Tỉ lệ mổ lấy thai tăng nhanh vì muốn sinh con giờ đẹp, sợ đau khi sinh thường

Tỉ lệ mổ lấy thai tại Việt Nam vẫn tăng, dự báo sẽ tiếp tục tăng nhanh. Mong muốn em bé chào đời vào ngày giờ đẹp, sợ đau khi sinh thường, quan niệm sinh mổ sẽ an toàn cả mẹ và bé... là những nguyên nhân khiến tỉ lệ này càng tăng.

Thông tin này được các chuyên gia, bác sĩ lĩnh vực sản phụ khoa, nhi khoa cho biết tại Hội thảo khoa học chuyên đề sản khoa - nhi khoa năm 2025 với chủ đề: "Chăm sóc mẹ và bé: Đổi mới thực hành, nâng chuẩn chất lượng", diễn ra chiều 15-11 tại TP.HCM.

Bác sĩ CKII Phạm Thanh Hải - Phó giám đốc Bệnh viện Từ Dũ (TP.HCM) - cho biết mổ lấy thai là phẫu thuật phổ biến nhất trong lĩnh vực sản phụ khoa trên thế giới và tỉ lệ này vẫn tiếp tục tăng theo thời gian.

Tại Bệnh viện Từ Dũ, tỉ lệ mổ lấy thai ở những sản phụ đã chuyển dạ chiếm khoảng 40% trong tổng số ca sinh.

Trước xu hướng tăng này, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) năm 2014 chính thức khuyến cáo cần có các biện pháp giảm tỉ lệ này. Một trong những biến chứng nghiêm trọng và ngày càng gặp nhiều sau mổ lấy thai là nhau cài răng lược, xảy ra khi bánh nhau bám và xâm lấn vào vùng sẹo mổ cũ.

Bác sĩ Lê Xuân Đức - Giám đốc y khoa Bệnh viện Thuận Mỹ TDM - cũng cho hay những năm gần đây, tỉ lệ mổ lấy thai tại Việt Nam và toàn cầu có xu hướng tăng dần theo các năm. Tỉ lệ này tại nước ta đã tăng từ khoảng 15% năm 2005 lên 27-30% vào năm 2022.

"Đây là tỉ lệ rất cao và xu hướng còn tăng lên nữa", bác sĩ Đức dự báo.

Phân tích nguyên nhân tăng tỉ lệ mổ lấy thai, bác sĩ Đức cho rằng xuất phát từ một số yếu tố chính: mong muốn "chọn ngày giờ đẹp" của gia đình và sản phụ, tâm lý sợ đau khi sinh thường, quan niệm rằng mổ lấy thai sẽ an toàn hơn cho cả mẹ và bé.

Bên cạnh đó, với mô hình chăm sóc "lấy người bệnh làm trung tâm" được triển khai tại Việt Nam những năm gần đây, các nguyện vọng của sản phụ được coi trọng hơn. Vì vậy, lựa chọn phương pháp sinh theo ý muốn của sản phụ trở thành một yếu tố quan trọng trong quyết định y khoa.

Ngoài ra, tỉ lệ mổ lấy thai tăng dần hằng năm một phần là khi một sản phụ đã mổ lấy thai ở lần sinh trước thì các lần sinh sau cũng có khả năng cao phải can thiệp bằng phẫu thuật.

"Một sản phụ có thể sinh thường nhưng vẫn muốn mổ lấy thai, bác sĩ có trách nhiệm tư vấn và giải thích những nguy cơ và biến chứng có thể xảy ra khi mổ so với sinh thường. Phương pháp sinh nào cũng đều tiềm ẩn rủi ro", bác sĩ Đức chia sẻ.

Theo bác sĩ Bạch Văn Cam - cố vấn cao cấp hồi sức cấp cứu Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM), mổ lấy thai đang trở thành "trào lưu" khi ngày càng nhiều gia đình lựa chọn mà chưa đánh giá hết những rủi ro đối với trẻ sơ sinh nếu can thiệp không đúng chỉ định.

Việc mổ trước 39 tuần làm tăng nguy cơ suy hô hấp ở trẻ, đặc biệt nếu sinh quá sớm trước 36 tuần, nguy cơ này càng cao do phổi chưa phát triển hoàn chỉnh. Tại Bệnh viện Nhi đồng 1 từng tiếp nhận một số trường hợp trẻ sơ sinh bị suy hô hấp do mổ lấy thai quá sớm.

"Sinh thường qua ngã âm đạo vẫn là phương pháp tốt nhất khi không có chỉ định bắt buộc phải mổ", bác sĩ Cam nhấn mạnh.

Để giảm thiểu biến chứng khi mổ lấy thai, bác sĩ Hải nhấn mạnh việc cần giám sát chặt chẽ và thực hiện kỹ thuật mổ theo quy trình thống nhất, có đào tạo bài bản.

Mổ lấy thai chủ động nên thực hiện ở tuần thứ 39 của thai kỳ để giảm nguy cơ suy hô hấp ở trẻ sơ sinh. Trong một số trường hợp đặc biệt như mẹ nhiễm HIV hoặc mang song thai, có thể cân nhắc mổ sớm hơn, từ tuần thứ 38.