TP.HCM bước vào đại kỷ nguyên phát triển

TP.HCM đang đứng trước một cơ hội lịch sử để bứt phá kinh tế, không chỉ mở rộng công nghiệp - thương mại trên mặt đất, mà còn vươn ra biển lớn, chinh phục bầu trời và không gian số.

Đó là khẳng định của nhiều chuyên gia tại hội thảo tổng kết diễn đàn Phát triển công thương TP.HCM với chủ đề "Hiến kế - Hành động - Hội nhập quốc tế", do Sở Công Thương TP phối hợp cùng báo Tuổi Trẻ và Trường Tài năng UEH.ISB tổ chức vào ngày 23-9. 

Theo các chuyên gia, sau khi hợp nhất cùng Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TP.HCM càng cần những chiến lược quyết liệt để bứt tốc, khẳng định vị thế và có cơ hội trở thành siêu đô thị tầm quốc tế.

Tận dụng tốt cơ hội, TP.HCM sẽ trở thành "con rồng ba đầu"

Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Trần Đình Thiên - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam - cho rằng TP.HCM có thực lực mới đi kèm sứ mệnh mới. Không chỉ cộng gộp quy mô, còn cộng hưởng sức mạnh của vùng kinh tế lớn, trở thành "đầu tàu vô đối" cả về tiềm lực đi kèm trách nhiệm.

Theo ông Thiên, giữa lúc Việt Nam chưa có "tọa độ cạnh tranh toàn cầu" đúng nghĩa, TP.HCM mới được kỳ vọng trở thành ứng cử viên hàng đầu. Tuy nhiên, để vươn tầm siêu đô thị châu Á, TP cần khẩn trương xây dựng cơ cấu kinh tế và thể chế mới, tránh tụt hậu trong cuộc đua khốc liệt. Điểm nhấn là mở rộng "không gian phát triển", từ đất liền sang biển, bầu trời, lòng đất, không gian số và văn hóa.

"TP.HCM có lợi thế với siêu cảng Cần Giờ, kết nối các tuyến hàng hải Bắc - Nam, có tiềm năng phát triển kinh tế tầm thấp để giải quyết giao thông đô thị, đồng thời vươn lên thành trung tâm kinh tế số, trí tuệ nhân tạo (AI) và khởi nghiệp sáng tạo dựa trên tinh thần văn hóa khai phá Nam Bộ", ông Thiên khẳng định.

Cũng theo ông Thiên, cơ hội cho TP.HCM là rất lớn nhưng "điểm nghẽn của điểm nghẽn" chính là thể chế. Thiếu quyền tự chủ khiến TP khó phát huy hết tiềm năng. Vì vậy, muốn bứt phá, TP.HCM phải chuyển sang cơ chế "tự quyết - tự làm - tự chịu trách nhiệm". Bởi nếu tận dụng tốt, sự kết hợp TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu sẽ trở thành "con rồng ba đầu", đủ sức định vị TP như một siêu đô thị tầm vóc quốc tế.

Trong khi đó, theo ông Đinh Hồng Kỳ - Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA), lợi thế then chốt chính là hệ sinh thái cảng - công nghiệp - logistics, nối liền từ trung tâm dịch vụ đô thị đến các khu công nghiệp trọng điểm Đông Nam Bộ và cửa ngõ cảng biển nước sâu quốc tế.

"Đây sẽ là tiền đề để tái thiết kế chuỗi cung ứng theo chuẩn mực toàn cầu, thay vì chỉ cải tiến cục bộ từng khâu vận chuyển hay thông quan", ông Kỳ nói và cho rằng trong "tam giác chiến lược", TP.HCM giữ vai trò trung tâm điều phối dịch vụ - tài chính - đổi mới sáng tạo. Bình Dương (cũ) là thủ phủ công nghiệp công nghệ cao và hậu cần ICD.

Trong khi đó, Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) là cảng nước sâu, kinh tế biển và năng lượng tái tạo. Sự bổ trợ này sẽ đưa TP.HCM mới từ "cực tăng trưởng" trở thành "siêu chuỗi cung ứng". Tuy nhiên, đô thị hợp nhất chỉ phát huy ý nghĩa khi hạ tầng liên vùng được nâng cấp đồng bộ từ đường vành đai, cao tốc đến đường sắt.

