Thủ tướng: Xóa hơn 330.000 nhà tạm, nhà dột nát là một kỳ tích giảm nghèo

Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, việc cơ bản hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước là một kỳ tích trong công cuộc giảm nghèo bền vững.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc tổng kết chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước diễn ra sáng nay, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, toàn dân tộc đang vui mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Việc tổ chức hội nghị này là một món quà góp phần vào ngày vui chung của cả dân tộc.

Dẫn lời Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc sinh thời từng căn dặn: “Nếu nước độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì”, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định trong suốt 95 năm qua, Đảng ta không có mục tiêu nào khác, ngoài mục tiêu mang lại độc lập tự do cho dân tộc và hạnh phúc ấm no cho nhân dân.

Vì vậy Đảng, Nhà nước luôn đặc biệt quan tâm, ban hành nhiều cơ chế chính sách, ưu tiên, dành nguồn lực tập trung chăm lo đời sống tinh thần, vật chất của nhân dân; trong đó có việc hỗ trợ đồng bào nghèo, đối tượng chính sách, người yếu thế có nhà ở ổn định và an toàn.

Thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và phát huy truyền thống của dân tộc ta, những năm qua, chúng ta đã thực hiện nhiều chương trình chính sách về nhà ở cho người có công, nhà ở cho hộ nghèo. Tuy nhiên, đến năm 2023, cả nước vẫn còn 400 nghìn gia đình sống trong những ngôi nhà tạm bợ, thiếu kiên cố.

“Trước bối cảnh đó, hội nghị Trung ương 8 khóa 13 đã ban hành Nghị quyết số 42 về tiếp tục nâng cao chất lượng chính sách xã hội. Nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2030 là xóa bỏ hoàn toàn tình trạng nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, người dân bị ảnh hưởng và thiên tai, biến đổi khí hậu và nhất là người có công với cách mạng”, Thủ tướng cho biết.

Theo Thủ tướng, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, các địa phương và toàn dân, từ kinh nghiệm thực hiện của Bộ Công an, Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương, phối hợp chặt chẽ với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam triển khai tăng tốc, bứt phá, thần tốc, táo bạo hơn, không ngừng rút kinh nghiệm, rút ngắn thời gian hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát.

“Với tinh thần bứt phá, thần tốc và táo bạo, chúng ta quyết tâm rút ngắn thời gian, đặt mục tiêu hoàn thành nhà ở cho người có công trước ngày 27/7/2025 và cơ bản hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát trước ngày 31/8/2025”, Thủ tướng nói.

Với tinh thần đó, đến nay, trong vòng 1 năm 4 tháng, Ban Chỉ đạo Trung ương, các địa phương đã tiến hành một chiến dịch thần tốc, huy động được trên 24,7 nghìn tỷ đồng (trong đó người dân đóng góp và huy động nguồn lực xã hội hóa chiếm gần một nửa với gần 12,3 nghìn tỷ đồng), hỗ trợ hơn 2,7 triệu ngày công với hơn 454.000 lượt người tham gia, hoàn thành xóa 334.234 căn nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước, chuyển thành những căn nhà mới khang trang, "3 cứng" (mái cứng, tường cứng, nền cứng) với 12 mẫu nhà phù hợp điều kiện từng nơi.

“Như vậy, chúng ta đã hoàn thành sớm 5 năm 4 tháng so với mục tiêu của Nghị quyết số 42 của Trung ương và trước 4 tháng so với mục tiêu khi phát động phong trào thi đua. Trong đó, đã hoàn thành toàn bộ nhà ở cho người có công, thân nhân liệt sĩ trước ngày 24/7/2025”, Thủ tướng phấn khởi nói.

Thủ tướng cho hay, từ những hình ảnh vui mừng, cảm động, chúng ta thấy đây là những "công trình quốc gia đặc biệt', của "ý Đảng, lòng dân", của "tình dân tộc, nghĩa đồng bào", có ý nghĩa chính trị, xã hội, nhân văn sâu sắc. Đây cũng chính là một kỳ tích trong công cuộc giảm nghèo bền vững, củng cố nền tảng cho quan điểm phát triển vì sự công bằng, tiến bộ xã hội và bền vững của đất nước ta trong thời kỳ mới.

