Thi lớp 10 ở TP.HCM: Đề thay đổi, dạy phải đổi thay

Đề thi môn văn kỳ thi tuyển sinh lớp 10 ở TP.HCM thể hiện rất rõ yêu cầu cấp thiết: đổi mới việc dạy và học văn trong trường phổ thông.

Theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, sau khi hết giờ làm bài môn văn trưa 6-6, nhiều thí sinh ở thi vào lớp 10 các quận 1, 3, Bình Thạnh, Phú Nhuận… ra về với nụ cười tươi. Buổi chiều, với môn ngoại ngữ, các thí sinh đánh giá "nhẹ nhàng".

Đề mở nên phấn khởi

N.C.M., thi tại điểm thi Trường THPT Lương Thế Vinh (quận 1), kể: "Em đoán năm nay sẽ ra chủ đề về tình yêu quê hương đất nước, nhưng thực tế khác xa. Tuy nhiên, đề thi ra theo dạng mở, chủ đề cũng khá sát với lứa tuổi 15 của chúng em nên ngay khi đọc ngữ liệu em đã cảm thấy có hứng thú viết. 

Ở phần 1, em làm khá nhanh do đã được rèn kỹ năng đọc hiểu. Riêng phần 2 theo em là hơi khó. Em đã viết khá dài theo cách suy luận của mình, không biết đúng sai thế nào".

Trong khi đó, H.M.T., thi tại điểm thi Trường THCS Trương Công Định (quận Bình Thạnh), so sánh: "Em đã đọc đề thi môn văn của những năm trước và em thích đề văn năm nay hơn. Đơn giản vì em không cần học các tác phẩm trong sách giáo khoa vẫn có thể làm được bài. 

Đề ra theo dạng mở nên em cảm thấy khá nhẹ nhàng khi giải quyết từng câu hỏi. Em đã lấy những trải nghiệm của chính bản thân mình để viết, nhiều khi ba mẹ la mắng mình nhưng đằng sau đó chính là tình yêu thương, là sự lo lắng mong cho con cái nên người".

Cô Phạm Thanh Xuân, tổ trưởng tổ văn Trường THCS Lê Quý Đôn (quận 3, TP.HCM), nhận xét: "Đề thi môn văn đã ra đúng với trọng tâm mà Sở GD-ĐT định hướng từ đầu năm học. 

Phần ngữ liệu ra vừa phải, không quá dài; các câu hỏi rõ ràng, không đánh đố; chủ đề "Trên hành trình trưởng thành" cũng rất gần gũi và phù hợp với tâm lý lứa tuổi học sinh. Tuy nhiên, đề thi này đòi hỏi thí sinh cần có kỹ năng phân tích đề tốt, kỹ năng trình bày theo hệ thống, kỹ năng liên kết ý"…

Tương tự, cô Phùng Thị Thanh Lài, giáo viên môn ngữ văn Trường Phổ thông năng khiếu (Đại học Quốc gia TP.HCM), cho rằng chủ đề của đề thi năm nay gần gũi và thiết thực, đồng thời đánh giá và phân loại được mức độ trải nghiệm văn học của học sinh. Điều này rất đúng với tinh thần của chương trình giáo dục phổ thông 2018.

"Về câu hỏi phần nghị luận xã hội, tôi rất thích luận đề "biết đọc". Để giải quyết vấn đề này, thí sinh cần có khả năng đọc hiểu tốt, nắm vững được trọng tâm yêu cầu của đề bài là "biết nhận ra những giá trị tốt đẹp đang bị che lấp". Trong quá trình viết, thí sinh cần có giọng văn trung lập, nhuần nhị, tránh sa vào phán xét hoặc bị cuốn vào các bằng chứng mang tính giật gân" - cô Lài nói.

Phân hóa tốt

Nhận định về đề thi văn năm nay, thầy Nguyễn Phước Bảo Khôi, giảng viên khoa ngữ văn Trường đại học Sư phạm TP.HCM, đánh giá đề thi có tính phân hóa rất tốt, phù hợp với mục đích và yêu cầu của kỳ thi. Dẫu vậy, người ra đề đã gợi mở những "lối thoát hiểm" giúp học sinh có thể làm tốt phần nghị luận xã hội.

"Chủ đề của đề thi khơi gợi nhiều nhận thức giá trị cho học sinh, giúp các em biết yêu thương gắn bó hơn cùng gia đình, biết phát hiện và phân biệt rõ chân giá trị trong cuộc sống. Ngoài ra, học sinh còn được định hướng đến với những việc làm cụ thể, thiết thực, đúng đắn, phù hợp với lứa tuổi. Điều này cũng đã góp phần làm rõ mục tiêu hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất học sinh của giáo dục hiện nay nói chung và môn ngữ văn nói riêng" - thầy Khôi nhận xét.

Từ đề thi trên, thầy Khôi cho rằng yêu cầu cần đặt ra đối với việc ôn thi tuyển sinh lớp 10 nói riêng và việc dạy - học môn văn nói chung là định hướng dạy kỹ năng - rèn kỹ năng trở thành một yêu cầu cấp thiết. 

"Tuy đề thi chỉ tập trung vào kiểm tra đánh giá kỹ năng đọc và viết, song đọc phải gắn với nhiều loại và tiểu loại văn bản, viết gắn với nhiều kiểu bài/kiểu văn bản khác nhau. Do vậy, việc rèn kỹ năng cho học sinh phải gắn với từng định dạng cụ thể. 

Chẳng hạn, trong dạy kỹ năng đọc, trước hết giáo viên cần hệ thống hóa tri thức đọc hiểu cần thiết, căn cứ vào yêu cầu cần đạt của chương trình ngữ văn 2018 để xây dựng hệ thống câu hỏi đọc hiểu tương ứng với từng loại/ tiểu loại văn bản, từ đó mới có thể triển khai việc dạy và rèn kỹ năng đọc hiểu/trả lời câu hỏi đọc hiểu cho học sinh" - thầy Khôi nói.