Thượng viện Mỹ chia rẽ, nghi ngờ việc phá hủy cơ sở hạt nhân của Iran

Mức độ thiệt hại chính xác của các cơ sở hạt nhân Iran sau cuộc không kích thành chủ đề gây tranh cãi trong thượng viện Mỹ.

Trong cuộc họp kín hôm 26/6, các thượng nghị sĩ đảng Dân chủ và Cộng hòa đã không thể thống nhất được mức độ ảnh hưởng sau cuộc không kích của Mỹ vào Iran, theo CNN.

Câu hỏi đặt ra là động thái này sẽ là “đòn chí mạng” hay chỉ làm chậm lại chương trình hạt nhân của Iran?

Một số nghị sĩ Cộng hòa tin rằng Iran sẽ mất nhiều năm nữa để chế tạo vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, những người khác thừa nhận mối đe dọa chưa hoàn toàn bị loại bỏ.

Trong khi đó, các nghị sĩ Dân chủ cho rằng thực tế phức tạp hơn nhiều. Một người thậm chí nhận định chương trình của Iran sẽ chỉ bị chậm lại vài tháng.

Thượng nghị sĩ Tom Cotton và Thượng nghị sĩ Roger Marshall. Ảnh: Reuters/Sipa USA.

Phán đoán khác nhau

Theo đánh giá ban đầu của tình báo quốc phòng Mỹ, các cuộc tấn công của quân đội nước này vào 3 cơ sở hạt nhân của Iran cuối tuần trước không phá hủy các thành phần cốt lõi trong chương trình hạt nhân, và nhiều khả năng chỉ làm trì hoãn trong vài tháng.

Tuy nhiên, chỉ một ngày sau, Giám đốc CIA John Ratcliffe lại đưa ra đánh giá khác, khẳng định rằng “một bộ phận tình báo đáng tin cậy” chỉ ra chương trình hạt nhân của Iran đã “bị tổn thất nghiêm trọng”.

Theo nguồn tin này, “một số cơ sở hạt nhân quan trọng của Iran đã bị phá hủy và sẽ cần nhiều năm để xây dựng lại”.

Chưa rõ liệu tuyên bố của Ratcliffe phản ánh đánh giá chính thức của CIA hay chỉ là quan điểm cá nhân. Nhưng việc các cơ quan tình báo đưa ra phán đoán khác nhau trước báo cáo ban đầu không phải điều bất thường.

Quá trình đánh giá thiệt hại đối với các địa điểm và tác động của cuộc tấn công đối với tham vọng hạt nhân của Iran vẫn đang được tiến hành, có thể thay đổi khi có thêm thông tin tình báo.

Tuy nhiên, những phát hiện ban đầu dường như trái ngược với tuyên bố của Tổng thống Mỹ Donald Trump - người nhiều lần nói rằng các cơ sở làm giàu uranium của Iran đã bị “phá hủy hoàn toàn và triệt để”.

“Với tôi, có vẻ như chúng ta chỉ làm chậm chương trình hạt nhân của Iran vài tháng. Không nghi ngờ gì là chương trình này đã bị thiệt hại, nhưng việc tuyên bố chúng ta đã xóa sổ chương trình của họ có vẻ không có cơ sở”, Thượng nghị sĩ Dân chủ Chris Murphy của bang Connecticut nói.

“Tôi không nghĩ tổng thống nói thật khi tuyên bố chương trình đã bị xóa sổ”, ông nói thêm, cho rằng Iran “vẫn còn nhiều năng lực đáng kể”.

Lãnh đạo phe thiểu số Thượng viện Chuck Schumer cũng cho biết cuộc họp không đưa ra được lời giải thích rõ ràng cho những khẳng định của ông Trump.

“Tổng thống Trump nói kho vũ khí hạt nhân của Iran đã bị xóa sổ hoàn toàn. Tôi không nhận được câu trả lời thỏa đáng cho điều đó”, Schumer nói. Ông cáo buộc Nhà Trắng thiếu “chiến lược nhất quán, không có kế hoạch” để ngăn chặn Iran chế tạo vũ khí hạt nhân trong tương lai.

Hình ảnh vệ tinh cho thấy cơ sở làm giàu Fordow ở Iran sau các cuộc không kích của Mỹ ngày 22/6. Ảnh: Maxar Technologies.

Đánh giá thận trọng

Cuộc họp kín vào hôm 26/6 đã được mong đợi từ lâu bên trong Điện Capitol, khi thượng nghị sĩ của cả hai đảng đều muốn biết thêm thông tin về cuộc không kích của Mỹ.

