Thỏa thuận hòa bình Gaza của ông Trump bị nói sao chép từ ông Biden, thực hư ra sao?

Nhiều người tin rằng thỏa thuận hòa bình mà ông Trump đề xuất cho Israel và Hamas đã sao chép toàn bộ kế hoạch của ông Biden.

Ngày 8-10 vừa qua, Israel và Hamas thông báo đã chấp thuận giai đoạn đầu tiên trong thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza do Tổng thống Trump làm trung gian.

Sau khi lệnh ngừng bắn được công bố, ngay lập tức nhiều tin đồn lan truyền trên mạng xã hội nói rằng ông Trump đã "sao chép toàn bộ" thỏa thuận mà cựu Tổng thống Joe Biden đề xuất trước đó. 

Một số người trích dẫn đề xuất của ông Biden hồi tháng 5-2024, số khác cho rằng ông Trump sao chép thỏa thuận mà Israel và Hamas đã ký hồi tháng 1 năm nay.

Tuy nhiên, theo trang kiểm chứng tin tức Snopes, các tin đồn này hoàn toàn sai sự thật.

Cụ thể tháng 1-2025, ông Biden từng thông báo Israel và Hamas đã đạt thỏa thuận ngừng bắn và trao đổi con tin dựa trên đề xuất mà ông đưa ra từ tháng 5-2024.

Tuy nhiên thỏa thuận này đã sụp đổ vào tháng 3, sau khi Israel tiến hành các cuộc không kích khiến hơn 400 người Palestine thiệt mạng.

Đến tháng 10, ông Trump tuyên bố đạt được một thỏa thuận mới giữa Israel và Hamas. Đề xuất của hai vị tổng thống được chỉ ra có nhiều điểm khác biệt nhau khá rõ ràng.

Khác biệt lớn về tiến trình trao đổi con tin và vai trò Hamas

Khác biệt lớn nhất giữa hai kế hoạch nằm ở tốc độ trao đổi con tin. Theo kế hoạch của ông Trump, Hamas phải thả toàn bộ con tin Israel còn lại trong vòng một tuần để đổi lấy 1.700 người Palestine bị giam giữ không xét xử và 250 tù nhân bị kết án.

Trong khi đó kế hoạch của ông Biden quy định việc thả con tin diễn ra theo từng giai đoạn kéo dài nhiều tuần, bắt đầu với phụ nữ, người cao tuổi và người bị thương. 

Ông Biden chưa từng công bố toàn văn thỏa thuận, song trang tin Times of Israel cho biết kế hoạch này hướng dẫn chi tiết việc thả ba con tin mỗi tuần.

Ngoài ra, kế hoạch của Tổng thống Trump còn nêu rõ Hamas không được tham gia quản lý hay tái thiết Gaza, và khu vực này sẽ do một chính quyền lâm thời gồm các chuyên gia Palestine phi chính trị điều hành, dưới sự giám sát của "Hội đồng Hòa bình" do chính ông Trump làm chủ tịch.

Trong khi đó kế hoạch của ông Biden chỉ đề cập rằng Ai Cập, Qatar và Liên hợp quốc sẽ giám sát quá trình tái thiết mà không nói rõ cấu trúc quản trị.

Cả hai kế hoạch đều yêu cầu Israel cho phép viện trợ nhân đạo lập tức vào Gaza và cam kết hợp tác với Liên hợp quốc cùng các tổ chức quốc tế.

Bối cảnh chính trị nay khác xưa

Snopes nhấn mạnh rằng ngay cả nếu ông Trump thực sự sử dụng một phần khung thỏa thuận của ông Biden, việc cho rằng ông "sao chép nguyên bản" là không chính xác, vì bối cảnh chính trị và thực địa hiện đã thay đổi đáng kể.

Ngày càng nhiều nước lên án chiến dịch quân sự của Israel và công khai công nhận Nhà nước Palestine so với thời điểm ông Biden còn tại nhiệm.

Cho đến nay, Israel và Hamas mới chỉ thực hiện giai đoạn đầu trong kế hoạch của ông Trump. Một số vụ đụng độ nhỏ đã xảy ra sau khi ký kết, với hai bên cáo buộc nhau vi phạm ngừng bắn.

Snopes kết luận rằng tuy hai kế hoạch có nhiều điểm tương đồng, đặc biệt về viện trợ và rút quân, nhưng vẫn khác biệt đáng kể về tiến trình trao đổi con tin và mô hình quản trị Gaza, do đó không thể nói chúng "chính xác là cùng một thỏa thuận".