Để đạt được kỳ tích trong xóa nhà tạm, nhà dột nát, theo Thủ tướng, điều quan trọng nhất là cách làm để đạt mục tiêu đề ra. Theo đó, chúng ta đã đưa ra thông điệp về tinh thần tương thân tương ái, tình dân tộc, nghĩa đồng bào, "ai có gì góp nấy, có công góp công, có của góp của, có ít góp ít, có nhiều góp nhiều". 

Vốn Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt, vốn mồi, huy động nguồn lực xã hội, nguồn lực nhân dân, doanh nghiệp, các nhà hảo tâm; người dân cũng tự mình nỗ lực, giúp đỡ người thân, bà con, bạn bè… bằng tiền, bằng của, bằng công; Quân đội, Công an phát huy vai trò nòng cốt, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội, các bộ ngành, địa phương đều vào cuộc; trong tổ chức thực hiện, thành lập Ban Chỉ đạo từ Trung ương tới địa phương, hoạt động thường xuyên, bám sát thực tiễn để chỉ đạo.

“Thực tiễn cho thấy nguồn vốn Nhà nước hỗ trợ 50 triệu đồng (sau nâng lên 60 triệu đồng) với mỗi căn nhà xây mới, nhưng thực tế nhiều căn nhà đã được xây dựng với kinh phí 200-300 triệu đồng, từ sự hỗ trợ, chung tay, đóng góp của người dân. Điều này cho thấy ý Đảng gặp lòng dân, nguồn lực bắt nguồn từ tư duy và tầm nhìn, động lực bắt nguồn từ đổi mới và sáng tạo, sức mạnh bắt nguồn từ nhân dân và doanh nghiệp”, Thủ tướng khẳng định.

Sau “3 cứng” thì cần nâng cấp chất lượng cuộc sống của người dân

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng, chúng ta đã cơ bản hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước. Tuy nhiên, đây mới chỉ là một khâu quan trọng trong chính sách xã hội. 

Theo Thủ tướng, điều cốt lõi vẫn là tiếp tục đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, tạo việc làm, sinh kế, không ngừng nâng cao chất lượng cuộc sống và đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, khuyến khích người dân thoát nghèo bền vững, tiến đến làm giàu, vươn lên từ "bàn tay, khối óc, mảnh đất, khung trời, cửa biển", vượt lên chính mình, làm giàu chính đáng cho mình và đóng góp cho xã hội.

Để phát huy những kết quả, thành tích đã đạt được về xóa nhà tạm, nhà dột nát, đồng thời tiếp tục làm tốt hơn nữa công tác an sinh xã hội, trong thời gian tới, Thủ tướng đề nghị Ban Chỉ đạo, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ban Thi đua khen thưởng Trung ương, các cấp, các ngành, các địa phương tập trung vào một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm.

Thứ nhất, quán triệt sâu sắc và triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 42-NQ/TW của Trung ương về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội. Xác định việc chăm lo, hỗ trợ nhà ở đối với người có công, hộ nghèo, hộ cận nghèo, cho người dân sinh sống tại khu vực thường xuyên bị thiên tai, ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục, lâu dài. Các bộ, ngành, địa phương cần tiếp tục rà soát, sớm hoàn thiện chính sách hỗ trợ về nhà ở.

Thứ hai, đối với 334.234 hộ đã được hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát - đây mới chỉ là nền tảng bước đầu để "an cư", thời gian tới cần tiếp tục hỗ trợ các hộ này để "lạc nghiệp", phấn đấu đến năm 2030 Việt Nam cơ bản không còn hộ nghèo theo tinh thần Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 23/6/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giảm nghèo bền vững đến năm 2030.

Thứ ba, Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương quán triệt chủ trương của Đảng về sử dụng ngân sách nhà nước là nguồn lực chủ yếu, nền tảng trong bảo đảm an sinh xã hội đi cùng với huy động nguồn lực xã hội, nhất là trong đào tạo nghề, giải quyết sinh kế, việc làm cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số; gắn trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc huy động, quản lý, sử dụng nguồn lực thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, giải quyết sinh kế, việc làm, y tế, giáo dục, nhà ở..., trước hết là đối với những hộ được hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Thứ tư, từ những kinh nghiệm thực tiễn trong phát động, tổ chức thực hiện phong trào xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước, Ban Thi đua khen thưởng Trung ương cần tiếp tục cải tiến, nâng cao hơn nữa chất lượng các phong trào thực hiện các chương trình an sinh xã hội và những phong trào khác, bảo đảm lay động được tâm can của toàn dân, toàn quân và cả hệ thống chính trị chung tay thực hiện, vì quyền lợi, nguyện vọng chính đáng của đồng bào ta.

