Thoát lừa đảo nhờ cảnh báo 'tài khoản nghi ngờ' từ ngân hàng

Từ ngày 1.4 tới nay, có khoảng hơn 100 tỉ đồng của khách hàng được giữ lại, tránh bị lừa đảo nhờ ngân hàng cảnh báo tài khoản nhận tiền thuộc diện tài khoản nghi ngờ.

Chia sẻ tại buổi họp báo chuyển đổi số ngành ngân hàng 2025 do Ngân hàng Nhà nước tổ chức ngày 26.5, ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước), cho biết tội phạm trên không gian mạng ngày càng tăng với diễn biến khó lường. Tội phạm cũng ứng dụng công nghệ cao, thậm chí cả trí tuệ nhân tạo (AI)… trong các chiêu trò lừa đảo.

Ngân hàng Nhà nước đang xây dựng kho dữ liệu về tài khoản nghi ngờ. BIDV được chọn làm ngân hàng thí điểm dịch vụ này từ ngày 1.4. Theo báo cáo của BIDV, đến nay có hơn 100 tỉ đồng được giữ lại thông qua việc cảnh báo trạng thái tài khoản nhận tiền có thể là lừa đảo, gian lận. Nếu triển khai trên toàn ngành, con số sẽ khá lớn, giúp người tiêu dùng yên tâm.

Dự kiến, các ngân hàng tiếp theo triển khai dịch vụ này tới khách hàng là Vietcombank, ViettinBank, MB, Agribank, với các thời điểm lần lượt ngày 30.6, 4.7, 14.7 và 24.7.

"Khi khách hàng chuyển tiền sẽ nhận được thông báo về trạng thái của tài khoản bên nhận là có bị nghi ngờ gian lận ở ngân hàng nào đó trong toàn ngành hay không. Khi đó, khách hàng sẽ là người quyết định có tiếp tục chuyển tiền hay không. Dự kiến, dịch vụ này sẽ được triển khai trong toàn ngành ngân hàng trong năm nay", ông Tuấn nói.

Trong sửa đổi Thông tư 17 quy định việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, ông Tuấn cho biết, Ngân hàng Nhà nước đã bổ sung quy định phải cập nhật thường xuyên trạng thái cảnh báo nêu trên, có vào có ra.

Điều này nhằm tránh trường hợp đưa tài khoản vào diện nghi ngờ gian lận, đến lúc xác thực đối chiếu, tài khoản đó không còn thuộc diện nghi ngờ, gian lận nữa mà vẫn để trạng thái như cũ, gây nhiều bất cập cho khách hàng.

Cấm sử dụng bí danh trong tài khoản ngân hàng

Liên quan tới đảm bảo an ninh, an toàn thông tin trong lĩnh vực ngân hàng nói chung, Vụ trưởng Vụ Thanh toán nhấn mạnh, trách nhiệm của Ngân hàng Nhà nước là thường xuyên rà soát để hoàn thiện thể chế.

Thông tư 17 có hiệu lực từ 1.7.2024 đã quy định về mở và sử dụng tài khoản thanh toán, trong đó có yếu tố phải thu thập thông tin sinh trắc học của người sử dụng tài khoản thì mới cho giao dịch online.

"Muốn thực hiện giao dịch online thì phải cung cấp thông tin sinh trắc học. Điều này không chỉ áp dụng cho tài khoản mà cho cả thẻ, ví. Nếu không cung cấp thông tin sinh trắc học, đối chiếu với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, khách hàng sẽ trực tiếp giao dịch tại quầy", ông Tuấn nói. 

Ngân hàng Nhà nước đang trong lộ trình sửa đổi Thông tư 17, dự kiến việc sửa đổi sẽ hoàn tất, có hiệu lực trong năm nay.

Trong đó, Ngân hàng Nhà nước tăng cường siết chặt thêm đối với các tài khoản tổ chức; yêu cầu các doanh nghiệp phải đến trực tiếp mở tài khoản, không chấp nhận bất kỳ hình thức nào mở tài khoản qua thư hoặc ủy quyền cho người mang hồ sơ đến.

Việc sửa đổi lần này cũng yêu cầu phải thu thập thông tin sinh trắc học của tất cả cá nhân, tổ chức khi mở tài khoản, đảm bảo tài khoản giao dịch chính chủ.

Một điểm sửa đổi quan trọng khác được ông Tuấn đề cập là sẽ cấm sử dụng alias - bí danh trong tài khoản, vì điều này gây rất nhiều hiểu nhầm cho người chuyển tiền. 

"Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước nhận rất nhiều khiếu nại của người tiêu dùng sau khi chuyển nhầm tiền qua alias, dẫn đến không thu lại được tiền, gây thiệt hại đáng kể", ông Tuấn nói.