Tăng cường hợp tác Việt Nam-Liên bang Nga trong lĩnh vực công chứng

Ngày 16/11, Hiệp hội công chứng viên Việt Nam (VNA) và Hiệp hội Công chứng Liên bang Nga (FCR) phối hợp tổ chức Hội thảo quốc tế “Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về công chứng”.

Tại hội thảo, ông Konstantin Korsik, Chủ tịch Hiệp hội Công chứng Liên bang Nga, nhấn mạnh quan điểm nhất quán của Nga rằng an toàn pháp lý phải là ưu tiên cao nhất trong các giao dịch dân sự. Chính vì đặt sự an toàn lên hàng đầu, Liên bang Nga quy định nhiều loại giao dịch bắt buộc phải công chứng để phòng ngừa gian lận, ổn định trật tự xã hội và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân.

Cũng theo ông Konstantin Korsik, hoạt động công chứng tại Liên bang Nga được Nhà nước xác định là công cụ quan trọng nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, nhất là trong những giao dịch dân sự có rủi ro cao. Việc đặt ra yêu cầu bắt buộc này nhằm ngăn chặn gian lận trong giao dịch, hạn chế tình trạng trốn thuế, phòng chống rửa tiền và đảm bảo trật tự an toàn xã hội. 

Theo ông Konstantin Korsik, tại Liên bang Nga, ưu tiên lớn nhất trong hoạt động công chứng luôn là an toàn pháp lý; yếu tố nhanh hay tiện lợi chỉ được xem xét khi đã kiểm soát đầy đủ các rủi ro có thể phát sinh. Tỷ lệ sai sót trong toàn hệ thống công chứng Nga chỉ ở mức dưới 0,001% tổng số giao dịch. Con số này phản ánh chất lượng và hiệu quả của hệ thống công chứng. Riêng trong năm 2025, số lượng giao dịch bất động sản được công chứng đã tăng trên 21% so với năm trước, đạt hơn 750.000 giao dịch tính đến tháng 11. Từ kết quả trên, Nhà nước Nga tiếp tục mở rộng các giao dịch bắt buộc công chứng. Từ năm 2025, tất cả hợp đồng tặng cho bất động sản giữa các công dân đều phải thực hiện qua công chứng nhằm đảm bảo tính minh bạch và tránh các trường hợp khiếu nại phát sinh sau này.

Trong báo cáo của mình, ông Konstantin Korsik đặc biệt nhấn mạnh cơ chế bảo đảm trách nhiệm 4 tầng của công chứng Nga, được xem là một trong những mô hình chặt chẽ nhất hiện nay. 

Bên cạnh bảo hiểm cá nhân, công chứng viên đồng thời được bảo vệ bởi hệ thống bảo hiểm tập thể tại các hiệp hội công chứng khu vực. Công chứng viên phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân của mình. Tầng cuối cùng của hệ thống là Quỹ Bồi thường Quốc gia do Hiệp hội Công chứng Liên bang quản lý, hiện có quy mô khoảng 1,3 tỷ rúp. Quỹ này được sử dụng để bồi thường trong những trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, vượt quá khả năng của các tầng bảo hiểm phía dưới. 

Công chứng Liên bang Nga cũng ghi dấu ấn mạnh mẽ bằng công nghệ. Bà Anna Efanova, Thành viên Ban Chấp hành Hội Công chứng khu vực Samara và Thành viên Ủy ban Điều lệ của Hiệp hội Công chứng Liên bang Nga, cho biết, hệ thống thông tin hợp nhất EIS là nền tảng trung tâm của công chứng số tại Liên bang Nga. Được xây dựng từ năm 2014 và áp dụng bắt buộc toàn quốc từ năm 2018, EIS hoạt động như một kho lưu trữ tin cậy, ghi nhận toàn bộ hành vi công chứng trên phạm vi toàn quốc. 

Hệ thống bao gồm các sổ đăng ký điện tử về hành vi công chứng, sổ thừa kế, sổ đăng ký thế chấp động sản và dữ liệu thành viên công ty trách nhiệm hữu hạn. EIS liên thông với nhiều cơ quan nhà nước như cơ quan đăng ký đất đai Rosreestr, cơ quan thuế, Bộ Nội vụ, Ngân hàng Trung ương và cơ quan hộ tịch. Người dân khi đến công chứng không cần phải mang theo nhiều loại giấy tờ, không phải tự đi xác minh thông tin tại các cơ quan khác. 

Công chứng viên Nga có nghĩa vụ thông qua kênh dịch vụ trực tuyến chuyển hồ sơ đi đăng ký biến động cho các giao dịch của người dân tại các cơ quan đăng ký nhà đất, doanh nghiệp, qua đó tiết kiệm đáng kể thời gian và chi phí cho người dân.

Nga cho phép thực hiện công chứng từ xa. Hiện nay đã có 13 loại hành vi công chứng được thực hiện trực tuyến thông qua kết nối video bảo mật.

Những kinh nghiệm từ Liên bang Nga cho thấy một hệ thống công chứng hiện đại phải đáp ứng đồng thời ba yếu tố là an toàn pháp lý, cơ chế trách nhiệm rõ ràng và hạ tầng công nghệ mạnh mẽ. Đây là những gợi mở quan trọng đối với Việt Nam trong bối cảnh đang nghiên cứu sửa đổi Luật Công chứng và đặt mục tiêu xây dựng cơ sở dữ liệu công chứng thống nhất toàn quốc. 

(Nguồn: Hiệp hội công chứng viên Việt Nam)