Thứ năm, đề nghị Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội tích cực phối hợp hơn nữa với Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương trong công tác bảo đảm an sinh xã hội. Thực hiện tốt việc giám sát, phản biện quá trình xây dựng và thực hiện chính sách an sinh xã hội; thường xuyên quan tâm, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người dân, kiến nghị với các cấp ủy đảng, chính quyền và cơ quan nhà nước các cấp kịp thời giải quyết vấn đề liên quan, bảo đảm quyền lợi của người dân.

Thứ sáu, đề nghị Bộ Quốc phòng, Bộ Công an chỉ đạo các lực lượng vũ trang nhân dân tiếp tục phát huy truyền thống cách mạng, gắn bó máu thịt với nhân dân, vừa là lực lượng nòng cốt bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia, vừa là chỗ dựa vững chắc trong phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm an sinh cho đồng bào, nhất là ở vùng biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa.

Dồn tổng lực các nguồn lực cho một chương trình đặc biệt

Theo đánh giá, chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát là một chương trình đã huy động được sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Qua chương trình đã xuất hiện nhiều tập thể, cá nhân có thành tích đặc biệt xuất sắc nhất là sự tiên phong, trách nhiệm, hiệu quả cao của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, ngành ngân hàng, của nhiều địa phương và các tập đoàn, doanh nghiệp...

Làm rõ thêm về công tác xóa nhà tạm của lực lượng Công an, tại hội nghị, Thượng tướng Phạm Thế Tùng, Thứ trưởng Bộ Công an cho biết, từ năm 2019 đến nay, Bộ Công an đã chủ động vận động các nguồn kinh phí, phối hợp với các địa phương xây dựng tổng số trên 30.100 căn nhà, nhiều trường học, điểm trường, bệnh viện với tổng chi phí trên 1.600 tỷ đồng.

Thực hiện phong trào thi đua "Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát" trong năm 2025, Chính phủ giao cho Bộ Công an huy động 362 tỷ đồng; đồng thời hỗ trợ thêm 6 địa phương hoàn thành xây dựng gần 6.000 căn nhà với tổng kinh phí hơn 373 tỷ đồng. 

Ngoài ra, lực lượng Công an còn hỗ trợ hàng nghìn tấn nguyên vật liệu xây dựng cùng nhiều xe, thiết bị, vật dụng thiết yếu phục vụ sinh hoạt cho người dân và có trên 27.000 lượt cán bộ chiến sĩ tình nguyện tích cực tham gia với hơn 5.000 ngày công hỗ trợ quá trình xây dựng nhà, lan tỏa mô hình "3 bám, 4 cùng" với nhân dân.

Trong quá trình triển khai xóa nhà tạm, lực lượng Công an cũng đã trao đổi, làm việc trực tiếp với các doanh nghiệp, cung cấp vật liệu xây dựng, nhà thầu thi công để hỗ trợ, miễn giảm chi phí vận chuyển, công xá lắp đặt, bán giá gốc nguyên vật liệu cho người dân. Qua đó, nhiều ngôi nhà được tăng suất đầu tư, bảo đảm khang trang, kiên cố hơn.

“Những nghĩa cử cao đẹp này đã tạo ra nguồn lực rất lớn, góp phần hỗ trợ chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát tại các địa phương được hoàn thành nhanh chóng và hiệu quả", Thướng tướng Phạm Thế Tùng khẳng định.

Bà Hà Thị Nga, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho biết, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên đã nỗ lực tham gia huy động, vận động nguồn lực, lan tỏa tinh thần, tình nguyện, kêu gọi lực lượng quần chúng chung tay hỗ trợ làm nhà cho các hộ gia đình với nhiều mô hình, cách làm hết sức chủ động, sáng tạo, thực hiện theo phương châm kêu gọi của Thủ tướng: "Ai có gì góp nấy, ai có công góp công, ai có của góp của, ai có nhiều góp nhiều, ai có ít góp ít". 

