạt xá lợi đời thường, kết tinh từ trí tuệ, lòng dũng cảm và trái tim chất chứa yêu thương...

Hành trình 25 năm làm báo mà tôi vẫn hay dí dỏm với bạn bè rằng mình miệt mài làm “phu chữ”, đã neo vào tâm trí tôi biết bao câu hỏi. Làm sao để giữ được sự trung thực trong mỗi bài viết? Làm sao để ngôn từ không vô tình làm tổn thương ai? Và làm sao để ngọn lửa yêu nghề không lụi tàn trước những áp lực vô hình của thời cuộc? Những câu hỏi ấy, không dễ trả lời nhưng luôn dấy lên như phản xạ không điều kiện giữa ma trận cám dỗ, mà chỉ cần lơ đễnh là lạc lối. Và cũng từng đó năm cho tôi nhận chân ra nhiều điều, từ đời thực đến kinh kệ mà mình có đọc và nghe để soi chiếu và thấm hơn tính thiện lương, sự hi sinh cần có cho nghề viết mà mình đeo đuổi.

Ảnh minh họa

Có rất nhiều mĩ từ mà người đời dành cho giới phóng viên. Họ ví nhà báo như những người hùng với ngòi bút sắc bén, sẵn sàng lao vào tâm bão để tìm sự thật. Nhưng không phải ai cũng nhận ra, họ cũng là những con người bình thường với trái tim đa cảm, dễ tổn thương. Trái tim ấy, dường như được chia thành nhiều ngăn. Một ngăn đựng yêu thương, chia sẻ - nơi những câu chuyện đời thường, những phận người cơ cực, lay động họ từng ngày. Một ngăn khác là nơi lưu giữ nhiệt huyết, sự dấn thân và cả tinh thần bất khuất, sẵn sàng mạo hiểm để tìm kiếm sự thật, dù biết rằng điều đó đôi khi đồng nghĩa với việc đặt mình vào hiểm nguy. Và đây, trong thẳm sâu, những người làm báo còn có một ngăn chứa đựng biết bao trăn trở. Làm sao để bài báo không chỉ là thông tin mà còn mang lại hi vọng? Và quan trọng hơn, làm sao giữ được sự trung thực trong một thế giới mà đôi khi sự thật bị che lấp bởi lợi ích và toan tính? Những câu hỏi ấy là gánh nặng vô hình mà tôi và phần lớn đồng nghiệp của mình không ít lần tự hỏi.

Nhà báo - những người âm thầm dấn thân vào những nơi không ai muốn đến, chạm vào những sự thật, nhất là sự thật bị đủ thứ hào nhoáng che lấp mà không phải ai cũng muốn và dám đối diện. Cả những sự thật mà nó tồn tại như hiển nhiên, được hay bị cộng đồng xem là bình thường dẫu mang trong mình một tiếng nói khác với đầy đủ cung bậc, mà khi được báo chí đưa lên, xã hội lại sục sôi. Những lặng thầm và cả đớn đau ấy đã khiến mỗi câu chữ như được đan kết bởi trách nhiệm, tình người và hi vọng. Và vì thế mỗi bài viết như một viên ngọc thô mài giũa từ mồ hôi, nước mắt, và đôi khi cả mất mát mà người ngoài cuộc khó có thể hình dung.

Nhưng cũng như xá lợi Phật, những gì họ để lại không nằm ở hình thức, mà ở giá trị. Nó khơi dậy lương tri, lay động lòng người. Nó đánh thức những điều tốt đẹp vẫn âm thầm hiện hữu giữa dòng đời. Và bạn thấy đấy, vẻ đẹp của người viết báo không rực rỡ như ánh đèn sân khấu. Đó là vẻ đẹp thầm lặng, sâu sắc lấp lánh giữa tro tàn, giữa những dòng chữ như câm lặng, vô tri, mà nếu soi kĩ sẽ thấy bao vang động cộng hưởng từ đời sống, hiện thực ngổn ngang, và như được đi qua lưới lọc, nó tỏa sáng. Lắm khi tôi nghĩ, vẻ đẹp ấy, tự thưởng cho mình đi, tạm gọi như thế, có được là từ một hành trình tu tập và hiến dâng. Và tôi mong muốn bạn, cả những người xung quanh bạn hiểu, họ - những người viết - không đơn thuần ghi lại sự việc, mà những con chữ ấy thực sự có tâm hồn, để kết nối, để chữa lành, để gìn giữ sự thật, để lan tỏa tính thiện trong một thế giới đầy biến động. Và đến tận bây giờ, dẫu cuộc sống ngoài kia có bao điều giả dối, lạnh lùng, vẫn mãi trong tôi niềm tin, nếu cuộc đời là một ngọn lửa, thì nhà báo là người giữ lửa, không để sự thật tắt đi, không để lòng người trở nên nguội lạnh. Vì thế mãi hằng tin, mỗi câu chữ họ từng viết xứng đáng là một hạt xá lợi, nhỏ bé nhưng trường tồn, như một lời nguyện cầu lặng lẽ giữa cuộc đời nhiều xô lệch.

