TP.HCM trong kỷ nguyên số: Một ngày lướt qua thành phố số

Với khát vọng trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo trong kỷ nguyên số, TP.HCM đã chuyển đổi số vào mọi mặt đời sống. Một ngày dạo bước giữa 'thành phố số', chúng ta cảm nhận rõ nhịp sống số đang hiện diện khắp nơi.

Khi công nghệ "đánh thức" cả thành phố số

Sáng sớm trước khi đi làm, chị Nguyễn Thị Nguyệt Ánh (phường Phú Thọ Hòa) mở ngay ứng dụng Google Maps để xem tình trạng kẹt xe trong thành phố. Chị Ánh tâm tình: "Ở TP.HCM đi làm lo nhất là kẹt xe. Giờ có công nghệ cũng bớt áp lực hơn. Chỉ cần một chạm là biết hôm nay các tuyến đường thành phố 'dễ thở' ở đâu để chọn lộ trình di chuyển. Kỷ nguyên số, nhiều thứ số hóa tiện ghê".

Chạy xe máy xuống ga metro Bến Thành, chị Ánh quét mã QR HCMC Metro và lên tàu điện đến công ty ở gần ga metro Suối Tiên. Với tính năng quét mã QR để lên tàu, những người đi metro như chị Ánh có thể tiết kiệm thời gian và giảm thiểu các thủ tục rườm rà.

Với anh Lê Thanh Hà làm ở bộ phận kiểm hàng trong xưởng may ở Khu công nghiệp Vĩnh Lộc, xe buýt là lựa chọn phù hợp với đồng lương công nhân. Anh Hà cài đặt ứng dụng BusMap tra cứu tuyến, xem vị trí xe theo thời gian thực di chuyển…

Trong khi đó, bà Trần Thị Thắm ở phường An Lạc đi chợ đầu mối Bình Điền cũng bằng xe buýt. Ra Bến xe Miền Tây lên xe buýt số 102, mở app ngân hàng quét mã thanh toán tiền vé xe, khoảng hơn nửa tiếng sau bà Thắm đã đến chợ. "Sợ tui lẩm cẩm dễ mất tiền, con tui mở tài khoản ngân hàng nộp tiền cho tui nên chừ bóp tiền nằm trong điện thoại rồi. Hầu hết người bán hàng ở chợ chừ cũng nhận chuyển khoản qua điện thoại nên tiện lắm", bà Thắm chia sẻ.

Thật sự, thói quen thanh toán không tiền mặt đã rất phổ biến. Tiểu thương bán rau, nay cũng "lên đời số". Bà Hoa bán rau củ ở chợ Bình Trị (phường Bình Trị Đông) nói: "Bây giờ nhiều khách mua rau củ cũng thanh toán qua điện thoại. Như vậy cũng đỡ phải tìm tiền lẻ để thối". Thanh toán không tiền mặt, điều từng chỉ có ở siêu thị và trung tâm thương mại, giờ từ người già cho đến tiểu thương vỉa hè... cũng rất rành. Những "ví điện tử bình dân" đang giúp cuộc sống dễ dàng, an toàn, văn minh hơn.

Kỷ nguyên số hóa nhìn từ giảng đường đại học

Khi nhịp sống ngoài phố đã "số hóa từng bước chân", trong các trường đại học của thành phố này, những ý tưởng công nghệ đang lớn dần trong khối óc của thế hệ trẻ.

Tại Phòng thí nghiệm trọng điểm Điều khiển số và kỹ thuật hệ thống (DCSELab) của Trường đại học Bách khoa TP.HCM, sinh viên miệt mài nghiên cứu các thiết bị AIoT phục vụ ngành y tế. Gần đây, nhóm 5 sinh viên dưới sự hướng dẫn của PGS-TS Lê Thanh Long đã chế tạo thành công robot điều dưỡng tích hợp AIoT và điều hướng tự động.

Trần Gia Vũ, thành viên nhóm nghiên cứu, chia sẻ: "Nhận thấy tình trạng quá tải ở các bệnh viện và sự thiếu hụt nhân lực y tế, nhóm quyết tâm tạo ra robot điều dưỡng thông minh để cải thiện sự tương tác và hỗ trợ tinh thần cho bệnh nhân". Hiện nay, nhóm của Vũ vẫn tiếp tục cải tiến sản phẩm, tối ưu thiết kế và khả năng di chuyển thông minh của robot.

Con robot ấy được xem như "đứa con" của một hành trình nỗ lực không ngừng của nhóm sinh viên này từ tối ưu bộ khung đến trí tuệ điều hướng. Sản phẩm hướng đến mục tiêu "số hóa do người Việt, cho người Việt", mang kỳ vọng được ứng dụng thực tế trong bệnh viện.

Cũng tại trường đại học nổi tiếng cả nước này, nhóm sinh viên Khoa Khoa học và kỹ thuật máy tính do thạc sĩ Phan Đình Thế Duy hướng dẫn đã phát triển Kit thử nghiệm hệ thống nhúng và ứng dụng IoT dựa trên lõi kiến trúc ARM.

"Bộ kit là công cụ học tập giúp các bạn sinh viên kết nối những lý thuyết được giảng dạy ở trường với những công nghệ được ứng dụng trong các dự án thực tế", đại diện nhóm này cho biết.

Tại Trường đại học Việt Đức (tỉnh Bình Dương cũ), nhiệt huyết nghiên cứu của sinh viên ở đây cũng cháy bỏng. Tại AIoT Developer InnoWorks 2025, đội sinh viên trường này vừa giành giải nhất với dự án "Mạng lưới AIoT năng lượng mặt trời giám sát và dự báo độ mặn thời gian thực" cho đồng bằng sông Cửu Long. Tiến sĩ Đoàn Văn Bình, người hướng dẫn nhóm sinh viên cho biết dự án là một phần của đề tài Nafosted do ông chủ trì nhằm tiến tới xây dựng hệ thống quan trắc, dự báo và cảnh báo mặn theo thời gian thực với chi phí thấp.

Tôn Thất Nhật Minh, trưởng nhóm thực hiện dự án, nói thêm: "Đây là giải pháp quản lý chất lượng nước chủ động, chi phí thấp và dễ mở rộng, tăng khả năng ứng phó với biến đổi khí hậu cho đồng bằng sông Cửu Long".

Những dự án, sáng chế của sinh viên các trường đại học không chỉ là sản phẩm nghiên cứu học thuật. Đó còn là lời khẳng định mạnh mẽ rằng thế hệ trẻ Việt đang từng bước số hóa vì một xã hội tiện ích, thông minh hơn. Nơi giảng đường và phòng thí nghiệm, những robot, cảm biến, bộ vi xử lý… đã và đang chờ được bước ra đời sống của thành phố hơn 14 triệu dân.

Dành một ngày khám phá thành phố chuyển đổi số cũng chỉ "cưỡi ngựa xem hoa". Nhưng, chứng kiến một bà cụ đi chợ biết quét mã QR để thanh toán, anh công nhân dùng app theo dõi hành trình xe buýt, cô nhân viên văn phòng sử dụng app xem tình trạng giao thông và quét mã lên tàu metro… cũng phần nào nhìn thấy bức tranh đô thị số đầy nhộn nhịp.

Một ngày lướt qua "thành phố số" cho đến khi phố phường lên đèn, nhưng ở đô thị được mệnh danh là "thành phố không ngủ" này, chúng tôi cũng cảm nhận rằng cuộc cách mạng số dường như cũng không ngủ mà chuyển động không ngừng.