Nhằm gỡ "điểm nghẽn" và kết nối các cực tăng trưởng. Trong bối cảnh bất ổn toàn cầu, ông Kỳ lưu ý chuỗi cung ứng của TP.HCM phải ngắn hơn, linh hoạt hơn và xanh hơn. "Cú sốc thuế đối ứng của Mỹ vừa qua là lời nhắc rõ. Không thể chỉ làm công xưởng lắp ráp, mà phải nâng tỉ trọng giá trị nội địa, đạt chuẩn ESG/CBAM và chủ động tài chính chuỗi cung ứng", ông Kỳ nói.

Phải thúc đẩy nhanh việc hoàn thiện hạ tầng

Để hình thành chuỗi cung ứng mới, theo các chuyên gia, TP.HCM cần tập trung vào ba trụ cột, gồm logistics siêu kết nối (đường vành đai 3, 4 và cao tốc, chuẩn hóa Cát Lái - Cái Mép, phát triển cảng cạn ICD, đường sắt và hạ tầng chuyên dụng); công nghiệp công nghệ cao và đổi mới sáng tạo vùng (kết nối đại học quốc gia, viện nghiên cứu với hành lang công nghiệp, thúc đẩy R&D, quỹ đầu tư mạo hiểm).

Song song hệ thống khu thương mại tự do - FTZ (ưu tiên FTZ Cái Mép Hạ), bốn FTZ bổ trợ, kết nối dữ liệu số, hải quan một cửa, thí điểm e-BL (vận đơn điện tử), e-CMR (chứng từ vận tải điện tử), e-invoice (hóa đơn điện tử), luồng xanh (ưu tiên thông quan)...

Ngoài ra, các chuyên gia cho rằng cần hoàn thiện khung pháp lý cho fintech, tiền số, tín chỉ carbon. Bố trí vốn đầu tư công cho cao tốc, đường sắt hàng hóa, cảng Long Thành và hành lang logistics Đông Nam Bộ. Đàm phán FTA thế hệ mới để bảo vệ hàng Việt. Đồng thời phân quyền cho TP.HCM trong việc quyết định thuế logistics, quy hoạch đất công nghiệp và ưu đãi đầu tư tại FTZ...

Theo ông Đinh Hồng Kỳ, TP.HCM cần sớm tích hợp quy hoạch hạ tầng cảng - sân bay, hình thành hành lang logistics xanh, chuẩn hóa ICD và phát triển logistics hàng không tại Long Thành (Đồng Nai). 

Đồng thời, phải đẩy mạnh hợp tác quốc tế về chuyển đổi xanh, thí điểm biểu thuế carbon, kích hoạt trung tâm tài chính, triển khai gói tín dụng thương mại - bảo hiểm hàng hải, mở rộng nguồn vốn xanh và vận hành sàn phái sinh hàng hóa - carbon cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu

Ông Trịnh Tiến Dũng - Chủ tịch Tập đoàn Đại Dũng - cũng cho rằng sau hợp nhất, TP.HCM có điều kiện trở thành cực tăng trưởng, hội tụ lợi thế dân số, cảng biển, logistics và cộng đồng doanh nghiệp năng động để vươn lên thành trung tâm cơ khí - công nghiệp hàng đầu Đông Nam Á.

TP cũng có tiềm năng lớn ở cơ khí chế tạo, công nghiệp phụ trợ, đóng tàu, giàn khoan, năng lượng tái tạo và công nghiệp hỗ trợ. Để bứt phá, cần chiến lược tổng thể, quy hoạch khu công nghiệp chuyên sâu, tích hợp hệ sinh thái phụ trợ, tự động hóa, năng lượng sạch. Đồng thời ưu tiên ngân sách cho công nghệ, nghiên cứu và phát triển (R&D).

Do đó, ông Dũng đề xuất thành lập liên minh sản xuất cơ khí để doanh nghiệp Việt, đặc biệt là doanh nghiệp TP.HCM tăng năng lực đảm nhận các dự án lớn, tham gia sâu chuỗi giá trị toàn cầu. 

Ngoài ra, TP cần quỹ đất sạch, hạ tầng logistics hiệu quả, chính sách ưu đãi vốn - lãi suất, hỗ trợ chuyển đổi xanh, ưu tiên doanh nghiệp cơ khí nội địa trong các dự án công, khuyến khích liên doanh, sáp nhập và mua lại (M&A) và tiếp nhận công nghệ.

"Hơn hết, cần nâng tầm nguồn nhân lực từ công nhân kỹ thuật đến tổng giám đốc, thu hút chuyên gia cơ khí cao cấp trong và ngoài nước để cùng doanh nghiệp Việt vươn ra thế giới", ông Dũng gợi ý.