Tàu điện Cát Linh - Hà Đông bị 'bỏ quên' bảo trì

Tôi từng rất háo hức khi tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông chính thức vận hành. Đó là giấc mơ mà người dân Hà Nội đã chờ đợi suốt hơn một thập kỷ. Tàu chạy êm, ga sạch, thiết kế đẹp mắt, ban đầu tôi tin rằng đây là sự mở đầu cho một hành trình giao thông văn minh.

Hàng ngày, khi không phải đưa đón con đi học, tôi sẽ lựa chọn đi tàu. Nhà tôi lên từ ga Hà Đông và chỉ cần đi qua 2 ga là đến cơ quan tôi ở ga Phùng Khoang, chỉ mất mấy phút để di chuyển rất thuận tiện.

Mỗi lần phải đi họp, tôi vẫn lựa chọn đi tàu từ cổng cơ quan là ga Phùng Khoang đi đến cuối bến là ga Cát Linh, xuống đi bộ một đoạn là tới. Ngày cuối tuần hay ngày nghỉ lễ, tôi dẫn hai con gái lên hồ Gươm hồ Tây chơi cũng chọn đi tàu.

Mẹ con tôi đi từ ga Hà Đông đến ga Cát Linh, sau đó bắt taxi đi thêm một đoạn là đến trung tâm thành phố, mất ít thời gian hơn rất nhiều so với sử dụng xe cá nhân hoặc đi taxi từ nhà lên phố.

Nhưng chỉ vài năm sau, giấc mơ ấy dần lộ ra những vết nứt không chỉ trên mái che rách tả tơi hay bảng điện tử tắt ngóm, mà cả trong lòng người dân, là sự thất vọng, tiếc nuối.

Nhiều hạng mục bị xuống cấp, hư hại. Mái che rách từ bão Yagi tháng 9/2024 không được sửa chữa. Máy bán vé tự động hỏng triền miên. Thang máy đứng im. Điều hòa nhỏ nước tong tỏng lên đầu hành khách. camera an ninh, bảng điện tử thì tắt ngóm.

Công trình nào cũng có tuổi thọ. Nhưng công trình xuống cấp nhanh chóng chỉ vài năm sau khi đưa vào khai thác, khi chưa phải chịu lưu lượng hành khách lớn, thì không thể đổ lỗi cho thời gian. Vấn đề lớn nhất ở đây là quản lý, duy tu và bảo trì sau khánh thành. Nhiều công trình công ở Việt Nam chung một số phận: đẹp vào ngày khánh thành, hoành tráng rồi dần trở nên nhếch nhác khi ánh đèn sân khấu tắt.

Vì sao chúng ta không giữ được những gì đã có?

Có ba lý do khiến công trình này xuống cấp quá nhanh:

Thiếu cơ chế giám sát sau đầu tư: Khi công trình đi vào khai thác, vai trò của các cơ quan kiểm tra - giám sát hầu như mờ nhạt. Không có đánh giá định kỳ độc lập, không có ai chịu trách nhiệm nếu hệ thống hỏng hóc, dột nát. Mọi thứ rơi vào "trạng thái tự nhiên".

Kém trong vận hành và bảo trì: Không có một quy trình nghiêm túc để xử lý sự cố hỏng hóc. Việc bảo trì mang tính đối phó, chiếu lệ. Các thiết bị kỹ thuật hiện đại nhưng thiếu người vận hành đúng cách hoặc không có phụ tùng thay thế kịp thời.

Tư duy nhiệm kỳ và thành tích: Nhiều công trình công vẫn mang tư duy "khánh thành để báo cáo", không gắn với trách nhiệm lâu dài. Khi làm thì quyết liệt, đến lúc bàn giao thì buông tay. Mỗi công trình lớn đều cần gắn với trách nhiệm cá nhân, điều còn rất thiếu hiện nay.

Theo tôi, những giải pháp đó là trao quyền và trách nhiệm rõ ràng cho đơn vị quản lý tuyến đường sắt, gắn với chế tài nếu để công trình xuống cấp. Lắng nghe người dân - những người trực tiếp sử dụng dịch vụ để kịp thời cải thiện trải nghiệm.

Tôi vẫn thích đi tàu. Tôi vẫn mơ một ngày nào đó, khi các con tôi trưởng thành, chúng có thể kể với bạn bè rằng: "Tàu điện Việt Nam văn minh lắm, hiện đại lắm!". Và để điều đó thành hiện thực, chúng ta cần bắt đầu ngay bây giờ - từ từng con ốc vít, từng mái che, từng chiếc điều hòa không nhỏ nước lên đầu hành khách.

Vũ Thị Minh Huyền