Thị trường sách TP.HCM chuyển mình bằng trải nghiệm và chiến lược mới

TP.HCM đang định hình một hệ sinh thái sách hiện đại với nhiều mô hình đa dạng, từ chuỗi nhà sách tích hợp công nghệ đến những không gian khuyến đọc cộng đồng như Đường sách.

Độc giả trẻ tại Đường sách TP.HCM. Ảnh: Thanh Trần.

Thị trường sách TP.HCM đang phân hóa rõ rệt. Các công ty sách, văn hóa chia làm nhiều hướng đi như đẩy mạnh mở rộng điểm bán, tích hợp công nghệ và phát triển sản phẩm hướng đến độc giả trẻ, thích nghi với xu hướng tiêu dùng mới.

Trong khi đó, các nhà xuất bản (NXB) và mô hình không gian tri thức như Đường sách Nguyễn Văn Bình tiếp tục giữ vai trò bền vững trong khuyến đọc và gìn giữ tri thức với sự hỗ trợ từ các chính sách văn hóa của thành phố.

Trước làn sóng chuyển dịch hành vi tiêu dùng và sự cạnh tranh từ nội dung số, ngành sách TP.HCM đang thích ứng bằng nhiều chiến lược khác nhau. Từ đổi mới hình thức phát hành, mở rộng trải nghiệm đến đầu tư nội dung chuyên sâu và kết nối cộng đồng, các đơn vị xuất bản đang cùng góp phần xây dựng một hệ sinh thái đọc năng động và bền vững cho thành phố.

Tiếp cận bạn đọc trẻ bằng trải nghiệm đọc mới lạ

Trong hệ sinh thái sách tại TP.HCM, các công ty sách và hệ thống nhà sách đang bổ trợ lẫn nhau. Một bên tập trung phát triển nội dung, còn bên kia tạo dựng không gian trải nghiệm và phân phối. Mỗi đơn vị đang khai thác lợi thế riêng để tiếp cận độc giả, nhất là nhóm khách hàng trẻ - lực lượng tiêu dùng tri thức đang tăng trưởng nhanh.

Saigon Books là một trong những công ty sách xây dựng nội dung chuyên sâu cho giới trẻ. Theo ông Nguyễn Tuấn Quỳnh, Chủ tịch HĐQT Saigon Books, nhóm khách hàng từ 18 đến 28 tuổi hiện chiếm gần 40% doanh thu của công ty. “Họ không chỉ đọc để học, mà đọc để sống chậm lại, hiểu mình hơn và tìm cảm hứng sống giữa nhịp đời số. Sự thay đổi này buộc chúng tôi phải tái cấu trúc toàn bộ chuỗi giá trị: chọn sách, thiết kế, truyền thông và cả cách tiếp cận độc giả”, ông chia sẻ với Tri Thức - Znews.

Đáp ứng thị hiếu này, ông Quỳnh định hướng đẩy mạnh dòng sách phát triển cá nhân, tâm lý, kỹ năng sống và văn hóa đại chúng. Các đầu sách thường được thiết kế đẹp, in giới hạn và đi kèm các sản phẩm phụ trợ như podcast, clip phỏng vấn tác giả hay tổ chức talkshow giao lưu với bạn đọc.

Hiện, ông Nguyễn Tuấn Quỳnh là Chủ tịch HĐQT Công ty CP văn hóa Phương Nam và Zenbooks đồng thời là Ủy viên Ban chấp hành Hội Xuất bản Việt Nam. Ông đánh giá TP.HCM là một thị trường tiềm năng để phát triển hệ sinh thái xuất bản sáng tạo và hiện đại bậc nhất cả nước. "Thành phố đã có nền tảng tốt: Đường Sách năng động, nhiều doanh nghiệp xuất bản chuyên nghiệp, và đội ngũ độc giả trẻ có nhu cầu học hỏi liên tục.

Nếu các bên cùng chung tay thúc đẩy những sáng kiến thiết thực như xây dựng Trung tâm bản quyền quốc gia, thành lập Quỹ hỗ trợ tác giả và nhà sáng tạo trẻ, cùng đầu tư hạ tầng xuất bản số dùng chung, thì TP.HCM hoàn toàn có thể trở thành trung tâm xuất bản hiện đại của Đông Nam Á - một đô thị sáng tạo, nơi tri thức Việt được lan tỏa qua nhiều hình thức: sách in, sách điện tử, audiobook và các sản phẩm văn hóa số".

Khách hàng ở quầy tự thanh toán trong mô hình "nhà sách thông minh" ở FAHASA. Ảnh: FHS.

