TP.HCM: Tên phường Cầu Ông Lãnh gợi nhớ bậc danh tướng lẫy lừng thời Nguyễn

Tọa lạc ở trung tâm thành phố, phường Cầu Ông Lãnh mới ra đời sau sáp nhập 4 phường cũ. Tên gọi Cầu Ông Lãnh gợi nhắc đến một vùng đất giàu di sản, dù địa giới thay đổi, nhưng chiều sâu văn hóa nơi đây vẫn được gìn giữ nguyên vẹn.

Phường Cầu Ông Lãnh được thành lập trên cơ sở sáp nhập toàn bộ phường Nguyễn Cư Trinh, Cầu Kho, Cô Giang và phần còn lại của phường Cầu Ông Lãnh. Phường Cầu Ông Lãnh mới có diện tích khoảng 1,6 km²; dân số hơn 78.000 người.

Tên phường Cầu Ông Lãnh bắt nguồn từ đâu?

Theo thông tin từ UBND phường Cầu Ông Lãnh (TP.HCM), phường gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của Sài Gòn - Gia Định suốt hơn 300 năm, từ khi Thống suất Nguyễn Hữu Cảnh vào Nam lập dinh Phiên Trấn, đặt nền móng cho bộ máy hành chính vùng đất này.

Dưới thời Nguyễn, khu vực này thuộc thôn Trọng Hòa, tổng Bình Trị, huyện Bình Dương, tỉnh Gia Định. Trong thời kỳ Pháp thuộc và Việt Nam Cộng hòa, địa bàn tiếp tục thay đổi đơn vị hành chính, từng là phường thuộc quận Nhì - Đô thành Sài Gòn.

Sau năm 1975, phường Cầu Ông Lãnh trải qua nhiều lần chia tách, điều chỉnh. Đến năm 1988, theo Quyết định 184/HĐBT, phường 20 được đổi tên thành phường Cầu Ông Lãnh, khôi phục lại tên gọi cũ và duy trì cho đến nay.

Tên gọi phường Cầu Ông Lãnh bắt nguồn từ Lãnh binh Nguyễn Ngọc Thăng, một vị tướng triều Nguyễn, từng chỉ huy xây dựng cây cầu gỗ bắc qua rạch Bến Nghé phục vụ phòng thủ. Người dân gọi cây cầu này là “cầu Ông Lãnh” để tưởng nhớ công lao của ông. Ông cũng được tôn là một trong Tam vị Linh thần và thờ phụng tại quê nhà ở Bến Tre.

Theo thời gian, Cầu Ông Lãnh không chỉ là một địa danh mà còn là biểu tượng văn hóa - lịch sử, gắn liền với ký ức đô thị và tinh thần quật cường của người dân Sài Gòn - Gia Định. Việc giữ lại tên gọi này sau sáp nhập thể hiện sự kế thừa truyền thống, tôn vinh giá trị lịch sử, tạo sự gần gũi trong cộng đồng và khẳng định một “dấu ấn mới - diện mạo mới” trong giai đoạn phát triển mới.

Phường Cầu Ông Lãnh có gì đặc sắc?

Không chỉ là nơi lưu dấu lịch sử, phường Cầu Ông Lãnh còn là điểm khởi nguồn của nhiều giá trị văn hóa đặc sắc.

Theo thông tin từ UBND phường Cầu Ông Lãnh, đình Nhơn Hòa (27 Cô Giang, phường Cầu Ông Lãnh) được xây dựng vào thế kỷ thứ 19. Nơi đây còn được gọi là đình Cầu Muối vì nằm trong khu vực chợ Cầu Muối xưa.

Cho đến nay, chưa có tư liệu nào cho biết chính xác thời điểm xây dựng đình. Tuy nhiên ở đình còn lưu giữ một sắc phong của vua Tự Đức ban tặng cho thần Thành hoàng Bổn cảnh được thờ tại đình vào năm Tự Đức thứ tư (1852).

Giống như hầu hết các ngôi đình làng Nam bộ, ngoài chức năng văn hóa, xã hội, đình Nhơn Hòa còn là nơi thờ thần Thành hoàng Bổn cảnh, các vị Tả ban, Hữu ban, Hội đồng, Bạch Mã Thái giám, Ngũ hành nương nương, Tiên sư Tổ sư, Tiền hiền Hậu hiền, thần Hổ.

Điểm đặc biệt ở đình Nhơn Hòa là hai bên khám thờ thần Thành hoàng Bổn cảnh không phải là khám thờ Tả ban, Hữu ban như các đình khác, mà là khám thờ Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn và khám thờ Lãnh binh Nguyễn Ngọc Thăng. Ở đình còn có bàn thờ các liệt sĩ cách mạng đã hy sinh tại khu vực phường Cầu Ông Lãnh trong đợt 2 chiến dịch Xuân Mậu Thân 1968.

Ngày 13.10.2008, đình Nhơn Hòa được UBND TP.HCM xếp hạng là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố.

