Tin tức thế giới 1-10: Động đất chết nhiều người ở Philippines; Chính phủ Mỹ sắp đóng cửa

Động đất 6,9 độ ở Philippines, ít nhất 22 người thiệt mạng; Houthi nhận tấn công tàu Hà Lan, tuyên bố trừng phạt nhiều công ty Mỹ; Giáo hoàng Leo phê phán chính sách nhập cư của Mỹ... là những tin tức thế giới đáng chú ý sáng 1-10.

Động đất 6,9 độ ở Philippines, ít nhất 22 người thiệt mạng

Theo New York Times, người phát ngôn thành phố Cebu (Philippines) cho biết ít nhất 22 người đã thiệt mạng và hơn 37 người bị thương sau trận động đất mạnh 6,9 độ tối 30-9. 

Trận động đất xảy ra ngoài khơi thành phố Cebu vào khoảng 21h tối 30-9 (giờ Việt Nam), gây mất điện và hư hại nhiều tòa nhà. 

Chính quyền thành phố Cebu xác nhận trận động đất cũng khiến 4 tòa nhà sụp đổ, 3 tòa nhà chính phủ bị hư hại, cũng như 6 cây cầu và 1 con đường không thể tiếp cận. 

Các cơ quan theo dõi động đất trên thế giới ghi nhận trận động đất có tâm chấn sâu khoảng 10km và gồm nhiều dư chấn, trong đó mạnh nhất đạt cường độ 6. 

Cơ quan địa chấn Philippines Phivolcs cảnh báo về các dư chấn và khuyến cáo công chúng cảnh giác với tình hình thủy văn bất thường.

Chính phủ Mỹ đếm ngược đến giờ đóng cửa

Dự kiến 11h trưa nay 1-10 (giờ Việt Nam), Chính phủ Mỹ sẽ phải đóng cửa vì bước sang năm tài khóa 2026 mà chưa có dự luật ngân sách mới nào được thông qua. Cách duy nhất để ngăn mối nguy này là việc Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ đạt một thỏa thuận ngân sách giờ chót.

Theo Hãng tin Reuters, ngày 30-9 (Mỹ), Tổng thống Mỹ Donald Trump công khai cảnh báo các nghị sĩ Đảng Dân chủ rằng Nhà Trắng sẽ có các hành động "không thể đảo ngược" nếu chính phủ đóng cửa, trong đó có việc sa thải hàng loạt nhân viên liên bang.

Cũng trong ngày 30-9, các bộ ngành, cơ quan liên bang Mỹ đã công bố kế hoạch đóng cửa văn phòng, đồng thời cho hàng chục ngàn nhân viên tạm nghỉ việc.

Quân đội và các bộ phận "thiết yếu" khác vẫn sẽ hoạt động nhưng không được rót thêm đồng ngân sách nào cho đến khi ngân sách mới được thông qua.

Trong ngày cuối cùng để thông qua phương án ngân sách, các thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ đã cố gắng thúc đẩy một phiên bản bản dự thảo ngân sách, trong đó mở rộng phúc lợi y tế, nhưng thất bại. 

Các nghị sĩ Đảng Cộng hòa tại cơ quan này dự kiến sẽ trình lên phiên bản dự luật của riêng mình, không có điều khoản về y tế, nhưng cũng được dự báo không giành đủ số phiếu.

Ông Trump thông báo Harvard đồng ý trả 500 triệu USD

Ngày 30-9, ông Trump tuyên bố chính quyền đã đạt được thỏa thuận trọng đại với ĐH Harvard sau nhiều tháng đàm phán. 

Theo thỏa thuận, Harvard sẽ nộp 500 triệu USD cho Nhà Trắng và cam kết triển khai các chương trình đào tạo thực hành, bao gồm trường dạy nghề, khóa huấn luyện về trí tuệ nhân tạo (AI) cùng nhiều lĩnh vực ứng dụng khác. 

Đổi lại, trường sẽ được khôi phục nguồn ngân sách nghiên cứu của chính phủ đang bị đình chỉ.

Trong thời gian qua, chính quyền ông Trump đã liên tục gây áp lực buộc các trường đại học lớn ở Mỹ, đặc biệt các trường thuộc nhóm Ivy League, tuân thủ chương trình nghị sự của mình bằng cách đe dọa cắt giảm hoặc đình chỉ ngân sách nghiên cứu liên bang. 

