Tác dụng ngược của thuốc điều trị 'sát thủ thầm lặng' trong bệnh viện

TPO - Ngày 13/6 đã diễn ra Hội nghị Cảnh giác Dược khu vực phía Nam 2025 với chủ đề “Kết nối Cảnh giác Dược – Dược lâm sàng trong các bệnh lý thận và ung thư”. Tại hội nghị các chuyên gia đã nhấn mạnh đến những thách thức trong việc sử dụng thuốc điều trị cho người bệnh.

Tại hội nghị, TS.DS Nguyễn Quốc Bình – Phó Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy nhấn mạnh tầm quan trọng của việc gắn kết hoạt động cảnh giác dược và dược lâm sàng trong bối cảnh tỷ lệ bệnh thận mạn và ung thư tại Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng.

Bệnh lý thận: thách thức toàn cầu đòi hỏi giám sát dược chặt chẽ

Theo TS Bình, trong điều trị bệnh lý thận, suy giảm chức năng thận khiến việc sử dụng thuốc trở nên phức tạp. Bệnh nhân suy thận thường phải điều trị với nhiều loại thuốc, trong khi chức năng thận bị tổn thương khiến khả năng chuyển hóa và đào thải thuốc bị ảnh hưởng, dễ dẫn đến phản ứng bất lợi và tương tác thuốc nghiêm trọng.

TS.DS Nguyễn Quốc Bình, Phó giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy chia sẻ thông tin tại hội nghị

“Bệnh thận mạn tính hiện ảnh hưởng tới 10–13% dân số toàn cầu, tương đương khoảng 800–850 triệu người, theo chuẩn chẩn đoán của KDIGO. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về giám sát dược chặt chẽ, phát hiện sớm biến cố bất lợi, đồng thời cần vai trò của dược sĩ lâm sàng trong hiệu chỉnh liều lượng và lựa chọn thuốc phù hợp với từng người bệnh” - TS Bình nêu rõ.

“Sử dụng thuốc hợp lý ở người bệnh thận mạn tính là yếu tố sống còn trong điều trị” - BS Châu Thị Kim Liên, Chủ tịch Hội Nội thận TPHCM nhấn mạnh tại hội nghị. Bà cho biết, thận cùng gan là cơ quan chủ lực trong chuyển hóa và đào thải thuốc. Khi chức năng thận suy giảm, thuốc có thể tích lũy, gây độc tính nghiêm trọng nếu không được điều chỉnh liều hoặc thay thế đúng cách.

Tác dụng không mong muốn của thuốc điều trị cần được chủ động ngăn chặn để tránh nguy hiểm cho người bệnh

BS Liên cảnh báo, việc phối hợp thuốc ở bệnh nhân mắc thận mạn tính rất dễ gây tương tác có hại, đặc biệt khi dùng đồng thời các nhóm thuốc ức chế. Bà cho rằng, để đảm bảo sự an toàn và đạt hiệu quả cao trong điều trị cho người bệnh, rất cần cá thể hóa liệu trình điều trị, tránh áp dụng cứng nhắc một phác đồ cho tất cả bệnh nhân. Về mặt kinh tế y tế, việc điều trị cho người bệnh sớm và đúng chỉ định sẽ giúp giảm chi phí y tế, ngăn ngừa bệnh lý tim mạch và tử vong trên bệnh nhân bệnh thận mạn.

Ung thư: thuốc điều trị có độc tính cao, cần phối hợp chuyên sâu

Theo TS Nguyễn Quốc Bình, trong điều trị ung thư, các liệu pháp hóa trị hoặc điều trị trúng đích mang lại hiệu quả cao nhưng thường đi kèm với độc tính mạnh. Thuốc chống ung thư cũng thường có cửa sổ trị liệu hẹp, liều cao và phác đồ nghiêm ngặt. Thuốc điều trị ung thư cũng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng.

Bệnh nhân ung thư đang được vào thuốc hóa trị tại khoa Hóa trị Bệnh viện Chợ Rẫy

Dẫn số liệu GLOBOCAN năm 2022, ông Bình cho biết toàn cầu ghi nhận khoảng 20 triệu ca ung thư mới, dự báo sẽ tăng lên 21,3 triệu ca vào năm 2025. Tại Việt Nam, con số này dự kiến từ 180.000 ca năm 2022 tăng lên 196.000 ca vào năm 2025. “Gánh nặng ung thư đang tăng nhanh, đòi hỏi chiến lược quản lý điều trị toàn diện. Trong đó, cảnh giác dược và dược lâm sàng giữ vai trò nòng cốt để đảm bảo an toàn và tối ưu hóa hiệu quả điều trị” - ông Bình nhấn mạnh.

Đề cập đến xu hướng mới trong điều trị cho bệnh nhân ung thư, TS Bertrand Pourroy, đến từ khoa Dược, Bệnh viện La Timone, Marseille, Pháp cho biết, hiện nay tại Pháp đang có xu hướng chuyển đổi từ điều trị nội trú sang ngoại trú. Sau khi điều trị tại bệnh viện bệnh nhân sẽ điều trị tại nhà. Do đó việc sử dụng thuốc từ dạng tiêm qua đường uống với sự phối hợp từ các bên bao gồm bệnh viện, dược sĩ, bác sĩ, nhà thuốc là thử thách mới.

Hội nghị Cảnh giác Dược khu vực phía Nam đã quy tụ nhiều chuyên gia trong nước và quốc tế

Ông Bình cho rằng, cần phải có sự kết nối giữa bệnh viện, bác sĩ, dược sĩ và các nhà thuốc trong điều trị cho người bệnh để đạt hiệu quả điều trị, tránh biến cố xảy ra cho bệnh nhân. Sự tham vấn giữa bác sĩ chuyên khoa ung bướu, dược sĩ, y tá, điều dưỡng và giữa bệnh viện với nhà thuốc là đặc biệt quan trọng để tăng cường sự tuân thủ, đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng thuốc, ngăn chặn các bất lợi có thể xảy ra. Chỉ những nhóm bệnh nhân có tham vấn đầy đủ thì mới được chi trả bảo hiểm y tế.