Thông qua mô hình mới viện kiểm sát nhân dân, bỏ thi nâng ngạch kiểm sát viên

Chiều 24-6, với 409/412 đại biểu có mặt tán thành, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức viện kiểm sát nhân dân.

Theo luật mới được thông qua, tổ chức của viện kiểm sát nhân dân gồm: Viện Kiểm sát nhân dân tối cao; viện kiểm sát nhân dân tỉnh, thành phố (gọi là viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh); viện kiểm sát nhân dân khu vực; viện kiểm sát quân sự các cấp.

Viện Kiểm sát nhân dân tối cao không quá 27 kiểm sát viên

Trong đó, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao có viện trưởng, các phó viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, kiểm sát viên, kiểm tra viên; thủ trưởng, các phó thủ trưởng cơ quan điều tra, điều tra viên, cán bộ điều tra; giám định viên kỹ thuật hình sự; công chức khác, viên chức và người lao động khác.

Luật cũng sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm các ngạch kiểm sát viên, nhiệm kỳ của kiểm sát viên theo hướng không thi nâng ngạch, chỉ thi một lần vào ngạch kiểm sát viên sơ cấp hoặc kiểm sát viên trung cấp, kiểm sát viên cao cấp, sau đó nếu đủ điều kiện sẽ được xét để bổ nhiệm vào ngạch cao hơn.

Việc sửa đổi như trên nhằm để bảo đảm phù hợp với việc đổi mới ngạch công chức theo Luật Cán bộ, công chức sửa đổi cũng được Quốc hội thông qua tại kỳ họp này. Đồng thời, việc này sẽ đảm bảo đồng bộ với quy định về bổ nhiệm ngạch, bậc thẩm phán là chức danh tư pháp đồng thời.

Theo luật được thông qua, số lượng kiểm sát viên Viện Kiểm sát nhân dân tối cao có không quá 27 người (tăng 8 người so với hiện hành). Nhiệm kỳ của kiểm sát viên Viện Kiểm sát nhân dân tối cao được tính từ khi được bổ nhiệm đến khi nghỉ hưu hoặc chuyển công tác khác.

Nhiệm kỳ của kiểm sát viên được bổ nhiệm lần đầu là 5 năm, kể từ ngày được bổ nhiệm. Kiểm sát viên được bổ nhiệm lại hoặc bổ nhiệm vào ngạch cao hơn có nhiệm kỳ đến khi nghỉ hưu hoặc chuyển công tác khác.

Trước khi đại biểu bấm nút biểu quyết, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến cho rằng việc tăng số lượng kiểm sát viên Viện Kiểm sát nhân dân tối cao lên không quá 27 người khi trước đó, Đảng ủy Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã có tờ trình báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương Đảng về đề án tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo định hướng không tổ chức cấp huyện.

Cụ thể, tổ chức bộ máy của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tăng số lượng kiểm sát viên Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tương đương với số lượng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao. Việc này nhằm bảo đảm nguồn nhân lực để thực hiện nhiệm vụ công tố, kiểm sát xét xử với hoạt động của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.

Đề án này cũng đã được trình Bộ Chính trị cho ý kiến, được Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII thông qua và ban hành Nghị quyết 60 ngày 12-4-2025 nhằm đảm bảo tương đồng, thống nhất giữa hai cơ quan Tòa án nhân dân tối cao và Viện Kiểm sát nhân dân tối cao sau khi tổ chức, sắp xếp lại.

Bổ sung quyền hạn khác của kiểm sát viên

Với việc bổ sung quy định nhiệm vụ, quyền hạn khác của kiểm sát viên, ngoài thực hiện chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp, kiểm sát viên sẽ được đề xuất viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong công tác xét đơn xin ân giảm đối với người bị kết án tử hình.

Cùng đó, kiểm sát viên thực hiện nhiệm vụ trong công tác đặc xá theo quy định; thống kê tội phạm, thống kê hình sự; thanh kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ kiểm sát; tổng kết thực hiện công tác nghiệp vụ kiểm sát, xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật…

Ngoài ra, với thẩm quyền của viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao trong việc bổ nhiệm kiểm sát viên vào các ngạch được quy định trong luật, ông Huy cho rằng quy định này là phù hợp và việc không quy định việc thi nâng ngạch kiểm sát viên là đảm bảo phù hợp với việc đổi mới ngạch công chức theo Luật Cán bộ, công chức vừa được thông qua, đồng bộ với Luật Tổ chức tòa án nhân dân. Tuy nhiên, để đảm bảo tính chặt chẽ, dự thảo luật bổ sung quy định cụ thể các điều kiện bổ nhiệm kiểm sát viên vào ngạch cao hơn.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức viện kiểm sát nhân dân có hiệu lực thi hành từ 1-7.