Thấy đề tiếng Anh thi tốt nghiệp quá khó, bà mẹ Hà Nội có dự định khiến ai nấy toát mồ hôi: Chị ơi, xin bình tĩnh!

Lo lắng, nhưng xin đừng nôn nóng.

Kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia năm 2025 vừa kết thúc trong hai ngày 26–27/6, để lại nhiều dư âm trong cộng đồng học sinh, giáo viên và đặc biệt là phụ huynh. Trong số các môn thi, đề thi tiếng Anh năm nay được đánh giá là "khó vượt khung" và gây nhiều tranh cãi nhất.

Không chỉ học sinh, nhiều phụ huynh khi xem đề còn phải thốt lên "khó quá", "ngay cả mình cũng không làm nổi". Từ đó, không ít người bắt đầu nghĩ đến việc "đi đường vòng", cho con theo đuổi các chứng chỉ quốc tế như IELTS, SAT, với hy vọng mở rộng cánh cửa vào đại học trong và ngoài nước, hoặc ít nhất cũng giảm áp lực thi cử trong nước.

Thậm chí, một bà mẹ còn gây "choáng" khi bày tỏ ý định cho con đi học SAT từ lớp... 1. Chị nói: "Học SAT là được vào thẳng đại học à các bác. Con em năm nay vào lớp 1. Em hỏi trước để cho đi học luôn".

Dưới bình luận, nhiều người khuyên bà mẹ này nên bình tĩnh. "SAT khó như lên trời, IELTS 6, 7 chấm hãy nghĩ đến học SAT ạ, chứ lớp 1 đã lo gì học chị"; "Còn tận mười mấy năm tính trước vội quá ạ.."...

SAT là gì và dành cho ai?

SAT (Scholastic Assessment Test) là một kỳ thi chuẩn hóa dùng để xét tuyển vào các trường đại học tại Mỹ và một số quốc gia nói tiếng Anh. Bài thi đánh giá khả năng tư duy logic, đọc hiểu học thuật, viết luận và toán học nâng cao, tương đương trình độ lớp 11, 12.

Cấu trúc bài thi bao gồm:

Reading & Writing: Đọc hiểu các bài viết học thuật, phân tích luận điểm, từ vựng nâng cao, kiểm tra ngữ pháp và kỹ năng viết.

Math: Toán học bao gồm đại số, phân tích dữ liệu, một phần hình học, tất cả bằng tiếng Anh.

Bài thi không đơn giản là "bài tiếng Anh" như nhiều người lầm tưởng, mà là đánh giá khả năng học tập bậc đại học. Do đó, kỳ thi này không dành cho học sinh tiểu học, thậm chí học sinh cấp 2 cũng chưa cần tiếp cận quá sớm nếu chưa có định hướng cụ thể.

Theo các chuyên gia giáo dục, việc cho trẻ tiểu học học SAT không những không mang lại lợi ích thực tế, mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro về tâm lý và định hướng học tập sai lệch.

Kiến thức vượt quá khả năng nhận thức

SAT chứa nhiều thuật ngữ học thuật, cấu trúc ngữ pháp phức tạp và bài toán tư duy logic mà trẻ 6–8 tuổi chưa thể tiếp cận đúng bản chất. Học sớm sẽ khiến trẻ "học vẹt" hoặc học mà không hiểu, lâu dài dẫn đến phản tác dụng.

Không có giá trị sử dụng dài hạn

Điểm SAT có hiệu lực trong vòng 5 năm kể từ ngày thi. Điều này có nghĩa là bạn có thể sử dụng kết quả thi SAT của mình cho các mục đích như xét tuyển đại học, xin học bổng, hoặc các chương trình du học trong vòng 5 năm sau khi thi. Tuy nhiên, các trường đại học, đặc biệt là các trường top đầu, thường chỉ ưu tiên kết quả SAT trong vòng 2-3 năm gần nhất.

Tạo áp lực học tập không cần thiết

Trẻ nhỏ chưa có kỹ năng quản lý thời gian, chưa hiểu lý do phải học các kỳ thi quốc tế. Khi bị ép học "vượt cấp", trẻ dễ rơi vào tình trạng mất hứng thú, sợ học, hoặc phát triển không đồng đều các kỹ năng.

Định hướng sai lệch mục tiêu giáo dục

Việc cha mẹ đặt mục tiêu quá xa cho con có thể dẫn tới sự đầu tư lệch pha, bỏ qua những nền tảng cần thiết khác như: tiếng Anh cơ bản, tư duy phản biện, kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp…

Vậy khi nào nên học SAT?

Các trung tâm luyện thi và cố vấn du học uy tín đều cho rằng: Thời điểm phù hợp để bắt đầu học SAT là từ lớp 10 hoặc đầu lớp 11, khi học sinh đã có nền tảng tiếng Anh vững vàng (tương đương IELTS 6.5+), hiểu rõ mục tiêu thi, và bắt đầu chuẩn bị hồ sơ vào đại học quốc tế.

Trước đó, học sinh nên tập trung xây dựng năng lực nền tảng, gồm:

Tiếng Anh giao tiếp và học thuật cơ bản.

Kỹ năng đọc hiểu và viết luận đơn giản.

Tư duy toán học và phân tích logic.

Đặc biệt, cha mẹ cần đồng hành để con hiểu rõ lý do mình học, từ đó có động lực thật sự thay vì chỉ học theo kỳ vọng của phụ huynh.

Nếu mục tiêu lâu dài là hướng tới du học hoặc xét tuyển đại học bằng các chứng chỉ quốc tế, phụ huynh hoàn toàn có thể định hướng sớm, nhưng cần khởi đầu từ những bước vừa sức, phù hợp độ tuổi.

Thay vì cho con học SAT từ lớp 1, bố mẹ nên cho trẻ đọc sách song ngữ, xem phim hoạt hình tiếng Anh, chơi các trò chơi rèn từ vựng. Luyện nói và nghe với giáo viên bản ngữ để hình thành phản xạ tự nhiên. Đăng ký học tiếng Anh học thuật ở các trung tâm uy tín từ cấp 2. Xây dựng tư duy độc lập, kỹ năng giải quyết vấn đề, thói quen đọc hiểu. Đây mới là hành trang cần thiết để thành công ở bất kỳ kỳ thi nào sau này.

Sự khó khăn của kỳ thi THPT năm nay là lời nhắc nhở rằng phụ huynh và học sinh không thể chủ quan với việc học. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là cần chạy đua mù quáng, đặc biệt là với những kỳ thi chưa phù hợp độ tuổi như SAT.

Giáo dục là một hành trình dài, cần sự chuẩn bị cẩn trọng, vừa sức và đúng thời điểm. Học sớm chưa chắc đã tốt, nhưng học đúng và đủ chắc chắn sẽ bền. Cha mẹ không cần tạo áp lực quá lớn lên con trẻ, thay vào đó, hãy kiên nhẫn gieo nền tảng tốt để con tự vững bước.