Thí sinh cần phải xem thời sự, 'bắt trend' để làm bài tốt hơn?

Đề thi tốt nghiệp THPT 2025 xuất hiện yếu tố thời sự như 'greenwashing', 'sáp nhập'. Phải chăng thí sinh sẽ làm bài tốt hơn nếu thường xuyên theo dõi thời sự?

"Greenwashing" trở thành từ khóa thời sự "hot" trên mạng xã hội, khi được các sĩ tử đánh giá là từ vựng thách thức nhất trong đề thi tiếng Anh năm nay. 

Khi thời sự bước vào phòng thi

Là một thuật ngữ kết hợp giữa "green" (xanh - đại diện cho môi trường) và "whitewashing" (che đậy, tô vẽ, tẩy trắng), "greenwashing" dùng để chỉ những hành vi giả xanh/tẩy xanh, giả vờ thân thiện với môi trường của một số tổ chức, doanh nghiệp.

Tình trạng một số doanh nghiệp lừa dối công chúng, khách hàng bằng cách phóng đại lợi ích môi trường của sản phẩm/dịch vụ đã được báo chí truyền thông đề cập thường xuyên trong thời gian qua.

Tuy vậy khi gặp một từ vựng khá lạ như "greenwashing", có thể các thí sinh sẽ thường theo thói quen đoán nghĩa của từ, dịch theo kiểu từng chữ một (word-by-word), nên dịch nhầm thành sống xanh - một nghĩa khác hoàn toàn so với nghĩa của từ vựng và toàn bài viết.

Câu hỏi nghị luận xã hội trong đề thi môn ngữ văn, với chi tiết "vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc", "bối cảnh đất nước đang có nhiều thay đổi lớn lao", cũng được thí sinh và dư luận xã hội nhìn nhận là hướng đến câu chuyện sáp nhập đơn vị hành chính các tỉnh, thành, tổ chức chính quyền hai cấp, chính thức bắt đầu vào 1-7-2025.

Câu hỏi đặt ra là liệu việc thường xuyên cập nhật thông tin thời sự có phải là chiến lược ôn thi hữu ích đối với học sinh trước những kỳ thi lớn?

Thời sự kết hợp kiến thức sách vở bài làm sẽ sinh động hơn

Quan tâm đến các tin tức giúp học sinh nắm bắt thông tin thực tế, hiểu sâu sắc hơn các vấn đề xã hội, tăng khả năng liên hệ trong bài thi.

Với các môn thuộc khối khoa học xã hội, việc nhận diện những tình huống xã hội đang diễn ra gắn với kiến thức sách giáo khoa rất phù hợp với tinh thần "thoát ly" sách giáo khoa của chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Đặc biệt ở môn ngữ văn, với những yêu cầu nghị luận xã hội, khi kết hợp giữa kiến thức sách vở và các thông tin có trong thực tế, bài làm sẽ sinh động, thuyết phục hơn.

Hoặc như với môn tiếng Anh, nếu "gặp lại" từ vựng, chủ đề thời sự đã từng biết đến, thí sinh có thể nhận diện ngữ cảnh tốt hơn. 

Vì từng nghe/đọc về vấn đề đó, thí sinh sẽ hạn chế việc hiểu sai, dịch nhầm kiểu "word-by-word" (như trường hợp từ "greenwashing" trong đề thi vừa qua).

Thói quen theo dõi tin tức cũng là cách trang bị kỹ năng sống thiết yếu, hỗ trợ học sinh phát triển tư duy phản biện, rèn luyện kỹ năng phân tích, tổng hợp thông tin đa chiều, nhận diện thông tin đúng sai. 

Từ đó học sinh sẽ có cái nhìn toàn diện về thế giới xung quanh, nâng cao nhận thức xã hội, để thích nghi và phát triển.

Rèn luyện kỹ năng ứng xử với tin giả, thông tin thiếu kiểm chứng

Tuy vậy ở góc độ ngược lại, học sinh cũng cần hiểu chương trình học và kiến thức cơ bản vẫn là trọng tâm, yếu tố tiên quyết. Xem tin tức nhiều không đồng nghĩa với việc có điểm cao. Không phải vấn đề thời sự nào cũng xuất hiện trong đề thi.

Thế nên không cần cập nhật tin tức dày đặc như người làm truyền thông, mà chỉ cần tiếp cận có chọn lọc. Đó là những chủ đề nổi bật, xu hướng mới, liên quan đến giáo dục, văn hóa, môi trường, thể thao, kinh tế, đời sống xã hội.

Bên cạnh lưu ý tránh sa đà vào "drama", tin giật gân, các luồng thông tin tiêu cực, thì cũng cần xem tin tức với mức độ thời gian vừa đủ (để tránh bị xao nhãng, căng thẳng, ảnh hưởng đến học tập), và rèn luyện kỹ năng ứng xử với tin giả, tin sai lệch, tin thiếu kiểm chứng. 

Gia đình và thầy cô cần hướng dẫn học sinh chủ động tiếp cận các kênh thông tin chính thống, đáng tin cậy, không nên để các em tự "bơi" trong biển thông tin hỗn loạn, nhất là trên không gian mạng xã hội.

Nhà trường ngoài việc tích hợp các vấn đề thời sự vào hoạt động dạy học bằng dự án, tiết học trải nghiệm, câu lạc bộ thời sự, hoạt động ngoại khóa, có thể xây dựng thư viện số tài liệu thời sự.

Các cơ quan chức năng cũng có thể sản xuất các chương trình chuyên biệt là các bản tin giáo dục đa phương tiện dành riêng cho học sinh với tiêu chí ngắn gọn, chính xác, có liên hệ sát với các kiến thức ở các môn của bậc học trung học phổ thông. 

Định hướng này sẽ giúp học sinh tránh được tâm lý áp lực mở rộng vốn hiểu biết xã hội.