Thông điệp về sáp nhập tỉnh thành từ đề thi Ngữ văn tốt nghiệp THPT

Theo nhà văn Thiên Sơn, đề thi Ngữ văn tốt nghiệp THPT năm 2025 đã chạm đến vấn đề thời sự về sáp nhập đơn vị hành chính, khơi gợi tình yêu quê hương, đất nước.

Sĩ tử sau khi hoàn thành bài thi Ngữ văn trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025. Ảnh: Znews.

Sáng 26/6, hơn một triệu học sinh lớp 12 trên cả nước chính thức bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 với môn thi Ngữ văn. Điều gây bất ngờ là thông điệp thời sự được gửi gắm trong phần nghị luận xã hội: “Vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc”.

Từ tác phẩm Những vùng trời khác nhau của nhà văn Nguyễn Minh Châu, đề thi đã khơi dậy một làn sóng tranh luận sôi nổi, nhất là trong bối cảnh cả nước đang triển khai chủ trương sáp nhập đơn vị hành chính để tinh gọn bộ máy và phát triển.

Ngay sau khi kết thúc môn thi, trên các nền tảng mạng xã hội như Thread, hàng loạt cuộc thảo luận được mở ra, không chỉ giữa học sinh mà còn thu hút sự quan tâm của phụ huynh. Truyện ngắn Những vùng trời khác nhau kể về hai người lính: Sơn, một chàng trai Hà Nội và Lê, người con Nghệ An. Qua việc mô tả hai người lính đến từ hai vùng quê khác biệt, nhưng dần hiểu và yêu thương nơi chốn của nhau, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã khéo léo gieo mầm cho thông điệp “quê hương của người khác cũng là một phần trong trái tim mình”. Đất nước là quê hương.

Ngay sau khi đề thi được cập nhật, nhiều độc giả đã tìm phiên bản đầy đủ của truyện ngắn Những vùng trời khác nhau. Đa số cảm thấy bất ngờ trước cách ông mô tả Sơn với hình tượng "công tử Hà Nội trắng trẻo". Nhờ vậy, họ cảm thấy rõ hơn hành trình thay đổi cảm xúc, suy nghĩ của Sơn và Lê. Một số độc giả khác cảm thấy xúc động trước thông điệp được rút ra từ tác phẩm trong đề thi.

Độc giả Phương Thảo chia sẻ trên Thread: “Sau khi đọc đoạn trích, mình chợt nhớ tới một câu nói: Chúng ta nên sợ mất nước, sợ bạn bè quốc tế chê đất nước nghèo, hèn, lạc hậu. Chứ sợ gì sáp nhập mất quê. Quê còn đó, sáp nhập là để phát triển”. Câu nói này phản ánh đúng tinh thần mà đề thi năm nay muốn truyền tải. Tên gọi hành chính có thể thay đổi, nhưng tình cảm và sự gắn bó với mảnh đất không hề mất đi.

Truyện ngắn Những vùng trời khác nhau của nhà văn Nguyễn Minh Châu xuất hiện trong đề thi văn năm nay. Ảnh: Thái An.

Từ góc nhìn khác, nhà văn Thiên Sơn cho biết bản thân đánh giá cao đề thi năm nay. Ông chia sẻ: “Đề năm nay chạm đến một vấn đề rất thời sự. Trong quá trình sáp nhập các đơn vị hành chính, nhiều học sinh, phụ huynh và giáo viên đang băn khoăn liệu quê hương có mất đi không. Nhưng tác phẩm cho thấy: dù mang tên gì, những vùng trời mà người lính đã đi qua, đã sống và chiến đấu, đều là bầu trời của Tổ quốc”.

Phân tích sâu hơn về nội dung đề thi, nhà văn Thiên Sơn cho rằng phần đọc hiểu và nghị luận văn học vẫn giữ được tính căn bản, trong khi phần nghị luận xã hội tạo ra “đất diễn” cho học sinh tư duy, phản biện và thể hiện cảm xúc cá nhân. Câu hỏi nghị luận không chỉ đòi hỏi kiến thức văn học mà còn yêu cầu người làm bài phải kết nối được thực tiễn xã hội, đặc biệt là cuộc chuyển mình của đất nước hiện nay.

Câu “Họ đi qua cầu Bùng, cầu Hổ, Hàm Rồng và Nam Định, Phủ Lý, để lại phía sau rất xa những đèo Ngang, Quán Hàu, Bãi Hà... Những vùng trời họ đã để lại một nửa tâm hồn ở đấy.” trong tác phẩm được ví như chiếc cầu nối cảm xúc giữa người đọc và thông điệp lớn hơn: tình yêu quê hương không nằm ở tên gọi mà ở sự gắn bó và ký ức được trao gửi. Cùng đó, việc so sánh với lời thơ của Chế Lan Viên - 'Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở. Khi ta đi, đất bỗng hoá tâm hồn' - càng củng cố nhận định rằng: vùng đất nào cũng có thể trở thành quê hương, nếu con người đã sống, cống hiến và yêu thương nơi ấy.

Theo ý kiến từ nhiều người, đề thi Ngữ văn năm nay vừa đánh giá năng lực đọc hiểu và cảm thụ văn học, vừa khơi dậy tình yêu đất nước và mang hơi thở cuộc sống. Đề thi là lời nhắc nhở rằng: quê hương không nằm ở tên gọi mà ở chính nơi trái tim mỗi người.