TPHCM thu tiền sử dụng đất tăng đột biến: Mừng hay lo?

Trong 8 tháng đầu năm, TPHCM thu tiền sử dụng đất tăng đột biến, đạt 39.754 tỷ đồng, bằng 391% so với cùng kỳ. Con số này đáng mừng vì ngân sách có thêm nguồn thu bổ sung lớn nhưng đáng lo là có hợp lý hay không? Bởi giá đất là chi phí đầu vào của nền kinh tế.

Tăng gần 400%

Theo báo cáo từ UBND TPHCM, lũy kế 8 tháng đầu năm 2025, tổng thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn đạt 524.234 tỷ đồng, đạt hơn 78% dự toán Trung ương giao.

Trong đó, thu từ tiền sử dụng đất tăng đột biến, đạt 39.754 tỷ đồng, bằng 391% so với cùng kỳ. Khoản thu này tăng mạnh do phát sinh khoản nộp lớn từ dự án Khu đô thị lấn biển Cần Giờ của Công ty CP Đô thị du lịch Cần Giờ là 21.700 tỷ đồng.

Tuy nhiên, TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường TPHCM cho rằng, sau một năm áp dụng bảng giá đất mới theo nguyên tắc thị trường đã bộc lộ nhiều điểm yếu do bảng giá đất tăng quá cao.

Vì vậy, Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường TPHCM kiến nghị sửa Luật Đất đai 2024 theo hướng quy định việc xây dựng bảng giá đất (từ ngày 1/1/2026) của 34 tỉnh thành sử dụng bảng giá đất trước khi Luật Đất đai 2024 có hiệu lực và hệ số K để xây dựng, bảo đảm biên độ tăng giảm 3-5% cho mỗi lần điều chỉnh nhằm bình ổn kinh tế vĩ mô trong dài hạn.

“Khi áp dụng cho mọi lĩnh vực liên quan như bồi thường, thu hồi hay chuyển mục đích nên sử dụng hệ số K để điều chỉnh là hợp lý, khoa học nhất. Bên cạnh đó, việc Chính phủ xây dựng mức thu phí đất ở và phí nhà trong thời gian tới là nguồn thu bền vững thay cho nâng bảng giá đất cao như hiện nay. Duy trì bảng giá đất áp dụng từ ngày 1/1/2026 ổn định, không tăng đột biến so với bảng giá đất trước khi luật 2024 có hiệu lực…”, ông Thuận kiến nghị.

Mừng hay lo?

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) cho biết, Nhà nước thu được nhiều thuế từ đất vừa mừng nhưng cũng vừa lo. Ông Châu dẫn chứng, chỉ có 9 dự án nhưng TPHCM sẽ thu ngân sách được 65.000 tỷ đồng tiền sử dụng đất. Con số này đáng mừng vì ngân sách có thêm nguồn thu bổ sung lớn nhưng đáng lo là có hợp lý hay không? Bởi giá đất là chi phí đầu vào của nền kinh tế. Muốn kéo giảm giá nhà có nhiều giải pháp, trong đó về phía nhà nước làm sao xác định nguồn thu từ đất đai là hợp lý.

Dẫn câu chuyện gia đình ông Nguyễn An (Hóc Môn, TPHCM) vừa phản ánh có ngôi nhà cấp 4 xây năm 2005 với diện tích khoảng 75 m2 trên đất được ông bà nội để lại. Từ năm đó đến nay, gia đình cũng chưa đủ điều kiện để xin cấp giấy chứng nhận.

Năm 2010 được UBND huyện Hóc Môn (cũ) cấp số nhà cho căn nhà trên. Đến cuối năm 2024, gia đình quyết định xin giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, công ty đo vẽ ra được diện tích phần đất trên là 208 m2. Bảng giá đất theo quy định là hơn 11 triệu đồng/m2. Khi gia đình tìm hiểu về dự kiến tài chính cần có để thực hiện việc hợp thức hóa nhà, xin cấp giấy chứng nhận thì được biết tiền thuế sử dụng đất phải đóng gần 1,7 tỷ đồng, ngoài khả năng tài chính của gia đình.

“Giá đất tăng, nghĩa vụ tài chính tăng đang dẫn đến rất nhiều bất cập trên thị trường với cả doanh nghiệp, người dân và nền kinh tế”, ông Châu nói.

Ông Trần Khánh Quang, Tổng giám đốc Công ty Việt An Hòa cũng cho rằng, cách tính giá đất, thuế đất hiện nay là quá cao, quá bất cập và chưa hợp lý. Đối với người dân, họ có quyền sử dụng đất, khi làm thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng thôi mà lại thuế đất 100% thì không hợp lý. Mức phù hợp ông Quang đề xuất khoảng 30 - 40%.

“Mục đích của quản lý Nhà nước về đất đai là tránh đầu cơ và tạo điều kiện cho người dân có cơ hội sở hữu một nơi an cư, nhưng với cách tính giá đất, thuế đất hiện nay, người nghèo khó có thể mua được đất để xây nhà. Tôi kiến nghị sau khi chúng ta có bảng giá đất năm 2026 thì hàng năm điều chỉnh không vượt quá 20%, nếu vượt quá 20% phải tính toán lại, rà soát lại xem khu vực đó như thế nào, cao quá thì có thể là giá đất ảo”, ông Quang nói.