Tranh luận việc bỏ hình phạt tử hình, thay bằng chung thân không giảm án

Các đại biểu Quốc hội tranh luận trước đề xuất bỏ hình phạt tử hình với các tội danh như tham ô, nhận hối lộ, sản xuất buôn bán thuốc giả, vận chuyển ma túy và thay bằng tù chung thân không xét giảm án.

Sáng 26.5, Quốc hội thảo luận về dự án luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của bộ luật Hình sự. Tại dự thảo, Chính phủ đề xuất bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh như tội tham ô, nhận hối lộ, sản xuất buôn bán thuốc giả, vận chuyển ma túy... thay vào đó là hình phạt tù chung thân không xét giảm án.

Bày tỏ đồng tình bỏ hình phạt tử hình với một số tội danh, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) cho hay, từ năm 1999 tới nay, qua các lần sửa đổi bộ luật Hình sự, số tội danh có mức hình phạt tử hình đã giảm từ 29 xuống 18.

"Quy định như vậy là rất phù hợp với xu hướng hệ thống pháp luật quốc tế. Nhiều quốc gia trên thế giới đã xóa hình phạt tử hình hoặc hạn chế áp dụng ở mức tối đa. Điều này khẳng định chính sách hình sự tiến bộ và nhân đạo của Việt Nam", bà Nga nói.

Theo bà, với một số tội danh, việc áp dụng hình phạt tử hình không thật sự cần thiết và hiệu quả, trên thực tế hầu như không áp dụng.

"Việc bỏ hình phạt tử hình trong một số tội danh không có nghĩa là khoan dung với tội phạm, mà là sự điều chỉnh phù hợp với bối cảnh pháp lý, nhận thức nhân quyền và thực tiễn đấu tranh phòng chống tội phạm hiện nay", bà Nga nói và nhấn mạnh, việc bỏ hình phạt tử hình với tội danh nào cần được xem xét kỹ lưỡng trên cơ sở thực tiễn áp dụng để không làm giảm tính răn đe.

Đại biểu đoàn Hải Dương cũng bày tỏ tán thành với quy định bổ sung hình phạt chung thân không xét giảm án. Việc bổ sung hình phạt này là rất cần thiết để thu hẹp hình phạt tử hình. 

"Tù chung thân không xét giảm án sẽ là hình phạt thay thế hợp lý cho tử hình đối với những tội danh đặc biệt nghiêm trọng nhưng có thể xét đến yếu tố nhân đạo, cải tạo lâu dài", bà Nga nêu.

Chung thân không giảm án xóa đi hy vọng hoàn lương

Ngược lại, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM) cho rằng, nhiều chuyên gia nói hình phạt tử hình không có tác dụng răn đe là không đúng sự thật. "Nhiều người phạm tội vì sợ tử hình, thậm chí sợ án chung thân nên không dám thủ ác ở mức cao nhất", ông Nghĩa nói.

Theo ông Nghĩa, trong công tác lập pháp, ngoài tiêu chí khoa học, hiệu lực, hiệu quả còn có tiêu chí là hợp lý đối với thực tiễn cụ thể, trình độ phát triển đất nước.

"Nhiều quốc gia trên thế giới cũng bỏ hình phạt tử hình từ lâu. Và tôi cũng mơ ước nước mình ngày nào đó cũng được như vậy", ông Nghĩa nói.

Thừa nhận đất nước đang hội nhập nên vừa phải sống theo pháp luật quốc tế vừa phải sống theo pháp luật quốc gia, tuy nhiên, ông Nghĩa cho rằng vấn đề là cần phải tìm được điểm hợp lý trong công tác lập pháp, lập quy trong hội nhập.

"Ví dụ trong nội luật hóa các công ước quốc tế về quyền con người và quyền công dân. Chúng ta đã không luật hóa một số quyền giống như một số quốc gia vì nó không phù hợp thực tiễn nước ta", ông Nghĩa nêu.

Việc thay án tù chung thân không giảm án cho hình phạt tử hình, đại biểu TP.HCM cũng cho rằng "không cần thiết". Hình phạt chung thân hiện tại đã có ý nghĩa "suốt đời" nếu như phạm nhân không cải tạo tốt, không lập công lớn, song nó lại có tác dụng giáo dục bao hàm khả năng giảm án, được hoàn lương, được gặp người thân, làm lại cuộc đời nếu như cải tạo tốt, hay lập công lớn.

Ông Nghĩa phân tích, hình phạt chung thân không giảm án xóa đi hy vọng giảm án, hoàn lương, vốn là quan niệm nhân văn trong văn hóa Việt Nam là "đánh kẻ chạy đi chứ không đánh người chạy lại".

Ông cho rằng, quy định chung thân không giảm án vừa giao Nhà nước trách nhiệm nuôi sống và bảo vệ phạm nhân suốt đời; vừa xóa đi hy vọng hoàn lương của phạm nhân và gia đình họ. Do đó, sẽ không có tác dụng tích cực với phạm nhân bị hình phạt này.

"Quyết thế nào là quyền của Quốc hội, lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Làm đúng thì phát huy, làm sai thì sửa. Nhưng riêng pháp luật nói chung và pháp luật nói riêng, tính ổn định, tiên lượng là một trong những yêu cầu của nhà nước pháp quyền. Sửa gì, sửa sao thì sửa nhưng đừng sửa đi, sửa lại, sẽ làm giảm niềm tin và tạo tâm lý không ổn định của người dân và doanh nghiệp vào hệ thống luật pháp", ông Nghĩa nói trước Quốc hội.