Thủ tướng chỉ đạo ‘thần tốc’ xuất khẩu để giữ vị thế gạo Việt

Việt Nam đã vượt qua Thái Lan để thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới. Để duy trì vị thế, Thủ tướng đề nghị ngành nông nghiệp cần tháo gỡ một số nút thắt, đồng thời, tranh thủ các cơ hội, triển khai "thần tốc" hơn nữa việc xuất khẩu gạo.

"Thần tốc" xuất khẩu gạo

Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản số 7697/VPCP-NN ngày 18/8/2025 truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính về việc xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Văn bản nêu rõ, Hiệp hội Xuất khẩu gạo Thái Lan mới đây đã có báo cáo khẳng định Việt Nam đã vượt qua Thái Lan để thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới trong 6 tháng đầu năm nay. Thành tích này đang phản ánh ngày càng rõ sự chuyển dịch từ "xuất khẩu nhiều" sang "xuất khẩu có giá trị", tạo lợi thế cạnh tranh rõ rệt.

Tuy nhiên, để duy trì vị thế xuất khẩu, ngành gạo Việt vẫn cần tháo gỡ một số nút thắt, khó khăn trong đó có các chính sách điều hành xuất khẩu và rào cản kỹ thuật từ các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản.

Trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu yếu đi hoặc đối thủ cạnh tranh hạ giá mạnh, lợi thế cạnh tranh về giá của Việt Nam sẽ thấp dần. Điều này đòi hỏi phải có chiến lược dài hạn, chuyển trọng tâm từ tăng sản lượng sang nâng cao giá trị sản phẩm.
Về dài hạn, hướng đi bền vững phải là chuyển sang xuất khẩu gạo chất lượng cao, gạo hữu cơ và xây dựng thương hiệu quốc gia. Nếu không, vị trí số hai hiện tại có thể chỉ là một "đỉnh sóng" ngắn ngủi giữa chu kỳ dư cung và biến động khí hậu toàn cầu.

Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường nghiên cứu, chủ trì, phối hợp với cơ quan có liên quan có kế hoạch cụ thể xử lý ngay các vấn đề trên theo thẩm quyền; tranh thủ các cơ hội, triển khai "thần tốc" hơn nữa việc xuất khẩu gạo, nhất là gạo chất lượng cao, gạo hữu cơ, gắn với hệ thống truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu gạo quốc gia để nâng cao giá trị gia tăng trong xuất khẩu gạo.

Ngành nông nghiệp cần đẩy nhanh việc thực hiện Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030.

Xây dựng thị trường riêng

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, 7 tháng đầu năm nay Việt Nam xuất khẩu 5,5 triệu tấn gạo và thu về 2,81 tỉ USD, tăng 3,1% về khối lượng nhưng giảm gần 16% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024.

Hiện tại, ngành gạo chịu nhiều tác động bởi Ấn Độ liên tục xả kho với lượng lớn gạo giá trung bình và giá rẻ gây sức ép lớn cho thị trường gạo toàn cầu. Bên cạnh đó Việt Nam có thể chịu tác động một phần bởi Philippines - thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam tuyên bố tạm thời ngưng nhập khẩu gạo 60 ngày từ 1/9.

Tuy nhiên, theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, gạo Việt Nam đã và đang xây dựng được thị trường riêng với các dòng gạo cao cấp như ĐT, OM và đặc biệt là ST.

Các thị trường nhập khẩu đưa ra giá gạo thấp vẫn chiếm phần lớn nên ngành gạo Việt Nam đang chuyển hướng mạnh sang các thị trường giá trị và ổn định cao như Nhật Bản, Hàn Quốc, EU. Một số loại gạo đặc sản như ST25 được xuất sang châu Âu với giá trên 1.200 USD/tấn, gấp đôi giá bán tại Trung Quốc.

Trong bối cảnh giá gạo thế giới bị kéo xuống, Việt Nam vẫn có lợi thế nhờ thị trường ổn định, sản phẩm chất lượng cao và khả năng thích ứng nhanh. Nếu giữ vững nhịp xuất khẩu và tận dụng các FTA, kim ngạch cả năm 2025 dù giảm so với năm kỷ lục 2024 vẫn đủ để củng cố vị trí thứ 2 thế giới, tạo đà cho giai đoạn tăng trưởng mới.