TP.HCM là một trong 4 thành phố lớn ô nhiễm không khí nhất thế giới

TP.HCM đang trong tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng, với hơn 65 ngày vượt chuẩn chỉ trong quý I và II/2025, xếp thứ 4 trong các thành phố ô nhiễm không khí nhất thế giới.

Tình trạng ô nhiễm tại TP Hồ Chí Minh đáng báo động.

Thông tin đáng quan ngại trên được TS. Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam chia sẻ tại hội thảo “Giải pháp giảm ô nhiễm không khí đô thị”, do báo Tuổi Trẻ phối hợp với Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) TP Hồ Chí Minh tổ chức ngày 15/8.

Theo TS Tùng, không chỉ TP Hồ Chí Minh mà cả Hà Nội cũng đang đối mặt với tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng. Chỉ trong quý I và quý II, Hà Nội ghi nhận hơn 80 ngày có nồng độ bụi mịn PM2.5, vượt ngưỡng "xấu" và "rất xấu"; có thời điểm chỉ số AQI lên tới 200-250”.

TS. Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam chia sẻ tại hội thảo.

“Tại TP Hồ Chí Minh, ghi nhận vào 8 giờ sáng ngày 14/1, chỉ số AQI của thành phố ở mức 194, bị xếp thứ 4 trong danh sách thành phố lớn ô nhiễm không khí nhất thế giới tại thời điểm đó”, ông Tùng nhấn mạnh.

Nhà báo Trần Xuân Toàn cảnh báo, ô nhiễm không khí xuất phát chủ yếu từ sản xuất công nghiệp và giao thông. Sau khi sáp nhập, TP Hồ Chí Minh có không gian phát triển rộng lớn, với các cụm công nghiệp lớn như Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu cùng nhiều cảng biển, logistics... tất cả đều tác động trực tiếp đến chất lượng không khí. Ngoài ra, việc đốt phụ phẩm nông nghiệp, sử dụng than trong sản xuất, chăn nuôi, trồng trọt cũng đóng góp vào tình trạng ô nhiễm.

Quang cảnh buổi hội thảo.

Thực trạng này không chỉ ảnh hưởng đến cảnh quan đô thị mà còn được các chuyên gia ví như “kẻ sát nhân thầm lặng”. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 7 triệu ca tử vong sớm do ô nhiễm không khí. Bụi mịn là tác nhân gây ra hàng loạt bệnh nguy hiểm như ung thư phổi, tắc nghẽn phổi mạn tính (COPD), bệnh tim và đột quỵ. Đặc biệt, trẻ em là đối tượng dễ bị tổn thương nhất, ô nhiễm không khí gây hại cho sự phát triển trí não và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính sau này.

Các chuyên gia đã chỉ ra nhiều “thủ phạm” đang ngày đêm đầu độc bầu không khí của các đô thị lớn. Nguồn phát thải lớn nhất đến từ hoạt động giao thông với hàng triệu phương tiện. Ông Tùng phân tích: “Một xe máy xăng đời cũ có thể phát thải bụi mịn, CO, HC, NOx gấp 10-20 lần một chiếc ô tô đạt chuẩn Euro 4-5”. Hiện TP Hồ Chí Minh có khoảng 8,5 triệu xe máy và 1 triệu ô tô, chính điều này đã vô hình trung tạo thành hàng triệu nguồn thải di động siêu nhỏ.

Theo các chuyên gia, nồng độ bụi mịn có xu hướng tăng theo từng năm.

Để cải thiện chất lượng không khí, ông Tùng cho rằng, từ 2025-2030, TP Hồ Chí Minh phải ưu tiên hàng đầu trong chính sách phát triển gắn chuyển đổi số với chuyển đổi xanh và đặt KPI cụ thể cho từng địa phương.

Bà Ngô Nguyễn Ngọc Thanh, Phó chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường (Sở NN&MT TP Hồ Chí Minh), thừa nhận chất lượng không khí thành phố chưa có chuyển biến rõ nét do những hạn chế trong công tác quản lý, như thiếu các trạm quan trắc tự động liên tục và việc giám sát, xử lý vi phạm chưa triệt để.

Vì vậy, TP Hồ Chí Minh sẽ triển khai 8 nhóm giải pháp trọng tâm, bao gồm quy hoạch xanh, nâng cao năng lực quan trắc, kiểm soát khí thải từ giao thông và sản xuất, giảm bụi từ xây dựng, đốt phụ phẩm nông nghiệp, đào tạo nhân lực, ứng dụng AI trong dự báo và cảnh báo.

Bà Ngô Nguyễn Ngọc Thanh, Phó chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường (Sở NN&MT TP Hồ Chí Minh), chia sẻ tại hội thảo.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, kiến nghị cần xây dựng Luật Không khí, siết chặt quy định về khí thải, khuyến khích chuyển đổi sang phương tiện xanh, kiểm kê chặt chẽ các nguồn thải và đảm bảo nguồn lực cho hệ thống quan trắc.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh, bảo vệ không khí không chỉ là trách nhiệm của chính quyền, mà còn của mỗi người dân. Việc cải thiện chất lượng không khí cần trở thành ưu tiên hàng đầu trong chính sách phát triển, gắn kết chuyển đổi số với chuyển đổi xanh để trả lại bầu trời trong lành cho các thế hệ tương lai.