TP.HCM cần chuẩn bị những gì để ra mắt Trung tâm tài chính quốc tế?

TP.HCM đang triển khai từ việc chuẩn bị, xây dựng bộ máy tổ chức, cơ sở hạ tầng nhằm phục vụ ra mắt Trung tâm tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM.

Ngày 20.9, Báo Pháp Luật Việt Nam, Trường đại học Luật TP.HCM và Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM phối hợp tổ chức hội thảo khoa học quốc tế Khung pháp lý về Trung tâm tài chính quốc tế: Kinh nghiệm nước ngoài và tham khảo cho TP.HCM.

Tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu cho biết Nghị quyết 222 năm 2025 của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam (có hiệu lực từ ngày 1.9) đã mở ra khung pháp lý để thành lập các Trung tâm tài chính quốc tế. Thủ tướng đã có những chỉ đạo để hình thành Trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM và Đà Nẵng.

TP.HCM với vai trò trung tâm kinh tế hàng đầu của cả nước, đang cùng với Trung ương, các bộ ngành để khẩn trương triển khai quyết liệt từ việc chuẩn bị, đến việc xây dựng bộ máy tổ chức, cơ sở hạ tầng nhằm phục vụ cho việc ra mắt trung tâm này.

Theo Thứ trưởng Chí Hiếu, hội thảo có ý nghĩa đặc biệt quan trọng khi tạo ra diễn đàn trao đổi học thuật, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt là các vấn đề pháp lý chưa từng có tiền lệ. Đây cũng là tiền đề quan trọng để xây dựng khung pháp lý đồng bộ, minh bạch, phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện thực tiễn của chúng ta.

TS Lê Trường Sơn, Hiệu trưởng Trường đại học Luật TP.HCM cho rằng, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu chuyển dịch mạnh mẽ, các Trung tâm tài chính quốc tế không chỉ giữ vai trò huy động và phân bổ vốn, mà còn là động lực cho đổi mới sáng tạo, quản trị rủi ro và kết nối toàn cầu. Với lợi thế là cửa ngõ của Đông Nam Á, TP.HCM hoàn toàn có thể trở thành một Trung tâm tài chính quốc tế như vậy nếu có chiến lược đúng đắn, khung pháp lý phù hợp và cơ chế vận hành hiện đại.

Theo ông Richard D. McClellan, Phó chủ tịch Hội đồng tư vấn Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam (Đà Nẵng), từ năm 2024, Chính phủ Việt Nam đã ban hành các quyết định quan trọng, thúc đẩy việc thành lập trung tâm với những chính sách cụ thể về thuế, phí, bất động sản, định cư, thẩm quyền giải quyết tranh chấp và các thí điểm kiểm soát liên quan đến nhà đầu tư.

Tuy nhiên, ông Richard D. McClellan cho rằng các quy định này cần thời gian để nghiên cứu và hoàn thiện. Việt Nam áp dụng cơ chế 3 bên, bao gồm Trung tâm tài chính quốc tế, tòa án quốc tế và các cơ quan trong nước, giúp bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư một cách minh bạch và hiệu quả.

Các chính sách ưu đãi rõ ràng, cùng với việc áp dụng luật quốc tế, sử dụng tiếng Anh và công nghệ tài chính hiện đại, tạo môi trường thuận lợi và hấp dẫn cho các nhà đầu tư.

"Việt Nam cần tiếp tục xây dựng lòng tin lâu dài với nhà đầu tư thông qua sự minh bạch và nhất quán trong chính sách. Đồng thời chia sẻ kinh nghiệm từ các Trung tâm tài chính nổi tiếng thế giới như Dubai, Singapore và Hồng Kông, những nơi có môi trường pháp lý rõ ràng và bảo vệ lợi ích nhà đầu tư hiệu quả", ông McClellan chia sẻ.

GS-TS Lê Hồng Hạnh, Chủ tịch Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) đã phân tích và chọn ra 3 trung tâm là Dubai, Astana và Thượng Hải vì 3 trung tâm này có điểm chung. Đây đều là những trung tâm mới nổi, phát triển nhanh, nhận được sự quan tâm đặc biệt của lãnh đạo cấp cao, và mỗi trung tâm đều cung cấp những kinh nghiệm quý giá có thể tham khảo cho Việt Nam.

"Yếu tố quan trọng nhất để một trung tâm tài chính quốc tế thành công chính là khung pháp lý. Các điều kiện địa chính trị, kinh tế hay quy mô phát triển chỉ là yếu tố cần, còn muốn trung tâm bền vững thì pháp luật phải rõ ràng, minh bạch và vận hành hiệu quả", Chủ tịch VIAC phân tích.

Cũng theo GS-TS Lê Hồng Hạnh, khung pháp lý cần bao gồm 4 yếu tố: mô hình quản trị phù hợp, luật áp dụng rõ ràng, mức độ gắn kết với tài chính quốc tế, và cơ chế giải quyết tranh chấp minh bạch, kịp thời.

Kinh nghiệm từ Dubai và Astana cho thấy các trung tâm này đều có quyền ban hành luật riêng, có hệ thống pháp luật đặc thù tách biệt với quốc gia, có tòa án độc lập và áp dụng luật mẫu quốc tế trong trọng tài.

Trong khi đó, Thượng Hải lại ngược lại, sử dụng luật Trung Quốc, tòa án phụ thuộc hệ thống quốc gia, và trọng tài quốc tế đặt tại Thượng Hải chịu sự chi phối lớn của luật trong nước. Từ khi ban hành nghị quyết đến khi vận hành, các trung tâm tài chính thường mất hàng chục năm để hoàn thiện.

Với Việt Nam, hiện nay nhiều yếu tố pháp lý còn chưa rõ ràng. Chúng ta chưa có mô hình quản trị đạt chuẩn quốc tế. 

GS-TS Lê Hồng Hạnh đề nghị chúng ta cần làm rõ như quan hệ tố tụng trong tòa án chuyên biệt sẽ vận hành thế nào? Trung tâm trọng tài quốc tế sẽ do ai quản lý…