'Tôi phá sản nông trại rau sạch vì vừa xấu, vừa đắt'

"Tôi từng làm nông nghiệp sạch, cũng xây dựng được một tệp khách hàng kha khá khi bán trực tiếp tới tay người tiêu dùng, ai ăn cũng khen. Quy trình sản xuất của tôi minh bạch, nhưng vấn đề là giá bán không thể cao do xấu mã hơn hàng phun thuốc ngoài chợ. Để bán vào siêu thị còn khó khăn hơn. Thế nên, tôi chủ yếu bán cho các bếp ăn trường học ở địa phương. Các giáo viên ở đó cũng trở thành khách quen của tôi. Một số quán ăn gần khu công nghiệp cũng lấy hàng của tôi. Họ lấy vì ngon, an toàn nhưng yêu cầu giá cũng phải rẻ.

Tôi có thử chạy quảng cáo trên Facebook, Google Ad, cũng có thêm kha khá khách hàng ở Hà Nội, nhưng chi phí vận chuyển trên giá thành sản phẩm cũng vẫn là rào cản lớn nhất. Kiểm soát quy trình sản xuất, rủi ro dịch bệnh... nên để có sản phẩm sạch chắc chắn giá thành phải cao, mất nhiều công sức hơn rất nhiều hàng 'bẩn'.

Một thực tế là đa số người Việt vẫn thích mua đồ rẻ, đẹp, trước khi nghĩ đến chất lượng. Tôi bán mớ rau vừa xấu, lại còn đắt hơn nhà bên cạnh thì ai mua? Vậy là, cuối cùng tôi đã phải dừng lại, bởi người ta vẫn hay nói 'rẻ như rau', nếu tôi bán rau đắt (cho dù có là rau sạch) thì cũng khó tồn tại được".

Đó là chia sẻ của độc giả Thuduongtran về câu chuyện trồng và kinh doanh nông sản sạch của bản thân. Thực tế, ngành nông nghiệp hữu cơ hiện tại ở nước ta vẫn đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức, nhất là khi khách hàng vẫn ưa đẹp mã - giá rẻ. Trong khi đó, ở quy mô sản xuất lớn, sản phẩm nông nghiệp sạch khó có thể nào rẻ. Khi người mua vẫn đòi hỏi những điều trái tự nhiên, không chịu chấp nhận cọng giá có rễ, miếng thịt có mỡ, trái cây có vết xù xì, thì nông dân sẽ còn chạy đua dùng thuốc, chất tạo nạc, chạy theo những cuộc cạnh tranh bất lương. Và những người trồng nông sản sạch sẽ ngày càng điêu đứng.

>> Vòng luẩn quẩn rau quả sạch chẳng mấy ai mua

Cùng chung tình cảnh khó khăn khi làm nông nghiệp sạch, bạn đọc Failarmy bình luận: "Bản thân tôi cũng làm nông nghiệp nên hiểu rằng để có sản phẩm sạch thì phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện thời tiết, có khi mất trắng vì sâu bệnh. Nhưng thành phẩm sạch lại thường có mẫu mã xấu, bán vào chợ đầu mối thì không cạnh tranh được với các sản phẩm phun thuốc khác vì, bán trong siêu thị cũng quá nhiều chông gai, mà tự tiêu thụ thì hàng xấu mã thì người mua cũng đòi hỏi giá phải 'xấu' theo. Tóm lại, làm hàng sạch vừa không có số lượng, và giá thì không cạnh tranh nổi với hàng 'bẩn'. Với tâm lý, và trình độ của người tiêu dùng hiện nay, việc sản xuất sạch như một bài toán không có lời giải".

Nói về câu chuyện đầu ra cho thực phẩm sạch, độc giả Victor nhận định: "Tôi cho rằng, hầu hết đồ ăn thức uống hiện nay 'bẩn' là có lý do của nó:

Thứ nhất, quy định pháp luật chưa nghiêm: Chúng ta chưa có quy định cụ thể về chất lượng của từng loại thực phẩm, hoặc đã có nhưng còn chung chung, chưa thực tế. Cơ quan chức năng chưa kiểm soát được các hộ kinh doanh, nuôi trồng, không có chế tài xử phạt đủ mạnh.