Ở khâu phân phối, các hệ thống nhà sách như Fahasa và Phương Nam Book đang mở rộng mạng lưới bán lẻ, đầu tư trải nghiệm người dùng để cạnh tranh với thương mại điện tử. Fahasa hiện vận hành hơn 130 chi nhánh, đạt doanh thu thuần 1.212 tỷ đồng trong quý II/2025. Đơn vị này đang thử nghiệm mô hình “nhà sách thông minh” với công nghệ định vị sản phẩm, bản đồ kệ sách và thanh toán tự động bằng QR. Phương Nam Books cũng duy trì gần 50 nhà sách trên cả nước, đồng thời phát triển chuỗi Book City theo hướng tích hợp đa dịch vụ. Không gian được thiết kế để kết hợp đọc sách, vui chơi trẻ em và giải trí nhẹ, hướng đến nhóm khách hàng gia đình, học sinh và sinh viên. Thị trường sách TP.HCM vì thế đang vận hành như hệ sinh thái sáng tạo phong phú. Các công ty sách sáng tạo nội dung, nhà sách đầu tư trải nghiệm, còn bạn đọc trẻ ngày càng tiếp nhận tri thức bằng nhiều trải nghiệm mới. Đây là cơ sở để ngành xuất bản thành phố hình thành mô hình phát triển đa tầng và bền vững hơn trong bối cảnh tiêu dùng số ngày càng phổ biến.Hệ sinh thái xuất bản công lập mở rộng ảnh hưởngTrong khi các công ty sách tư nhân tăng tốc theo hướng thị trường và trải nghiệm người dùng, khối nhà nước bao gồm các NXB công lập và mô hình Đường sách TP.HCM đang đóng vai trò bền bỉ trong việc lan tỏa tri thức, phát triển dòng sách chuyên sâu và xây dựng hạ tầng văn hóa đọc cho cộng đồng.Tiêu biểu là NXB Trẻ trực thuộc Thành đoàn TP.HCM. Đây là một trong những đơn vị xuất bản lớn với hơn 1.000 đầu sách mỗi năm, doanh thu trên 150 tỷ đồng. “Chúng tôi xác định phải tự thân vận động, không phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường. Có nhiều chi nhánh hoạt động hiệu quả là cơ sở để NXB đứng vững trước biến động và tiếp tục khẳng định vị trí trong lòng bạn đọc cả nước”, Bà Phan Thị Thu Hà - Giám đốc NXB Trẻ - chia sẻ trong buổi làm việc với ông Dương Anh Đức, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM đầu tháng 10.NXB Trẻ đang mở rộng dòng sách truyện tranh, kỹ năng sống, sách lịch sử và sách tiếng Anh. Trong đó, nổi bật là bộ Lịch sử Việt Nam bằng tranh với 55 tập, 20 tập đã được dịch và phát hành bằng tiếng Anh. Năm nay, đơn vị cũng tham gia Hội sách Frankfurt (Đức) với gian hàng riêng trong nỗ lực chung quảng bá sách Việt ra thế giới. Bà Phan Thị Thu Hà cho biết mỗi năm NXB Trẻ xuất bản trên 1.000 đầu sách với doanh thu là trên 150 tỷ. Ảnh: M.L. Bên cạnh đó, NXB Tổng hợp TP.HCM cũng đang khẳng định dấu ấn với các công trình nghiên cứu chuyên sâu. Trong 3 năm liên tiếp, đơn vị có sách đoạt giải thưởng Khoa học Trần Văn Giàu, gồm: Gia Định - Sài Gòn - TP.HCM dặm dài lịch sử 1698-2020 (2023), Đô thị Sài Gòn - Chợ Lớn trước năm 1945 qua tài liệu lưu trữ (2024) và Tôn giáo Bửu Sơn Kỳ Hương và Tứ Ân Đạo Phật vùng Tây Nam Bộ (2025). Đây là những công trình góp phần bổ sung và hệ thống hóa tri thức lịch sử - văn hóa vùng Nam Bộ.Để hỗ trợ phát hành, kết nối và giới thiệu sách đến công chúng, TP.HCM đang duy trì mô hình Đường sách Nguyễn Văn Bình. Sau 9 năm hoạt động, mô hình này đạt doanh thu 57,3 tỷ đồng năm 2024, tăng hơn 200% so với năm đầu tiên và đón gần 4 triệu lượt khách mỗi năm. Đường sách không chỉ là nơi trưng bày, bán sách mà còn là điểm tổ chức talkshow, triển lãm, tọa đàm văn hóa, trở thành điểm đến quen thuộc của cộng đồng yêu sách và du khách.Thành phố xác định phát triển văn hóa đọc là một thành tố chiến lược trong mục tiêu xây dựng đô thị tri thức. Trong báo cáo trình Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM, định hướng đến năm 2030, thành phố khẳng định sẽ xây dựng đề án phát triển ngành xuất bản, in, phát hành và thúc đẩy văn hóa đọc theo hướng hiện đại, bền vững. Thành phố cũng đang đẩy mạnh số hóa thư viện, khuyến khích phát triển thư viện cộng đồng, ngân hàng sách và các hình thức tiếp cận tri thức đa nền tảng như sách nói, ứng dụng đọc online, thư viện điện tử.Trong bối cảnh cạnh tranh của thời đại số, hệ sinh thái xuất bản và đọc sách tại TP.HCM đang mở rộng ảnh hưởng bằng cách bám sát bản sắc, lấy tri thức làm trung tâm và con người làm mục tiêu phát triển.Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - ZnewsBạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.