Cách đình Nhơn Hòa khoảng 600 m, Nhà truyền thống sân khấu (133 Cô Bắc, phường Cầu Ông Lãnh) là nơi các nghệ sĩ, người làm sân khấu và cả công chúng yêu nghệ thuật đến thắp hương, dâng lễ cúng Tổ mỗi dịp 12.8 âm lịch.

Nép mình bên dòng kênh Bến Nghé, giữa khu dân cư sầm uất của phường Cầu Ông Lãnh, Hội quán Quảng Triệu (Miếu Thiên Hậu hoặc Chùa Bà Cầu Ông Lãnh) lặng lẽ tồn tại như một dấu ấn văn hóa đặc trưng của cộng đồng người Hoa gốc Quảng Đông.

Khác với các hội quán khác của người Hoa tại TP.HCM, Hội quán Quảng Triệu không nằm ở khu vực Chợ Lớn mà lại nằm tọa lạc ngay trung tâm quận 1 cũ.

Hội quán không chỉ là nơi thờ phụng Thiên Hậu Thánh Mẫu - vị nữ thần bảo hộ cho người đi biển và những cư dân tha hương, mà còn là điểm tựa tinh thần, nơi kết nối cộng đồng qua các thế hệ. Mỗi dịp vía Bà hay lễ Nghinh Ông, người dân lại đổ về hội quán dâng lễ, thắp nhang, xin lộc.

Nhắc đến phường Cầu Ông Lãnh, không thể không nhắc đến một địa danh từng gắn liền với đời sống mưu sinh của người Sài Gòn xưa - chợ Cầu Ông Lãnh.

Theo thông tin từ UBND phường Cầu Ông Lãnh, chợ Cầu Ông Lãnh được xây dựng vào năm 1874. Nơi đây tàu ghe tấp nập từ miền Tây theo sông Sài Gòn vào kênh Tàu Hủ buôn bán. Chợ được chia làm 3 khu vực: bán trái cây, bán cá và bán tạp hóa.

Năm 1971, chợ bị hỏa hoạn lớn thiêu rụi hoàn toàn, sau đó dần phát triển lại. 28 năm sau, chợ lại bị cháy lớn, thiêu rụi hơn 200 căn nhà. Từ đó, tiểu thương chuyển sang buôn bán nơi khác, chợ Cầu Ông Lãnh dần biến mất.

Dù chợ không còn hoạt động như xưa và khu vực xung quanh đã thay da đổi thịt, cái tên chợ cầu Ông Lãnh vẫn là một lát cắt ký ức sống động của một thời Sài Gòn hào sảng.

Nâng cao chất lượng phục vụ người dân

Bà Thái Thị Kim Thanh, Phó chủ tịch UBND phường, Giám đốc Trung tâm phục vụ hành chính công phường Cầu Ông Lãnh cho biết, sau ngày 1.7, trung tâm đã tiếp nhận, giải quyết gần 10.000 hồ sơ, thủ tục hành chính. Trong đó, hồ sơ trực tuyến qua cổng dịch vụ công là 679/1.645 hồ sơ.

Phường đã triển khai nhiều giải pháp thiết thực nhằm hỗ trợ người dân giải quyết thủ tục hành chính, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ và giảm áp lực tại bộ phận một cửa.

Cụ thể, chuyên viên hướng dẫn được bố trí ngay từ khu vực lối vào để tiếp đón, phân luồng hồ sơ, giải đáp thắc mắc và hướng dẫn quy trình thực hiện, giúp người dân tiết kiệm thời gian và tránh sai sót.

Bên cạnh đó, lực lượng tình nguyện viên và chuyên viên của trung tâm cũng tích cực hỗ trợ người dân điền tờ khai, sử dụng máy lấy số thứ tự, di chuyển giữa các quầy làm việc, đặc biệt đối với người lớn tuổi hoặc lần đầu tiếp cận thủ tục hành chính trực tuyến.

Ngoài ra, phường cũng tăng cường hỗ trợ số hóa hồ sơ và triển khai dịch vụ công trực tuyến, giúp người dân làm quen với các bước nộp hồ sơ online, sử dụng chữ ký số, email công vụ. Tình nguyện viên sẽ trực tiếp hướng dẫn thao tác, góp phần nâng cao tỷ lệ giải quyết hồ sơ trực tuyến theo đúng quy định.

Bà Thanh cho biết, việc sắp xếp lại bộ máy hành chính theo hướng tinh gọn đã giúp phường Cầu Ông Lãnh mới vận hành theo mô hình chính quyền hai cấp rõ ràng, tập trung hơn, tối ưu nguồn lực, hạn chế trùng lặp và nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước.

“Phường sẽ đẩy mạnh cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4, mở rộng mô hình tiếp nhận hồ sơ phi địa giới hành chính, giúp người dân thực hiện thủ tục thuận tiện hơn. Song song đó, phường chú trọng đào tạo đội ngũ cán bộ về công nghệ, kỹ năng giao tiếp và hỗ trợ người dân”, bà Thanh nói.