Thủ khoa ngành Hóa và câu chuyện vượt qua nỗi tự ti vì xuất thân

Lý Tuấn Kiệt từng là thủ khoa đầu vào khoa Hóa - Trường Đại học Khoa học Tự nhiên TPHCM và liên tục ghi dấu ấn tại các kỳ Olympic Hóa học toàn quốc.

Sinh ra trong một gia đình người Khmer ở quận Ô Môn - TP Cần Thơ (cũ), Lý Tuấn Kiệt hiện là sinh viên ngành Hóa học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia TPHCM.

Kiệt là thủ khoa đầu vào khoa Hóa năm 2022, đạt Giải Nhì Bảng A Olympic Hóa học Sinh viên toàn quốc năm 2023 và tiếp tục giữ phong độ với Giải Nhì Bảng A Olympic Hóa học năm 2025.

Chân trời mở ra từ tiết học Hóa lớp 8

Kiệt kể rằng những năm tiểu học và trung học cơ sở, em luôn yêu thích Toán và các môn khoa học tự nhiên. Bước ngoặt đến vào năm lớp 8, khi em học tiết Hóa đầu tiên. Từ những công thức ban đầu đến thế giới nguyên tử, phân tử, một chân trời mới dần hiện ra với Kiệt.

“Em nhận ra mọi điều bí ẩn của thế giới đều được cấu tạo từ những hạt nhỏ bé. Hóa học từ đó trở thành đích đến em muốn theo đuổi”, Kiệt nói.

Khoảnh khắc khẳng định lựa chọn ấy đến khi Kiệt thực hiện thí nghiệm tạo khí H₂ từ Zn và HCl. Nhìn phản ứng diễn ra đúng như tưởng tượng, Kiệt phấn khích và bất ngờ. Hóa học vừa logic, vừa sáng tạo, luôn thử thách trí tưởng tượng và khả năng phân tích. Mỗi lần giải được bài khó hay hiểu sâu thêm một phản ứng, Kiệt lại càng yêu môn học này hơn.

Năm 2022, Kiệt trở thành thủ khoa đầu vào khoa Hóa học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia TPHCM. Nhưng niềm tự hào ấy nhanh chóng trở thành một trách nhiệm mới. “Em không thấy áp lực theo nghĩa nặng nề nhưng ý thức rõ rằng mình phải học tử tế hơn, nghiêm túc hơn. Danh hiệu thủ khoa nhắc em phải luôn tiến lên”, Kiệt chia sẻ.

Là người con của đồng bào Khmer, Kiệt thừa nhận có thời điểm em thấy mặc cảm vì xuất thân, sợ mình không theo kịp bạn bè. Thỉnh thoảng, em cũng chịu áp lực khi nghĩ rằng mình phải chứng minh khả năng để không phụ kỳ vọng của gia đình và cộng đồng. 

“Em vượt qua bằng cách nhìn vào điểm mạnh của mình, học hỏi từng ngày và tự nhắc bản thân rằng mọi nỗ lực đều có giá trị. Em muốn thành tích của mình không chỉ là niềm vui cá nhân, mà còn cho thấy sinh viên dân tộc thiểu số hoàn toàn có thể vươn xa khi có cơ hội và sự kiên trì”, Kiệt chia sẻ.

Kiên trì hơn là năng khiếu

Triết lý học tập của Kiệt là không bỏ cuộc giữa chừng và kiên nhẫn với từng bước nhỏ. Em tin rằng kiên trì hơn là năng khiếu, mới quyết định thành công lâu dài. Giống như trong Hóa học, mọi phản ứng quan trọng đều cần thời gian và sự kiên nhẫn.

Trong quá trình ôn luyện Olympic Hóa học, Kiệt từng trải qua giai đoạn căng thẳng, nhất là khi kiến thức bị “bão hòa” trong khi áp lực bài vở trên lớp tăng cao. Cách Kiệt vượt qua là chia nhỏ từng vấn đề, tập trung ôn từng dạng bài, nghỉ ngơi hợp lý và luôn nhắc bản thân về mục tiêu dài hạn. “Không bỏ cuộc giữa chừng” là điều em cố giữ dù đôi lúc mệt mỏi hay chùn bước.

Trong Hóa học, Kiệt thích nhất khái niệm cân bằng hóa học - trạng thái mà tốc độ phản ứng thuận bằng tốc độ phản ứng nghịch, tạo cảm giác hệ ổn định dù bên trong luôn vận động. Với Kiệt, đó không chỉ là kiến thức mà còn là triết lý sống - phải biết cân bằng giữa lý thuyết và thực hành, giữa kiên nhẫn và hành động. Chỉ khi giữ được sự cân bằng, kết quả mới bền vững.

Khi được hỏi về yếu tố giúp mình tiến xa nhất, Kiệt trả lời ngay là kỷ luật. “Năng khiếu giúp bắt nhịp nhanh, môi trường tốt giúp phát triển, nhưng kỷ luật mới giữ mình đi đường dài. Thành công không chọn người giỏi, chỉ chọn người không bỏ cuộc”, Kiệt nói.

Lý Tuấn Kiệt cũng phân biệt rõ giữa “học giỏi” và “tư duy khoa học”. Với em, học giỏi là hiểu và giải quyết được vấn đề bằng kiến thức đã học, còn tư duy khoa học là biết đặt câu hỏi, biết nghi ngờ điều chưa chắc đúng và biết cách tìm lời giải. Tư duy khoa học theo mình cả đời, không chỉ trong sách vở.

Hiện là sinh viên năm tư, Lý Tuấn Kiệt mong muốn trở thành một nhà nghiên cứu Hóa học đúng nghĩa, góp phần tạo ra những giá trị hữu ích và đóng góp vào các vấn đề khoa học - môi trường. Xa hơn, Kiệt hy vọng sau này có thể hỗ trợ các bạn trẻ có cùng đam mê, đặc biệt là sinh viên người dân tộc thiểu số.

“Em muốn mình trở thành một ví dụ nhỏ để các bạn tin rằng xuất phát điểm không quyết định tương lai. Quan trọng là có dám kiên trì hay không. Em yêu thích việc khám phá các phản ứng hóa học mới, thử thách bản thân qua các kỳ thi và dự án nghiên cứu, đồng thời mong muốn truyền cảm hứng cho cộng đồng, nhất là các bạn trẻ người dân tộc thiểu số như em”.