Thoát án khi quân, học giả Mỹ rời Thái Lan sau nhiều tuần lao lý

Chính quyền Thái Lan vừa quyết định chấm dứt vụ truy tố hình sự đối với học giả người Mỹ Paul Chambers với cáo buộc xúc phạm hoàng gia.

Paul Chambers, giảng viên và cố vấn về các vấn đề quốc tế tại Đại học Naresuan ở Phitsanulok, và là nhà bình luận nổi tiếng về các vấn đề dân sự và quân sự. Ảnh: Bangkok Post.

Ông Paul Chambers, 58 tuổi, giảng viên khoa học chính trị, đã rơi vào tình trạng “mắc kẹt pháp lý” kể từ khi bị bắt hồi tháng trước vì cáo buộc vi phạm luật khi quân - một trong những điều luật nghiêm khắc nhất thế giới. Vụ bắt giữ khiến ông mất việc, visa lao động bị hủy và hộ chiếu bị tịch thu.

“Tôi nhẹ nhõm khi mọi việc đã được giải quyết. Tôi luôn tôn trọng hoàng gia Thái Lan và bất kỳ ai quen biết tôi đều hiểu rằng cáo buộc này hoàn toàn sai sự thật và xuất phát từ những tố cáo ẩn danh trong quân đội”, ông Chambers chia sẻ trong thông cáo được tổ chức Global Reach công bố.

Đây là tổ chức phi lợi nhuận chuyên giúp giải cứu công dân Mỹ bị giam giữ ở nước ngoài, và đã phối hợp cùng gia đình ông Chambers trong suốt thời gian qua.

Ông Chambers đến Thái Lan lần đầu tiên năm 1993 với vai trò tình nguyện viên của Tổ chức Hòa bình (Peace Corps). Dù hiện đã trở về Mỹ, ông khẳng định “vẫn sẽ duy trì những tình bạn quý giá với người dân Thái Lan”.

Luật khi quân của Thái Lan quy định mức án lên tới 15 năm tù cho hành vi được cho là phỉ báng, xúc phạm hoặc đe dọa quốc vương Maha Vajiralongkorn và các thành viên thân cận trong hoàng gia. Điều khiến luật này thường bị các tổ chức quốc tế và chính phủ phương Tây chỉ trích là hà khắc.

Cáo buộc đối với ông Chambers bắt nguồn từ một đoạn mô tả ngắn (blurb) đăng tải trên website của một viện nghiên cứu nước ngoài, giới thiệu về hội thảo học thuật trực tuyến mà ông là diễn giả. Đoạn mô tả này bị quân đội Thái Lan, vốn có tư tưởng bảo hoàng, xem là có dấu hiệu xúc phạm hoàng gia.

Công tố viên từng quyết định đình chỉ vụ án hồi đầu tháng, nhưng cảnh sát đã kháng nghị. Tuy nhiên, Tổng chưởng lý Thái Lan trong tuần này đã bác bỏ đơn kháng cáo, khép lại hoàn toàn vụ việc, theo luật sư Wannaphat Jenroumjit, người đại diện pháp lý cho ông Chambers.

“Vụ án đã chính thức kết thúc”, bà Jenroumjit xác nhận, đồng thời cho biết nhóm luật sư đang tiếp tục kháng nghị việc hủy bỏ visa lao động của ông.

Trước đó, Bộ Ngoại giao Mỹ đã bày tỏ “mối lo ngại sâu sắc” về vụ bắt giữ ông Chambers, cho rằng đây là ví dụ cho thấy “những quan ngại lâu dài của chúng tôi về việc áp dụng luật khi quân tại Thái Lan”.

Theo nhóm hỗ trợ pháp lý Thai Lawyers for Human Rights - đơn vị cũng tham gia bảo vệ ông Chambers, kể từ năm 2020 đến nay, hơn 280 người đã bị truy tố theo luật này.

Một đảng từng chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử năm 2023 cũng đã bị giải thể chỉ vì vận động sửa đổi điều luật khi quân - vốn được Hiến pháp Thái Lan quy định rằng quốc vương phải được “tôn kính và bất khả xâm phạm”.

Cảnh sát xuất nhập cảnh Thái Lan xác nhận hộ chiếu của ông Chambers đã được hoàn trả và ông đã rời khỏi nước này vào sáng 29/5.

“Tổng chưởng lý đã quyết định đình chỉ vụ án, nên hồ sơ đã được khép lại”, Thiếu tướng Sarawut Khonyai, chỉ huy cảnh sát xuất nhập cảnh khu vực miền Bắc Thái Lan, cho biết với hãng tin Reuters.