Thấy gì từ cuộc điện đàm thượng đỉnh Mỹ - Trung ?

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa có cuộc điện đàm trực tiếp với ông Tập Cận Bình - Chủ tịch nước Trung Quốc, và kết quả được cho tích cực nhưng liệu đã đạt đột phá cho quan hệ Mỹ - Trung?

Cuộc gọi diễn ra tối 19.9 (giờ VN) giữa bối cảnh quan hệ Mỹ - Trung còn nhiều bất đồng chưa được giải quyết, đặc biệt là vấn đề thương mại. Đây cũng là lần thứ 3 hai nhà lãnh đạo điện đàm trực tiếp với nhau trong năm nay.

Tín hiệu khả quan ?

Viết trên mạng xã hội Truth Social sau cuộc gặp, ông Trump cho biết: "Tôi vừa có cuộc gọi rất hiệu quả với Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc. Chúng tôi đã đạt được tiến triển trong nhiều vấn đề rất quan trọng, bao gồm thương mại, kiểm soát chất gây nghiện fentanyl, chấm dứt xung đột Ukraine và thỏa thuận về TikTok. Tôi cũng đã đồng ý với Chủ tịch nước Tập Cận Bình rằng chúng tôi sẽ gặp nhau tại Hội nghị thượng đỉnh APEC ở Hàn Quốc sắp tới, rằng tôi sẽ đến Trung Quốc vào đầu năm sau, và ông Tập cũng sẽ đến Mỹ vào thời điểm thích hợp. Cuộc gọi rất tốt đẹp, chúng tôi sẽ nói chuyện qua điện thoại, cảm ơn sự chấp thuận về TikTok, và cả hai đều mong chờ được gặp nhau tại APEC!".

Sau cuộc điện đàm, Tân Hoa Xã dẫn lời Chủ tịch nước Tập Cận Bình cho biết hai bên có thể đạt được thành công chung và thịnh vượng chung, mang lại lợi ích cho cả hai nước và thế giới. Theo đó, trong cuộc hội đàm, hai nhà lãnh đạo đã trao đổi thẳng thắn và sâu sắc về quan hệ song phương và các vấn đề cùng quan tâm, đồng thời đưa ra định hướng chiến lược cho sự phát triển ổn định của quan hệ song phương trong giai đoạn tiếp theo. Tân Hoa xã nhấn mạnh cuộc trò chuyện là "tích cực và mang tính xây dựng".

Trả lời Thanh Niên ngày 20.9, bà Bonnie S.Glaser (Giám đốc Chương trình Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, Quỹ Marshall Đức tại Mỹ) nhận xét: "Tín hiệu phát đi sau cuộc gọi khá tích cực. Chủ tịch nước Tập Cận Bình cho biết ông muốn Trung Quốc đầu tư vào Mỹ và kêu gọi Washington tạo ra một "môi trường kinh doanh không phân biệt đối xử" cho đầu tư của Trung Quốc. Nhưng vẫn chưa rõ liệu thỏa thuận về TikTok đã được hoàn tất hay chưa".

"Có thể việc ông Trump quyết định gặp ông Tập bên lề APEC, thay vì thăm Bắc Kinh trong năm nay, cho thấy Washington muốn thấy nhiều tiến triển hơn về các vấn đề mà Tổng thống Trump quan tâm trước khi ông đồng ý tham dự hội nghị thượng đỉnh với ông Tập tại Trung Quốc", bà Glaser phân tích tiếp và cho rằng: "Trong khi đó, ông Tập Cận Bình cũng không đề cập Đài Loan. Có lẽ, lo ngại của Bắc Kinh về chính sách của Washington đối với Đài Bắc đã giảm bớt sau các quyết định gần đây của chính quyền Tổng thống Trump về việc trì hoãn bán vũ khí cho Đài Loan, hạ cấp các cuộc đàm phán quân sự giữa hai bên và từ chối cho phép lãnh đạo Đài Loan Lại Thanh Đức đến New York (Mỹ) trên đường công du Nam Mỹ".

Cần thêm thời gian

Cũng trả lời Thanh Niên, ông Gregory Poling (Giám đốc Chương trình Đông Nam Á, Giám đốc Sáng kiến minh bạch hàng hải châu Á - Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS), Mỹ) phân tích: "Còn quá sớm để đánh giá liệu cuộc gọi giữa hai nhà lãnh đạo có đạt được tiến triển thực sự nào về thuế quan, thỏa thuận TikTok, hay các vấn đề khác hay không. Có thể, cả 2 nhà lãnh đạo đều chưa thảo luận nhiều về chi tiết, vì Tổng thống Trump dường như chỉ tập trung vào việc sắp xếp một cuộc gặp trực tiếp với Chủ tịch nước Tập Cận Bình. Vì vậy, kết quả quan trọng nhất dường như là cam kết công khai của ông Trump về việc tham dự Hội nghị thượng đỉnh APEC tại Hàn Quốc vào cuối tháng 10 để gặp ông Tập Cận Bình. Điều này cũng làm tăng khả năng ông Trump sẽ tham dự Hội nghị thượng đỉnh ASEAN và thượng đỉnh Đông Á sắp tới tại Malaysia, như Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đã thông tin, dù điều đó vẫn chưa chắc chắn".

Trong khi đó, GS Stephen Robert Nagy (Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế - Nhật Bản, học giả tại Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế của Nhật) đánh giá: "Cuộc cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung tiếp diễn từ giai đoạn này sang giai đoạn khác do cách tiếp cận của Tổng thống Trump. Sử dụng nền kinh tế Mỹ làm đòn bẩy, Tổng thống Trump muốn gây áp lực buộc Bắc Kinh phải điều chỉnh nền kinh tế và chính sách thương mại với Washington để giảm thâm hụt thương mại giữa hai bên".

"Bắc Kinh đang đối mặt với những thách thức kinh tế nghiêm trọng trong nước và biết rằng chiến lược đàm phán sai lầm đối với chính quyền Trump có thể gây thêm áp lực cho lực lượng cầm quyền ở Bắc Kinh. Ông Tập đang chứng minh rằng ông đang chống lại áp lực của Mỹ. Trên thực tế, sự chênh lệch về chất lượng và quy mô của nền kinh tế Mỹ so với Trung Quốc, Bắc Kinh không thể chống đỡ lâu dài, mà phải đàm phán để đạt thỏa thuận. Bắc Kinh không chỉ đang đối mặt áp lực từ Washington và nhóm thương mại theo chủ nghĩa nước Mỹ trên hết, mà còn phải chịu sức ép nội tại vì vấn đề kinh tế", GS Nagy nhận xét thêm.