Ảnh minh họa

Nhưng đằng sau ánh hào quang của những giải thưởng báo chí hay bài viết “gây bão” còn là bao lo toan đời thường. Một ngày bươn bả với thông tin, thì khi tắt nắng, đêm buông, tiếng gọi không lời lại vang lên, ở đó có những người thân đang chờ đợi họ mỗi ngày. Nhưng bao lần, ai biết cho, thay vì trở về nhà thì công việc lại thôi thúc. Đành gác niềm riêng, họ phải tiếp tục hành trình theo tiếng gọi của thông tin mà không thể chậm trễ. Sự lựa chọn ấy không phải lúc nào cũng dễ dàng, nhưng nó là minh chứng cho lòng yêu nghề - thứ giữ họ vững vàng trước mọi thử thách. Nên, khi bạn cầm tờ báo trên tay hay lướt nhanh trên máy tính, phản ứng với bạn về tin tức nhà báo đưa lại, hoàn toàn không có mặt của họ trong suy tư của bạn, mà chỉ là tin và tin. Nhà báo lúc đó vắng mặt, công việc của họ như là lẽ đương nhiên không bóng, không hình, như kẻ “cúng dường” không tên. Không sao cả. Nghề báo là “cúng dường” cho sự thật.

Tôi là một phóng viên chuyên viết mảng y tế. Và trong những ngày thế giới chao đảo vì đại dịch COVID-19, tôi không đơn thuần là một người cầm bút mà trở thành một nhân chứng, một kẻ lữ hành giữa cơn bão của sự sống và cái chết, một người kể chuyện cho những nỗi đau và hi vọng giữa thời khắc u tối. Nhưng đôi khi, ngòi bút của tôi dường như không đủ sức để truyền tải hết những nghẹn ngào… Giữa những câu chuyện buồn, tôi đã tìm thấy ánh sáng. Họ là những bác sĩ, điều dưỡng dẫu kiệt sức vẫn một lòng vì người bệnh. Trong mắt họ, tôi thấy được lòng nhân ái, niềm hi vọng, những điều khiến tôi hiểu thêm vì sao tôi chọn nghề “phu chữ”. Và trong hành trình ấy, tôi học cách mạnh mẽ, học cách yêu thương và học cách trân trọng từng hơi thở, từng khoảnh khắc của cuộc đời. Đại dịch đã khép lại nhiều điều, nhưng với tôi, nó mở ra một cách nhìn mới, rằng mỗi bài báo không chỉ là thông tin, mà là nhịp cầu để kết nối những trái tim, để giữ vững niềm tin rằng chúng ta sẽ vượt qua, bằng tình người và sự tử tế…

Đức Phật chọn con đường thiền định, tu hành và giáo hóa. Nhà báo chọn ngôn từ làm vũ khí, đối mặt trực tiếp với những vấn đề của đời sống. Xá lợi của Đức Phật và “xá lợi” của nghề báo đều là biểu tượng của sự hi sinh, cống hiến và niềm tin vào chân lí. Một bên dẫn dắt con người thoát khỏi khổ đau nội tâm và bóng tối vô minh, một bên giúp xã hội đối diện và xóa bỏ bất công, hướng tới những dự phóng cho tương lai tốt đẹp hơn. Sẽ không nhà báo nào dám vỗ ngực nói rằng sự có mặt của họ như Đức Phật hiện ra giữa bể khổ trần ai cứu rỗi chúng sinh, nhưng dù cách nhau cả nghìn năm, dẫu con đường và cách thức khác nhau, cả Đức Phật và người làm báo chân chính đều gặp nhau ở một điểm chung, sống và cống hiến để làm sáng lên sự thật và lòng nhân ái, để lại cho đời những giá trị sống đẹp. Những năm tháng tìm hiểu về Phật pháp giúp tôi dần nhận ra một điều giản dị mà thấm thía, rằng trong Mĩ học Phật giáo có một nguyên lí lặng lẽ nhưng không thể chối bỏ: “Tôi thanh tịnh, vạn vật đều thanh tịnh”, bởi một lẽ, khi lòng người trong sáng, thế giới hóa an nhiên. Tôi và đồng nghiệp chỉ mong một điều giản dị hơn, rằng khi cầm tờ báo lên, bạn đọc sẽ khẽ mỉm cười và thì thầm: “Đời vẫn còn bao điều đáng tin yêu”…