Thứ hai, yếu kinh tế và thu nhập của người tiêu dùng: Người ta thường chi tiêu ở mức tương ứng với nguồn tài chính mà mình có. Và ở thời điểm hiện tại, người ta chỉ ăn một bát phở, một cái bánh mỳ, mua một kg thịt heo, một mớ rau, giá đỗ với mức giá rẻ. Tức là, nếu sản xuất thực phẩm sạch 100% thì sẽ trở thành đắt so với thị trường. Thành ra, người kinh doanh phải cắt xén, dùng nguyên vật liệu kém chất lượng, độc hại để giảm chi phí, tăng năng suất. Môt thị trường thực phẩm bẩn ra đời và tồn tại vì chính nhu cầu của con người.

Thứ ba, trình độ hiểu biết của người tiêu dùng: Ảnh hưởng từ phim ảnh, hoặc từ thực tế là thực phẩm bẩn đã bám rễ lâu trong cuộc sống khiến cho người tiêu dùng lầm tưởng, mặc định rằng 'giá phải đẹp, heo phải nạc'. Khi cầu như vậy thì ắt sẽ có cung tương ứng.

Vậy nên, nếu chúng ta không có những nghiên cứu và giải pháp xử lý gốc rễ của vấn đề, thì rất khó để thay đổi thực trạng hiện tại. Nếu việc làm ăn chân chính chỉ khiến cho người ta thua lỗ, thì ai sẽ làm nữa?".

Làm gì để thực phẩm sạch tìm được chỗ đứng và người làm nông nghiệp sạch sống được với nghề? Bạn đọc Comet Small cho rằng: "Vấn đề là người tiêu dùng có biết được hàng xấu mã, không đẹp kia có đảm bảo chất lượng hay không? Khi nguồn cung mập mờ thì đương nhiên họ chọn hàng đẹp mã hơn.
Thực tế, nhiều người trồng nông sản sạch không biết cách làm thương hiệu, chỉ đơn giản là sản xuất ra và đem bán mà không tìm hiểu thị trường, tìm kiếm tệp khách hàng tiềm năng.

Việt Nam hiện nay không thiếu tầng lớp trung lưu, bắt đầu lo lắng cho sức khỏe bản thân hơn giá cả hàng hóa. Họ chấp nhận giá hàng hóa cao gấp ba, bốn lần giá ngoài chợ để có được hai chữ 'yên tâm'. Nhưng để tiếp cận được với tệp khách hàng này thì nhà sản xuất thực phẩm hữu cơ cần phải biết làm thương hiệu, hoặc thông qua các cửa hàng bán đồ ăn sạch.

Vấn đề lớn nhất trong kinh doanh nhiều khi lại nằm ở khâu tiếp thị. Không ít người rất tâm huyết tạo ra sản phẩm tốt, nhưng thị trường lại chưa đón nhận như kỳ vọng. Đơn giản là vì sản phẩm ấy chưa đến được đúng người cần, qua đúng kênh phân phối phù hợp.

Đặc biệt với các mặt hàng thực phẩm, trước khi sản xuất quy mô lớn, điều quan trọng là phải tìm được đầu ra ổn định trước. Ví dụ, bạn có thể bắt đầu nhỏ thôi, làm vài thùng giá sạch để thử nghiệm, sau đó liên hệ với một chuỗi cửa hàng chuyên bán rau sạch để giới thiệu. Nếu họ thấy sản phẩm tiềm năng và khả năng hợp tác lâu dài, lúc đó mình mới tính đến chuyện mở rộng quy mô sản xuất.

Nuôi lợn hay làm nông sản cũng vậy. Nếu mang sản phẩm ra bán ở những nơi không kiểm soát được chất lượng như chợ truyền thống, người mua họ sẽ nghi ngờ ngay. Dù mình làm sạch thật, làm tử tế, họ cũng không có căn cứ để tin tưởng, vì đâu có kiểm định được nguồn nước hay quy trình của mình ra sao?

Cho nên, việc tiếp cận thị trường đúng cách là yếu tố tiên quyết. Làm được sản phẩm tốt đã khó, đưa nó đến tay đúng người cần lại càng khó hơn".

Việt Thành tổng hợp