Tạo môi trường tốt để doanh nhân, chuyên gia làm lãnh đạo cơ quan nhà nước

Dự Luật Cán bộ, công chức sửa đổi bổ sung quy định cho phép ký hợp đồng với doanh nhân xuất sắc, chuyên gia, nhà khoa học, luật sư giỏi cho các vị trí việc làm công chức lãnh đạo, quản lý trong các cơ quan Đảng, Nhà nước.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, các đại biểu Quốc hội, chuyên gia đều đánh giá cao đề xuất mang tính đột phá nhằm trọng dụng, thu hút người tài năng, nhân tài cho khu vực công.

* Đại biểu Quốc hội TRẦN KHÁNH THU (Thái Bình):

Tận dụng trí tuệ, kinh nghiệm của khu vực tư nhân

Việc trong dự Luật Cán bộ, công chức sửa đổi, cũng như trong dự thảo nghị định liên quan, Bộ Nội vụ đề xuất ký hợp đồng với nhân lực chất lượng cao từ khu vực ngoài nhà nước vào đảm nhận các vị trí trong cơ quan Đảng, Nhà nước ở trung ương và địa phương là một chính sách đột phá chưa từng có tiền lệ nhưng lại hợp lý với mục tiêu chúng ta đang hướng tới…

Theo đề xuất, những người được mời ký hợp đồng làm nhiệm vụ của công chức lãnh đạo có thể là doanh nhân tiêu biểu, nhà quản lý doanh nghiệp, luật sư, luật gia, chuyên gia hoặc nhà khoa học đầu ngành - những người có kinh nghiệm, trình độ chuyên môn cao và đã từng trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ tương tự.

Các lĩnh vực cần mời ký hợp đồng gồm xây dựng văn bản quy phạm pháp luật; xây dựng chương trình, đề án kinh tế, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo; chuyển đổi số; phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo; cải cách thủ tục hành chính; xây dựng quy trình, thủ tục nội bộ...

Việc này nhằm thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, tận dụng trí tuệ và kinh nghiệm từ khu vực tư nhân để nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước trong bối cảnh mới. Đồng thời thể hiện sự kịp thời, nhanh chóng phát huy một trong những đột phá của nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân là thu hút, trọng dụng nhân tài.

Tuy nhiên khâu thực thi thế nào vẫn là vấn đề cần bàn nhất, quan tâm nhất. Thực tế số lượng doanh nhân, chuyên gia, nhà khoa học… giỏi của chúng ta chắc chắn không hề thiếu. Nhưng làm thế nào để thu hút họ vào phục vụ, hỗ trợ cho khu vực công sẽ không đơn giản.

Cùng với đề xuất này của Bộ Nội vụ, việc cần làm là phải tạo ra cơ chế thực sự minh bạch, môi trường làm việc tốt, thu nhập hấp dẫn, tương xứng với năng lực hay những gì họ bỏ ra.

Về lâu dài, nên hướng tới câu chuyện không cần phân biệt trong hay ngoài mà những ai có đủ tiêu chí, năng lực, điều kiện, kinh nghiệm đều có thể được mời tham gia đóng góp trong các lĩnh vực phù hợp để góp sức xây dựng đất nước.

* TS NGUYỄN TIẾN DĨNH (nguyên thứ trưởng Bộ Nội vụ):

Tính toán kỹ để có hiệu quả cao nhất

Hiện nay nhiều nước trên thế giới áp dụng mô hình sử dụng linh hoạt nguồn nhân lực trong khu vực công. Trong đó có cơ chế hợp đồng ngoài công vụ đối với các vị trí việc làm chuyên môn, nghiệp vụ.

Trước đây Việt Nam cũng đã cho phép các cơ quan, đơn vị được thực hiện việc ký hợp đồng với các chuyên gia cao cấp, nhà khoa học tiêu biểu làm cố vấn, tư vấn chuyên môn, nghiệp vụ. Hay cũng có một số doanh nhân, lãnh đạo doanh nghiệp chuyển sang làm nhà nước.

Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế, trong đó có quy định việc ký hợp đồng lao động hiện nay phải phù hợp với biên chế được giao và định mức chi ngân sách thường xuyên gây khó khăn cho việc ký hợp đồng khi nhiều trường hợp nhu cầu thực tế lại vượt quá định mức được cấp.

Chưa có cơ chế linh hoạt trong xử lý tình huống phát sinh khi cần bổ sung hợp đồng lao động ngắn hạn. Chưa thống nhất giữa các cấp về quy trình xét duyệt nhu cầu và phê duyệt hợp đồng, kinh phí chi trả cho việc ký hợp đồng ở một số địa phương, đơn vị không có nguồn chi thường xuyên đủ để đảm bảo, gây khó khăn trong thực hiện.

Đề xuất trên của Bộ Nội vụ là một chủ trương rất hay, mang tính đột phá, có các tiêu chí cụ thể để xác định đâu là doanh nhân tiêu biểu, chuyên gia, nhà khoa học, luật sư đầu ngành… 

Người được ký hợp đồng sẽ được hưởng thù lao, lương hoặc chế độ thuê khoán tương xứng với nhiệm vụ, sản phẩm đã hoàn thành theo thỏa thuận giữa hai bên. Việc xác định rõ ràng như vậy sẽ giúp các cơ quan, đơn vị có thể triển khai thực hiện được ngay sau khi Luật Cán bộ, công chức sửa đổi được thông qua và nghị định liên quan có hiệu lực.

Tuy nhiên với khu vực công sẽ có các yêu cầu, quy định khác với khu vực tư nên cần phải quy định tiêu chí cụ thể, rõ ràng hơn để thực hiện. 

Đồng thời tránh chuyện làm lãnh đạo doanh nghiệp tư thì giúp phát triển doanh nghiệp rất tốt nhưng khi vào khu vực công, gặp các ràng buộc, quy định gây khó khiến người được mời ký hợp đồng làm nhiệm vụ công chức quản lý, lãnh đạo lại không đạt được như kỳ vọng.

Bên cạnh đó, một số chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành nếu làm ở các viện, trung tâm nghiên cứu thì rất tốt nhưng nếu để họ thực hiện nhiệm vụ công chức lãnh đạo, quản lý có khi lại gặp hạn chế. 

Thực tế cho thấy nhiều bác sĩ khi làm chuyên môn rất tốt nhưng khi được bổ nhiệm làm giám đốc lại gặp vấn đề. Do đó cần tính toán kỹ các vấn đề này để đảm bảo tính khả thi, hiệu quả hơn khi thực hiện.