Thêm xe buýt điện, một quyết tâm lớn của TP.HCM

Chỉ thị 20/CT-TTg về "một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường" rất được dư luận quan tâm và bàn luận sôi nổi. Một trong các phương án đó là giảm xe xăng, tăng xe điện.

Vấn đề hạn chế xe máy và xe ô tô cá nhân cũng đã nhiều lần được đặt ra song chưa đem lại kết quả. Đâu là nguyên nhân? Có nguyên nhân từ cách làm chưa đủ quyết liệt và vướng nhiều cái khó. Lần này sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng là động lực mạnh mẽ.

Thủ đô Hà Nội và TP.HCM đã có kế hoạch cho việc chuyển đổi xe cá nhân chạy bằng xăng sang xe điện. Nhưng đi vào công việc cụ thể là bài toán không đơn giản vì quyền lợi và cuộc sống nhiều người. Việc chuyển đổi này cần thiết phải tính toán một cách khoa học với nhiều giải pháp, bởi số lượng xe máy trong diện sẽ chuyển đổi (theo dự kiến) là không nhỏ.

Để tránh đi vào những cái khó như những lần trước cũng như giảm thiểu xáo trộn, tôi mạn phép có một vài ý kiến sau:

Về việc hạn chế xe máy nên chia theo "tuổi xe" và làm kiểu cuốn chiếu. Khuyến khích tự nguyện để được hỗ trợ khi đổi sang xe điện, Nhà nước hay doanh nghiệp thu mua lại hoặc đổi cũ lấy mới, đây là cách làm dễ được chấp nhận nhất. Vận động và tiến tới cấm xe cũ nát, xả khói mù mịt lưu thông, sau cùng mới là cưỡng chế thu hồi.

Với sản xuất, kinh doanh sản phẩm xe điện hay nhập khẩu linh kiện hoặc nguyên chiếc cần được ưu đãi thuế, phí... nhằm giảm giá thành và giá bán. Với người tiêu dùng, có thể đặc cách chỉ bỏ tiền mua mà không phải chịu bất kỳ khoản tiền nào khác như thuế phí (trước bạ, lệ phí đăng ký, biển số, phí kiểm định...).

Vấn đề được quan tâm nhất là chuyện sạc pin. Cần thêm nhiều trạm sạc lắp đặt ở nơi thuận lợi. Cùng với đó là các quy định bắt buộc thực hiện về an toàn điện với các bãi xe chung cư, nhà trọ... Phòng cháy nổ chứ không nên ngăn cấm, "hất hủi" xe điện.

Ngoài ra cần có chính sách hấp dẫn với sản xuất kinh doanh và người sử dụng phương tiện giao thông điện như: miễn giảm phí qua trạm, qua phà, gửi xe, phí cầu đường... Đó là những thông điệp hướng người dân quen hơn với những tiện ích từ xe điện. 

Nhiều nước đã thực hiện các giải pháp ưu tiên phát triển xe điện. Chẳng hạn như Indonesia cho phép ô tô điện chạy tất cả các ngày, trong khi các loại phương tiện khác chỉ hoạt động ngày chẵn/lẻ.

Và khâu rất quan trọng là cơ quan chức năng phối hợp với truyền thông tuyên truyền về lợi ích của phương tiện giao thông với năng lượng xanh thật sâu rộng tới công chúng; cơ quan chức năng quyết liệt "nói đi đôi với làm" để cuối cùng là vừa đạt được mục đích giảm xe xăng tăng xe điện vừa đảm bảo an sinh xã hội.

Qua bài viết này xin bày tỏ sự luyến tiếc việc TP.HCM và một số địa phương khác ngưng dịch vụ ô tô điện bốn bánh dành cho khách du lịch, tuy nhiên theo tôi, các ban ngành liên quan cần phối hợp với nhau tìm cách tháo gỡ. Chúng ta cũng đang khuyến khích năng lượng xanh, đây là cách làm vô tình gây khó cho chủ trương chung về việc giảm phát thải từ xe.

Việc chuyển đổi sang xe điện lần này sẽ không ít khó khăn khi khởi đầu nhưng dù khó cũng phải làm, chỉ bàn làm không bàn lùi như chỉ đạo của Thủ tướng. Bởi giảm ô nhiễm môi trường sống hiện nay là chuyện không thể chậm trễ được nữa, đặc biệt Nhà nước ta đã cam kết quốc tế giảm phát thải Net Zero vào năm 2050.