Một số vấn đề mà ông Trump yêu cầu các trường giải quyết bao gồm làn sóng biểu tình ủng hộ Palestine của sinh viên, cũng như các chính sách thúc đẩy đa dạng giới tính và chủng tộc trong môi trường học thuật.

Không chỉ Harvard, ba trường Ivy League khác cũng đã phải ký thỏa thuận tương tự. Hồi tháng 7, ĐH Columbia đã đồng ý chi trả 220 triệu USD để đổi lại việc khôi phục ngân sách nghiên cứu bị đình chỉ.

Giáo hoàng Leo phê phán chính sách nhập cư của Mỹ

Ngày 30-9, Giáo hoàng Leo XIV đưa ra lời phê phán tương đối mạnh mẽ về chính sách nhập cư của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump. Trả lời câu hỏi của phóng viên, Ngài đặt câu hỏi liệu các chính sách này có phù hợp với giáo lý ủng hộ sự sống của Giáo hội Công giáo hay không.

Giáo hoàng Leo khẳng định: "Tôi hiểu có những khó khăn và căng thẳng, nhưng như tôi đã từng nói trong quá khứ, việc nhìn nhận các vấn đề qua lăng kính giáo lý của Giáo hội rất quan trọng. 

Có người nói họ chống phá thai nhưng lại đồng ý với cách đối xử vô nhân đạo dành cho người nhập cư ở Mỹ. Tôi không chắc đó có thực sự là ủng hộ sự sống".

Điện Kremlin và Giáo hoàng ủng hộ kế hoạch hòa bình Gaza của ông Trump

Ngày 30-9, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov khẳng định Matxcơva hy vọng kế hoạch hòa bình tại Dải Gaza do Tổng thống Mỹ đề xuất sẽ được hiện thực hóa. Ông Peskov cho biết: "Nga luôn ủng hộ và hoan nghênh mọi nỗ lực của ông Trump nhằm chấm dứt thảm kịch đang diễn ra".

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nga Sergei Vershinin trong cuộc điện đàm với Phó chủ tịch Chính quyền Palestine Hussein al-Sheikh cũng tái khẳng định Matxcơva ủng hộ "mọi bước đi giúp chấm dứt đổ máu".

Song song đó, Giáo hoàng Leo cũng ca ngợi kế hoạch hòa bình 20 điểm của ông Trump và bày tỏ hy vọng Phong trào Hồi giáo Hamas sẽ ủng hộ sáng kiến này. "Có những yếu tố rất thú vị trong kế hoạch này. Tôi hy vọng Hamas sẽ chấp nhận nó trong khung thời gian đã được thiết lập", Hãng thông tấn ANSA của Ý dẫn lời người đứng đầu Giáo hội Công giáo.

Houthi nhận tấn công tàu Hà Lan, tuyên bố trừng phạt nhiều công ty Mỹ

Ngày 30-9, lực lượng Houthi ở Yemen thông báo nhận trách nhiệm về vụ tấn công tàu chở hàng Minervagracht treo cờ Hà Lan khiến con tàu bốc cháy ở Vịnh Aden vào ngày hôm trước. Người phát ngôn cho biết cuộc tấn công ngày 29-9 được thực hiện bằng tên lửa hành trình, với lý do tàu Minervagracht vi phạm "lệnh cấm vào cảng Palestine bị chiếm đóng".

Vụ tấn công khiến 2 thủy thủ bị thương và buộc phải sơ tán 19 thành viên thủy thủ đoàn bằng trực thăng.

Ngoài ra, Houthi cũng thông báo sẽ áp các biện pháp trừng phạt lên 13 công ty, 9 lãnh đạo cấp cao và 2 tàu thuộc các tập đoàn dầu khí Mỹ, trong đó có ExxonMobil và Chevron. Nhà phân tích tình hình Trung Đông Mohammed Albasha nhận xét: "Hiện chưa rõ việc áp lệnh trừng phạt này có nghĩa là Houthi sẽ bắt đầu tấn công các tàu có liên quan đến những tổ chức, công ty và cá nhân bị trừng phạt hay không".