Tết Đoan Ngọ: Tục vào rừng giữa trưa hái lá uống mùng Năm

Tục hái lá uống Tết Đoan Ngọ của người dân làng quê xứ Quảng đã có từ lâu đời. Cứ đúng chính ngọ, người dân lại rủ nhau vào rừng, tìm những cây mang vị thuốc nam, đem về phơi khô dùng thay nước trà.

Lá uống mùng 5-5 âm lịch là thức uống quen thuộc của người dân Quảng Nam. Đây là loại thức uống không thể thiếu vào mỗi dịp Tết Đoan Ngọ với vùng quê này. 

Vào Tết Đoan Ngọ, đi dọc các khu nhà thuộc tỉnh Quảng Nam sẽ dễ dàng nhìn thấy những thứ lá cây được phơi khắp sân nhà.

Theo nhiều người, lá uống được hái vào chính ngọ mùng 5-5 mang vị thuốc nam, chữa được nhiều bệnh. Đã từ lâu, hái lá uống mùng 5-5 đã thành tục lệ, không ai bảo ai, cứ đến 12h, người người, nhà nhà lại cầm dao, rựa vào núi, tìm tòi những loại lá mang vị thuốc nam.

Lá uống mùng 5-5 rất tốt

Nhờ địa lý có nhiều đồi núi, người dân làng Phú Thái (xã Quế Mỹ, huyện Quế Sơn) dễ dàng tìm kiếm được nhiều loại lá, cây có công dụng trị bệnh. 

Lá uống mùng 5-5 được tạo nên từ hàng chục thứ lá, cây khác nhau như hoắc hương, chè tàu, măng sậy, dủ dẻ, đinh lăng, bá chứng, cam thảo…

Lá uống này có mùi thơm đặc trưng, nước nấu lên có vị đắng, chát nhưng có hậu vị ngọt. Theo người dân, lá uống mùng 5-5 rất tốt, thanh mát nên ai cũng có thể dùng được.

Đối với người dân làng Phú Thái, mùng 5-5 chỉ trọn vẹn khi trước sân nhà có phơi lá uống. Họ dùng thứ lá này để dùng thay nước trà, uống quanh năm.

Vào ngày này, người dân làng Phú Thái hay nói vui rằng người ở trong rừng nhiều hơn ở nhà vì ai cũng đi săn lùng lá uống.

Sau khi ăn trưa, bà Nguyễn Thị Huệ - người dân làng Phú Thái háo hức vào rừng. Từ nhiều ngày trước, bà đã đi "khảo sát" trước những địa điểm những cây mang vị thuốc nam hay mọc. 

Đến hôm nay, bà băng băng đi về phía đồi núi nơi đã được bà đánh dấu sẵn. Bà đã khá quen với hình dáng và công dụng của những cây thuốc.

"Cây bá chứng trị đau bụng, chè tàu giúp lợi tiểu, cây vằng giúp thanh nhiệt, giải độc gan…Nhiều người không biết sẽ tưởng cây mọc dại nhưng chúng đều có những tác dụng trị bệnh riêng, rất hay", vừa chặt lá uống bà Huệ vừa nói.

Theo ông Nguyễn Thanh Quang (56 tuổi, người dân làng Phú Thái), lá uống mùng Năm phải được hái vào chính ngọ ngày 5-5 âm lịch mới hiệu nghiệm và có công dụng chữa bệnh.

"Từ ngày xưa đến nay, ông bà truyền lại rằng phải hái lá uống vào độ 12h, đây là giờ linh nên khi hái lá thuốc mới chứng, trị được bệnh và có mùi thơm. Nhiều người hái lá mùng Năm từ những ngày trước sẽ không hiệu nghiệm, chỉ là loại nước uống thông thường", ông Quang chia sẻ.

Hái lá mùng Năm được xem là truyền thống

Theo người dân, lá uống mùng Năm trị được nhiều bệnh rất hay như đau bụng, cảm, đau lưng, mỏi gối, giúp thanh nhiệt, mát gan… Vì vậy đây là loại nước uống được nhiều người Quảng Nam ưa chuộng.

Đối với người dân nơi đây, hái lá uống không chỉ tìm thêm một vị thuốc trong đời sống hằng ngày, đây còn là cách họ lưu truyền và gìn giữ nét đẹp truyền thống của cha ông.

"Hái lá mùng Năm được xem là truyền thống ở đây. Không chỉ là một loại lá uống giúp trị bệnh, lá uống mùng Năm nhắc nhớ chúng tôi về những giá trị văn hóa mà ông bà ta để lại, cần được giữ gìn và truyền nối", ông Quang chia sẻ.

 Không biết có từ bao giờ, những người già rồi trẻ ở làng quê này vẫn theo tục lệ, hái lá uống vào mỗi trưa mùng Năm. Đối với những người con xa xứ, thứ nước đắng chát nhưng thanh mát ấy là thức quà quê quý giá gợi trong họ những ký ức đẹp về vùng quê yên bình.