Thiếu nước sạch vì sông biến thành hồ thủy điện

Sau hơn 7 năm thủy điện tích nước, sông biến thành lòng hồ khiến hàng trăm hộ dân thiếu nước sạch vì nước hồ nhiễm bẩn chảy vào giếng nước gia đình.

NƯỚC HỒ HÒA VÀO NƯỚC GIẾNG

Nằm gần thượng nguồn sông Lam, nhiều năm qua, người dân bản Bãi Gạo (xã Châu Khê, Nghệ An) sống bằng nguồn nước giếng khoan. Tuy nhiên, từ khi thủy điện Chi Khê tích nước vào cuối năm 2017, đoạn sông chảy qua xã này biến thành lòng hồ thủy điện, mực nước dâng cao và nước hồ chảy hòa vào giếng nước của người dân khiến nước nhiễm bẩn. "Trước đây, giếng phải khoan sâu 14 - 15 m mới có nước và nước rất trong. Nhưng sau khi thủy điện tích nước, nước giếng dâng theo mực nước sông, chỉ khoảng 4 - 5 m đã có nước và nước bị nhiễm bẩn. Một số ít gia đình có nhà ở trên cao, nước giếng đang dùng được nhưng dân cũng không an tâm", ông Lộc Văn Tuấn, Trưởng ban mặt trận bản Bãi Gạo, cho hay.

Giếng nước gia đình bà Lô Thị Phòng nằm gần sông Lam, nay là lòng hồ thủy điện Chi Khê. "Từ cuối năm 2017, khi thủy điện này bắt đầu tích nước, nước giếng của nhà tôi chuyển màu vàng và có nhiều vẩn đục. Khi mưa lớn hoặc thủy điện xả lũ, nước sông đục thế nào thì nước giếng cũng y như vậy và chỉ có thể dùng cho gia súc", bà Phòng kể. Để có nước sinh hoạt, gia đình bà phải hứng nước mưa hoặc đi xin nước giếng của những gia đình sống trên cao.

Sau khi nước giếng bị nhiễm nước hồ, người dân ở bản đã gửi đơn kiến nghị lên chính quyền xã, huyện và các cơ quan chức năng của tỉnh Nghệ An. "Chúng tôi gửi đơn nhiều lần, đến năm 2023 thì có đoàn về kiểm tra, lấy nước để xét nghiệm, sau đó thông báo là người dân phản ánh có cơ sở. Họ cũng chỉ trả lời vậy mà không có phương án nào giải quyết nguồn nước cho chúng tôi. Trước khi thủy điện tích nước, giếng chúng tôi nước vẫn trong, sử dụng bình thường", bà Phòng nói.

Gia đình ông Lô Đức Hạnh có giếng ở vị trí cao hơn so với hầu hết các gia đình ở bản Bãi Gạo. Giếng nước này khá trong và đang cung cấp nguồn nước cho các gia đình sống gần đó. Tuy nhiên, theo ông Hạnh, kết quả xét nghiệm nước giếng này cũng cho thấy nhiều chỉ số không đảm bảo, đặc biệt là độ pH cao.

Ông Lộc Văn Tuấn cho hay bản có hơn 100 hộ dân và phần lớn giếng nước của họ đều bị nhiễm nước hồ sau khi thủy điện tích nước. Ban cán sự bản đã nhiều lần đề xuất, kiến nghị cấp trên và chủ đầu tư dự án thủy điện Chi Khê khảo sát, có biện pháp xử lý, tìm nguồn nước thay thế để người dân sử dụng. Tuy nhiên, đến nay, vẫn chỉ dừng lại ở việc kiểm tra, khảo sát. Ông Tuấn cũng cho biết bản đã có ý kiến với đại diện thủy điện Chi Khê nhưng không nhận được phản hồi.

MỎI MÒN CHỜ GIẢI QUYẾT

Ngày 28.9.2023, Sở TN-MT Nghệ An (cũ) đã có báo cáo UBND tỉnh về kết quả xác minh hiện trạng và xét nghiệm 5 mẫu nước lòng hồ cùng 16 mẫu nước giếng tại bản Bãi Gạo. Kết quả cho thấy phản ánh của người dân về tình trạng nước sinh hoạt bị ô nhiễm là có cơ sở và nguyên nhân là do các giếng gần nguồn thải, gần các khu vực nước bị quẩn dòng khi thủy điện tích nước.

Dựa trên kết quả xác minh, sở kiến nghị UBND tỉnh Nghệ An giao chủ đầu tư dự án thủy điện Chi Khê, UBND H.Con Cuông (trước đây) và UBND xã Châu Khê thực hiện xử lý các điểm tù đọng sát khu vực sinh sống của người dân và trong hành lang bảo vệ lòng hồ, có biện pháp cấp nước sạch, đảm bảo vệ sinh môi trường. Sở TN-MT Nghệ An cũng đề nghị UBND tỉnh giao Sở NN-PTNT (trước đây) chủ trì, phối hợp chính quyền địa phương xây dựng hệ thống cấp nước sạch cho người dân đảm bảo quy định về cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn.

Sau đó, UBND tỉnh Nghệ An đã có văn bản chỉ đạo các sở, ngành, đơn vị liên quan thực hiện các nội dung trên. Tuy nhiên, đến nay người dân ở đây vẫn sống trong tình cảnh thiếu nước sạch. Ông Kha Văn Thương, Phó chủ tịch UBND xã Châu Khê, cho biết từ năm 2018, xã đã tiếp nhận 120 đơn kiến nghị của người dân thuộc 6 bản về việc thiếu nước sạch và xã đã có một số cuộc làm việc với chủ đầu tư thủy điện Chi Khê nhưng chưa tìm được tiếng nói chung.

Mới đây, ngày 26.8, UBND tỉnh Nghệ An tiếp tục có văn bản giao các sở, ngành liên quan xử lý, trả lời kiến nghị của người dân Bãi Gạo. Ông Lô Văn Thao, Bí thư Đảng ủy xã Châu Khê, cho biết trong tháng 9 này, xã sẽ làm việc với chủ dự án thủy điện Chi Khê để bàn bạc giải pháp, sau đó sẽ báo cáo, kiến nghị lên UBND tỉnh và các sở, ngành.