TP.HCM sẽ có 4 khu thương mại tự do

Dù nhận được quan tâm đầu tư, 4 đề án khu thương mại tự do tại TP.HCM hiện vẫn chưa thể triển khai do thiếu khung pháp lý, chính sách đặc thù.

Cụm cảng Cái Mép - Thị Vải ở phường Tân Phước. Ảnh: Quỳnh Danh.

Trong báo cáo về tình hình triển khai các đề án nghiên cứu khu thương mại tự do (FTZ) tại TP.HCM, Sở Công Thương TP cho biết hiện thành phố đang có 4 đề án FTZ.

Trong đó, Khu thương mại tự do gắn với cảng biển khu vực Cái Mép Hạ đặt tại phường Tân Phước và phường Tân Hải (thuộc khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu cũ) đã được phê duyệt trong Quyết định số 1629/QĐ-TTg ngày 16/12/2024 của Thủ tướng, nằm trong quy hoạch tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Dự án này có tổng diện tích 3.764 ha, được chia thành 3 khu chức năng gồm: khu đầu mối giao thông vận tải (cảng biển, cảng thủy nội địa, ga đường sắt) rộng hơn 1.735 ha; khu kho bãi logistics và công nghiệp rộng hơn 1.178 ha; khu công nghiệp công nghệ cao, đô thị và dịch vụ rộng hơn 850 ha.

Về tiến độ, Sở Công Thương TP cho biết ngày 12/6, Bộ Tài chính đã có công văn gửi các bộ, ngành và địa phương góp ý đề án nghiên cứu dự án này, và đến ngày 8/7, Bộ Công Thương cũng đã có công văn góp ý.

Trong khi đó, Khu thương mại tự do Cần Giờ được định hướng có quy mô 1.000-2.000 ha, gắn với Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ và vịnh Gành Rái. Hiện dự án này vẫn trong giai đoạn nghiên cứu, Sở Công Thương đang tham mưu UBND TP.HCM kiện toàn Tổ nghiên cứu.

Tại khu vực tỉnh Bình Dương cũ, Khu thương mại tự do Bàu Bàng có quy mô khoảng 100 ha, nằm trên tuyến đường sắt TP.HCM - Lộc Ninh (từ ga An Bình đến ga Bàu Bàng, dài 53,63 km) nhằm kết nối khu vực này với các trung tâm hàng hóa của tỉnh Bình Dương cũ đến cụm cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải và Cửa khẩu Mộc Bài (Tây Ninh).

Ngoài ra, khu vực này còn khó Khu thương mại tự do phường An Bình với tổng diện tích khoảng 100 ha, gắn với ga đường sắt An Bình (TP Dĩ An cũ), nằm trên cùng tuyến đường sắt TP.HCM - Lộc Ninh, phục vụ kết nối tương tự như dự án Bàu Bàng.

Tuy nhiên, Khu thương mại tự do Bàu Bàng và Khu thương mại tự do phường An Bình hiện chưa thể triển khai do tuyến đường sắt quốc tế Bàu Bàng vẫn trong giai đoạn nghiên cứu.

Sở Công Thương TP.HCM nhận định các đề án khu thương mại tự do có nhiều thuận lợi khi nhận được sự quan tâm, hỗ trợ và chỉ đạo sát sao của các cấp chính quyền, từ Trung ương đến địa phương.

Đồng thời, quá trình triển khai nghiên cứu các đề án FTA cũng nhận được sự quan tâm từ nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước. Đến nay, đã có những tập đoàn lớn như DP World, Vingroup, liên danh Geleximco... bày tỏ mong muốn tham gia.

Tuy vậy, theo Sở Công Thương TP.HCM, khung pháp lý cho khu thương mại tự do vẫn chưa hoàn thiện, thiếu các chính sách đặc thù. Việc xây dựng chính sách riêng đặc thù gặp khó khăn do chưa phù hợp các quy định hiện hành như miễn giảm thuế, ưu đãi đầu tư, đất đai... hoặc chưa được quy định.

Ngoài ra, quy mô kinh tế và địa giới hành chính của TP.HCM đã thay đổi sau khi thực hiện chủ trương nhập tỉnh. Vì vậy, cơ quan này cho rằng cần tiến hành khảo sát, đánh giá lại thực trạng phát triển ngành logistics và chuỗi cung ứng liên kết vùng, trên cơ sở phát huy tiềm năng thế mạnh của 3 khu vực: Bình Dương với công nghiệp, Bà Rịa - Vũng Tàu với kinh tế biển và dịch vụ logistics, TP.HCM với tài chính quốc tế.

Do đó, Sở Công Thương kiến nghị UBND TP.HCM đề xuất Chính phủ phê duyệt đề án khu thương mại tự do và xây dựng chiến lược phát triển giai đoạn 2021-2030, xem đây là công cụ chính sách quan trọng để tạo động lực tăng trưởng.

Đồng thời, Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành phối hợp xây dựng chính sách ưu đãi theo hướng mở, linh hoạt, đa dạng nhằm thu hút đầu tư và tạo thuận lợi cho hoạt động kinh doanh.

Sở Công Thương cũng cũng kiến nghị Đoàn Đại biểu Quốc hội TP.HCM quan tâm, xem xét chính sách thành lập khu thương mại tự do trong quá trình sửa đổi Nghị quyết 98.