Cuộc họp có sự tham gia của nhiều quan chức cấp cao, bao gồm Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth, Ngoại trưởng Marco Rubio, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ Dan Caine và Giám đốc CIA Ratcliffe.

Nhóm này tiếp tục tóm tắt tình hình với Hạ viện vào sáng 27/6.

Các nghị sĩ Cộng hòa, bao gồm những đồng minh thân cận của ông Trump, đã rời cuộc họp với lời ca ngợi về hiệu quả của đòn tấn công.

“Chúng đã bị xóa sổ. Không ai có thể sử dụng chúng trong tương lai gần”, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham của Nam Carolina nói.

Thượng nghị sĩ Josh Hawley của Missouri cho biết bên trong căn phòng an ninh ở tầng hầm Điện Capitol, các quan chức đã trình bày chi tiết bản đánh giá ban đầu.

Tuy nhiên, không phải tất cả nghị sĩ Cộng hòa đều dùng từ “xóa sổ”. Những thành viên Cộng hòa khác thận trọng hơn khi nhắc lại phát biểu của ông Trump, hoặc dường như đồng tình với đánh giá của giám đốc CIA rằng Iran sẽ mất nhiều năm để xây dựng lại cơ sở hạt nhân.

“Tôi tin rằng mục tiêu của nhiệm vụ đã được hoàn thành”, Thượng nghị sĩ John Cornyn của Texas nói. Nhưng khi được hỏi liệu các cơ sở của Iran đã bị xóa sổ hay chưa, ông trả lời: “Tôi nghĩ đó là thuật ngữ mơ hồ, hoặc có thể được diễn giải theo nhiều cách khác nhau. Vì vậy tôi chỉ muốn nói rằng mục tiêu của nhiệm vụ đã hoàn thành”.

Cornyn cho biết không rõ Iran sẽ mất bao lâu để chế tạo vũ khí hạt nhân. "Tôi không nghĩ có ai đó đã xuống lòng đất để đánh giá thiệt hại. Vì vậy, tôi không biết liệu ai có thể đưa ra con số chính xác. Với tôi thì chắc chắn không thể", ông nói thêm.

Ông Trump công bố đã không kích Iran hôm 21/6 (giờ Mỹ). Ảnh: Reuters.

Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Tom Cotton, người đứng đầu Ủy ban Tình báo Thượng viện, quả quyết hơn.

“Tôi tin rằng nhiệm vụ này thành công rực rỡ và chúng ta đã phá hủy hiệu quả chương trình hạt nhân của Iran”, ông nói, đồng thời chỉ trích việc chỉ tập trung vào đánh giá ban đầu do Cơ quan Tình báo Quốc phòng (DIA) đưa ra.

CNN dẫn theo nhiều nguồn tin, nhận định bản đánh giá thiệt hại cuối cùng của DIA có thể mất vài ngày hoặc vài tuần để hoàn tất.

Bản phân tích ban đầu được thực hiện chỉ 24 giờ sau vụ tấn công. Vì đây chỉ là bản phân tích sơ bộ nên đánh giá này có "độ tin cậy thấp", các nguồn tin cho biết.

Trong tuyên bố hôm 25/6, giám đốc CIA Ratcliffe cho hay cơ quan này “tiếp tục thu thập thêm thông tin có nguồn đáng tin cậy để cung cấp đầy đủ cho các nhà hoạch định chính sách và cơ quan giám sát có thẩm quyền".

“Tôi nghĩ rằng quá trình phát triển hạt nhân của Iran đã bị chậm lại nhiều năm”, Thượng nghị sĩ Roger Marshall của Kansas nói với phóng viên.

Trong khi một số nghị sĩ Dân chủ từ chối bình luận, Thượng nghị sĩ Chris Coons - đảng viên Dân chủ đến từ Delaware - cho biết cuộc họp hôm 26/6 “mang tính xây dựng” nhưng chính quyền vẫn còn nhiều việc phải làm để đánh giá đầy đủ hơn.

Thượng nghị sĩ Mark Warner, đảng viên Dân chủ cấp cao tại Ủy ban Tình báo Thượng viện, cũng đưa ra đánh giá thận trọng về cuộc tấn công.

“Rõ ràng là chương trình hạt nhân của Iran đã bị thiệt hại”, Warner nói, mặc dù ông chia sẻ “sẽ mất thời gian để đánh giá cuối cùng về mức độ thiệt hại”.

Tuy nhiên, ông cảnh báo nếu kết luận quá sớm rằng chương trình đã bị “xóa sổ”, “điều đó có thể tạo ra cảm giác an toàn sai lầm cho người dân Mỹ và cho cả thế giới”.