Thị trường bóng cười ‘5 không’, đại biểu chỉ ra nghịch lý vẫn nằm ngoài vòng pháp luật

Đại biểu Phạm Trọng Nhân - ảnh: QH

Sáng 27/11, thảo luận về dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi), đại biểu Quốc hội Phạm Trọng Nhân (TPHCM) chỉ ra, đạo luật này không chỉ tạo động lực mới cho phát triển kinh tế, mà còn phải là “cánh cửa đầu tiên bảo vệ sự an toàn của cộng đồng.

Trong đó, Điều 6 của dự thảo luật – quy định về ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh – chính là “vòng gác” đầu tiên của hệ thống pháp luật. Tuy nhiên, hiện điều này vẫn chưa đưa khí cười N₂O vào danh mục bị cấm.

“Nghịch lý nằm ở chỗ sản phẩm được ngành y tế cảnh báo, công an truy quét, báo chí lên tiếng, nhưng lại nằm ngoài vòng pháp luật, cụ thể là chưa có trong điều khoản cấm đầu tư kinh doanh” - ông nêu bất cập.

Đại biểu phân tích, khí cười N₂O là chất hướng thần mới, hủy hoại sức khỏe, tốc độ nhanh hơn và hậu quả nặng nề hơn so với thuốc lá điện tử.

Hiện chưa có thống kê quốc gia chính thức về tỉ lệ người sử dụng bóng cười, song không phải vì chất này “không nguy hiểm”, mà theo đại biểu, thị trường này hoàn toàn hoạt động ngoài vùng kiểm soát.

Đó là 1 thị trường “5 không”, bao gồm: không phép, không tiêu chuẩn chất lượng, không kiểm định độc tính, không truy xuất nguồn gốc, không báo cáo y tế định kỳ.

Bên cạnh đó, N₂O gây tác hại nguy hiểm tới sức khỏe người sử dụng. Đại biểu dẫn nghiên cứu của Bệnh viện Bạch Mai cho thấy, ngộ độc N₂O gây tổn thương thần kinh tủy sống gần như tuyệt đối. Tỷ lệ tổn thương tủy sống dao động từ 60–100%, tỷ lệ liệt chi lên đến 82%, nồng độ hormone tăng gấp 5 lần mức bình thường...

Nhiều bệnh nhân chỉ sử dụng vài tuần đến vài tháng đã tàn phế; đặc biệt, 100% bệnh nhân trong các nghiên cứu đều để lại di chứng sau điều trị.

Khí N₂O gây hại theo hai cơ chế độc học rõ ràng. Thứ nhất, khí này làm mất vitamin B12, phá hủy lớp vỏ bảo vệ sợi thần kinh, gây tê bì, yếu liệt, thậm chí liệt vĩnh viễn. Thứ hai, N₂O kích hoạt hệ thống gây khoái cảm não bộ, tạo cảm giác hưng phấn, gây lệ thuộc nhanh, từ đó người dùng phải tăng liều.

Hai cơ chế cộng hưởng khiến người trẻ vừa bị tổn thương thần kinh, vừa nghiện, rất khó phục hồi.

Đáng sợ hơn, đại biểu lưu ý, không nằm ở hóa chất mà nhóm sử dụng chủ yếu là học sinh, sinh viên, người trẻ – những người tò mò, dễ bị dụ dỗ và dễ tổn thương nhất.

“Pháp luật sinh ra để bảo vệ nhóm yếu thế, chứ không phải mở đường cho các sản phẩm khai thác sự thiếu hiểu biết của giới trẻ” - ông thẳng thắn nói và khẳng định không thể để một chất phá hủy thần kinh, gây nghiện mạnh như N₂O có lý do tồn tại "dù chỉ 1 ngày" trong danh mục ngành nghề đầu tư – kinh doanh hợp pháp của quốc gia.

Đại biểu đoàn TPHCM cũng phân tích, hệ thống pháp luật không thể chạy kịp tốc độ biến đổi của các chất hướng thần mới. Do đó, giải pháp duy nhất là “khóa chặt” bằng Điều 6.

Có ý kiến cho rằng, luật pháp hiện nay “thiếu dữ liệu để cấm”, song đại biểu dẫn nguyên tắc quản trị rủi ro trong kinh tế, môi trường, hóa chất, dược phẩm “khi rủi ro cao, hậu quả nghiêm trọng, nhóm đối tượng bị ảnh hưởng là thanh thiếu niên thì phải ưu tiên phòng ngừa".

“Không quốc gia nào đợi “đủ 1000 ca nhập viện” rồi mới cấm; đợi “đủ dữ liệu” đồng nghĩa “đủ số phận bị tổn hại” - đại biểu bày tỏ quan điểm.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân cũng liệt kê nhiều nước cấm N₂O hoặc kiểm soát rất chặt. Cụ thể như Anh cấm tuyệt đối; Hà Lan cấm bán và sở hữu; Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc kiểm soát chặt chẽ; Mỹ cấm cung cấp cho mục đích giải trí.

Thực tế, không quốc gia nào gặp vướng mắc pháp lý quốc tế khi bảo vệ sức khỏe thanh thiếu niên.

Từ các phân tích trên, đại biểu đề nghị Quốc hội bổ sung bóng cười N₂O dùng cho mục đích giải trí và các chất hướng thần mới vào Điều 6 theo hướng cấm tuyệt đối.

Luật cần giao Chính phủ xây dựng tiêu chí nhận diện các chất hướng thần mới để cập nhật kịp thời. Đồng thời, Chính phủ rà soát toàn bộ khí công nghiệp, khí thực phẩm để ngăn chặn việc lợi dụng vỏ bọc thương mại để bán cho giới trẻ.

Đại biểu lo lắng, “nếu không khép lại “khoảng mù pháp lý” hôm nay, chắc chắn chúng ta sẽ bị ảnh hưởng trong tương lai”.

Như Diệp