“Qua kênh nắm bắt tình hình nhân dân của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tuyệt đại đa số các tầng lớp nhân dân ở trong nước, người Việt Nam ở nước ngoài, cộng đồng doanh nghiệp, đội ngũ công chức, viên chức, người lao động đều thể hiện sự đồng tình hưởng ứng và đánh giá rất cao sáng kiến và chủ trương triển khai chương trình "Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát" trong năm 2025”, bà Nga khẳng định.

Đề cao tinh thần tự lực, tự cường

Theo Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai Trịnh Xuân Trường, tỉnh Lào Cai thực hiện chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trong bối cảnh gặp nhiều khó khăn, thách thức do phải khắc phục thiệt hại nặng nề về người, tài sản của Nhà nước và nhân dân; đặc biệt là thiệt hại về nhà ở do bão số 3 (Yagi). Song với quyết tâm của cả hệ thống chính trị, sự vào cuộc của các cấp, ngành, đoàn thể, doanh nghiệp và nhân dân trên địa bàn tỉnh, đến 15/6/2025, toàn tỉnh đã hoàn thành hỗ trợ 100% căn nhà theo đề án, sớm hơn 2 tháng so với kế hoạch.

Tổng kinh phí huy động thực hiện đề án gần 710 tỷ đồng, ngoài ra còn huy động được nguồn lực đóng góp, hỗ trợ từ các tổ chức, cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng dân cư hỗ trợ làm nhà (hỗ trợ bằng tiền, ngày công, nguyên vật liệu...) với tổng giá trị quy đổi ước đạt trên 740 tỷ đồng.

Sau khi hoàn thành mỗi căn nhà làm mới có giá trị bình quân gần 155 triệu đồng; mỗi căn nhà sửa chữa có giá trị gần 60 triệu đồng; nhiều căn nhà trị giá từ 150-200 triệu đồng, thậm chí trên 200 triệu đồng, cao hơn nhiều so với mức hỗ trợ của Nhà nước.

“Một trong những kinh nghiệm được đúc rút từ chương trình này là huy động nguồn lực đa dạng. Ngoài ngân sách nhà nước, còn có sự đóng góp của doanh nghiệp, xã hội và nhân dân. Quan trọng hơn, đã phát huy được truyền thống đoàn kết, tinh thần tương thân tương ái, khơi dậy ý chí vươn lên và củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước”, ông Trường chia sẻ.

Nhìn lại chiến dịch xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh, ông Hồ Quốc Dũng, Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai cho rằng, điểm nổi bật làm nên thành công của chương trình chính là phương pháp tổ chức thực hiện. Trong đó, việc huy động nguồn lực theo phương châm "ai có gì giúp nấy" đã được thực hiện một cách hệ thống và bền bỉ.

“Tổng kinh phí thực hiện trên địa bàn tỉnh đạt hơn 807 tỷ đồng, từ nguồn ngân sách nhà nước, vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội và nguồn xã hội hóa từ doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân. Lực lượng vũ trang, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể đã chung tay hàng chục nghìn ngày công, vận chuyển hàng trăm tấn vật liệu vào vùng sâu, vùng xa; cấp xã huy động thêm ngày công, vật tư tại chỗ, góp phần rút ngắn tiến độ, giảm chi phí, nâng cao chất lượng từng căn nhà”, ông Dũng chia sẻ.

Còn theo bà Nguyễn Thị Ngọc Điệp, Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, điểm đặc biệt làm nên sức sống và tính bền vững của chương trình không chỉ nằm ở giá trị vật chất mà ở giá trị tinh thần xung kích, trách nhiệm nghĩa tình với sự chung tay góp sức của cả cộng đồng. Người dân là chủ thể thụ hưởng, nhưng đồng thời cũng là một nguồn lực quan trọng để làm nên thành công của chương trình.

“Với TP Cần Thơ, tổng kinh phí thực hiện chương trình là trên 651 tỷ đồng và huy động trên 58.000 ngày công lao động. Trong đó nổi bật đóng góp của các hộ gia đình là trên 46 tỷ đồng, nguồn xã hội hóa từ Ban chỉ đạo Trung ương trên 62 tỷ đồng, nguồn địa phương huy động trên 75 tỷ đồng”, bà Điệp cho biết.