Sự thật khả năng giảm phát thải của xe điện

Một số quan điểm cho rằng xe điện không thực sự sạch nếu nguồn điện sạc được sản xuất từ than đá hoặc khí đốt tự nhiên.

Dù vậy, nhiều nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng ngay cả khi sử dụng điện từ các nguồn năng lượng hóa thạch, xe điện vẫn có xu hướng phát thải ít hơn so với xe xăng trong toàn bộ vòng đời.

Lợi thế vượt trội

Xe điện ngày càng trở nên phổ biến trên toàn cầu như một giải pháp thay thế cho xe sử dụng động cơ đốt trong chạy xăng hoặc dầu diesel, với mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và cải thiện chất lượng không khí.

Theo Hiệp hội Đường bộ Na Uy, quốc gia này dẫn đầu thế giới về tỉ lệ sử dụng xe điện, chiếm gần 89% xe mới bán ra trong năm 2024. Thành công này một phần nhờ các chính sách ưu đãi mạnh mẽ và lưới điện gần như hoàn toàn sử dụng năng lượng tái tạo - với 88% sản lượng đến từ nguồn thủy điện. Điều này giúp xe điện ở Na Uy có lượng phát thải vòng đời cực thấp.

Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí khoa học Nature Communications cũng cho thấy khi xem xét toàn bộ vòng đời - từ sản xuất, vận hành đến thải bỏ, xe điện tại Na Uy vẫn có lượng phát thải khí nhà kính thấp hơn đáng kể so với xe xăng. Thậm chí, nếu tính đến phát thải gián tiếp từ chuỗi cung ứng như sản xuất pin, xe điện vẫn vượt trội xe xăng về mặt giảm thiểu tác động môi trường.

Tại Mỹ, xe điện chỉ chiếm khoảng 10% doanh số bán xe mới, thấp hơn nhiều so với Na Uy nhưng vẫn là một thị trường lớn. Lưới điện của Mỹ có sự khác biệt lớn giữa các bang nhưng trung bình có đến 60% điện năng được sản xuất từ nhiên liệu hóa thạch. Trong đó, Tây Virginia phụ thuộc nhiều vào than đá, còn California có tỉ lệ năng lượng tái tạo cao hơn.

Dẫu vậy, nghiên cứu của Trường ĐH Michigan chỉ rõ xe điện tại Mỹ, bất kể ở khu vực nào, đều có lượng phát thải khí nhà kính thấp hơn xe xăng. Ngay tại những bang sử dụng lưới điện có cường độ carbon cao, xe điện vẫn có lợi thế về phát thải tính trong cả vòng đời.

Phát thải gián tiếp cũng thấp

Đáng chú ý, theo một báo cáo của Trường Môi trường Yale, phát thải gián tiếp từ chuỗi cung ứng xe điện thấp hơn nhiều so với chuỗi cung ứng của xe xăng - vốn bao gồm cả khai thác, tinh chế và vận chuyển nhiên liệu hóa thạch.

Tính chung phát thải từ sản xuất điện, xe điện tại Mỹ vẫn có lợi thế rõ ràng về mặt môi trường. Tuy nhiên, nước này vẫn cần nâng cấp lưới truyền tải điện để năng lượng tái tạo được sử dụng hiệu quả hơn, qua đó tối ưu hóa lợi ích của xe điện.

Tại Trung Quốc, do nguồn cung điện vẫn phụ thuộc nặng nề vào nhiên liệu than đá nên dấy lên lo ngại rằng lợi ích môi trường của xe điện có thể bị giảm bớt. Tuy nhiên, nghiên cứu từ nền tảng ScienceDirect cho thấy ngay cả khi sử dụng điện từ than đá, xe điện tại đây vẫn có lượng phát thải khí nhà kính thấp hơn so với xe xăng.

Mặt khác, việc cải tiến công nghệ pin và mở rộng cơ sở hạ tầng sạc thông minh sẽ giúp xe điện tại Trung Quốc đóng góp nhiều hơn vào mục tiêu trung hòa carbon, theo một báo cáo trên Frontiers.

Dẫu vậy, theo giới chuyên gia, việc sử dụng xe điện tại Trung Quốc có thể tạo ra lượng phát thải NOx và PM10 do lưới điện còn phụ thuộc nguồn nhiên liệu than đá. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo để tối ưu hóa lợi ích môi trường.

Tuy thừa nhận xe điện vẫn là lựa chọn "xanh" hơn so với xe xăng, dù nguồn điện sản xuất từ nhiên liệu hóa thạch có thể làm giảm một phần lợi ích môi trường, các chuyên gia vẫn lưu ý cần tiếp tục đầu tư vào năng lượng tái tạo, cải thiện cơ sở hạ tầng sạc để tối đa hóa lợi ích.