Sự đồng hành chóng vánh của Elon Musk và ông Trump

Quá trình đồng hành giữa Elon Musk và ông Trump là một chuỗi diễn biến đầy kịch tính từ hoài nghi ban đầu, đến mối quan hệ hợp tác đình đám, rồi kết thúc bằng sự rạn nứt gây tranh cãi.

Tỷ phú Elon Musk từng là người đồng hành thân thiết nhất của ông Trump từ chiến dịch bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 đến những ngày đầu quay trở lại Nhà Trắng. Ảnh: Reuters.

Từng được xem là người bạn thân thiết nhất của ông Trump và là nhân vật quyền lực thứ hai tại Washington, tỷ phú Elon Musk giờ đây đã rút khỏi các vai trò liên quan đến chính phủ để toàn tâm cho đế chế kinh doanh của mình, khép lại mối quan hệ chính trị ngắn ngủi giữa người giàu nhất hành tinh và Tổng thống Mỹ.

Nhiệm kỳ 130 ngày của Musk với tư cách là "nhân viên chính phủ đặc biệt" trong chính quyền ông Trump kết thúc vào ngày 30/5. Tuy nhiên, Nhà Trắng khẳng định sứ mệnh của DOGE - nhóm cải tổ chính phủ do Musk dẫn dắt - sẽ vẫn tiếp tục.

Khởi đầu liên minh "Trump - Musk"

Năm 2016, Elon Musk từng công khai chỉ trích chiến dịch tranh cử tổng thống của ông Donald Trump, cho rằng ông không hội đủ phẩm chất để trở thành nhà lãnh đạo. Ông từng là đồng minh của Tổng thống Obama nhưng đã dần nghiêng về phe cánh hữu trong nhiều năm, theo New York Times.

Quan hệ giữa hai người dần được "hâm nóng" trở lại vào năm 2024, sau một vụ ám sát hụt nhắm vào ông Trump ở Butler, Pennsylvania. Ba tháng sau, Musk cùng ông Trump xuất hiện trên sân khấu tại chính địa điểm này - được xem là màn "chào sân" chính thức vào chiến dịch tranh cử và sau đó là chính quyền, đánh dấu sự chuyển mình ngoạn mục từ một "kẻ bên lề chính trị" sang một "tay chơi" thực thụ trong giới vận động hành lang.

Elon Musk xuất hiện trong buổi vận động tranh cử của ông Trump tại Bulter, bang Pennsylvania. Ảnh: Reuters.

Sau buổi xuất hiện tại Butler, ủy ban hành động chính trị của Musk tung hàng nghìn tình nguyện viên đến các bang chiến địa, phát động "làn sóng đỏ" ủng hộ ông Trump.

Tỷ phú này còn gây sốc khi hứa tặng 1 triệu USD mỗi ngày dưới hình thức xổ số cho các cử tri ký vào kiến nghị do ông tổ chức, bất chấp cảnh báo của Bộ Tư pháp rằng hành vi này có thể vi phạm luật bầu cử. Musk dần trở thành "gương mặt đại diện" không chính thức của chiến dịch Trump nhờ các buổi vận động rầm rộ, sự chú ý của truyền thông, đồng thời là một trong những nhà tài trợ tài lớn nhất cho chiến dịch, với số tiền đóng góp ước tính hơn 260 triệu USD. Ngay sau khi nhận được hậu thuẫn tài chính, ông Trump đã công khai cảm ơn Musk trong một buổi vận động tại Florida, gọi vị tỷ phú là "một thiên tài người Mỹ, yêu nước và can đảm". Ngay khi trở lại Nhà Trắng, ông Trump đã bổ nhiệm Musk làm đồng chủ tịch cơ quan mới thành lập mang tên Bộ Hiệu quả Chính phủ (Department of Government Efficiency - DOGE), giao cho ông nhiệm vụ cắt giảm bộ máy hành chính liên bang và tinh giản ngân sách quốc gia. Ông Trump không ngần ngại ca ngợi Musk trước công chúng: "Ông ấy là một người thông minh và cực kỳ nghiêm túc trong việc cắt giảm chi tiêu của chính phủ". Vị tỷ phú cũng thể hiện sự ngưỡng mộ đối với ông Trump, ông từng phát biểu: "Càng tiếp xúc với Tổng thống Trump, tôi càng quý ông ấy hơn. Tôi thực sự yêu mến ông ấy - một con người tuyệt vời". Rơi từ đỉnh cao Khi Musk và DOGE đặt chân đến Washington D.C., họ mang theo khí thế rầm rộ với tuyên bố sẽ loại bỏ "lãng phí, gian lận và lạm dụng" trong chính phủ, triển khai các biện pháp với tốc độ nhanh như phong cách Thung lũng Silicon. DOGE lập tức thực hiện "cuộc càn quét" tại Washington, xóa bỏ nhiều cơ quan, sa thải hàng trăm nghìn công chức và tuyên bố sẽ cắt giảm 1.000 tỷ USD ngân sách liên bang. Họ cũng truy cập vào các hồ sơ tuyệt mật của hàng triệu nhân viên liên bang. Elon Musk giơ cao chiếc cưa máy, ngụ ý cho việc cắt giảm mạnh mẽ chính quyền liên bang vào ngày 20/2. Ảnh: Reuters. Sức mạnh của Musk thể hiện rõ vào ngày 26/2, khi ông Trump tổ chức cuộc họp nội các đầu tiên. Vị tỷ phú giàu nhất thế giới đã phát biểu trước các bộ trưởng cùng cố vấn cấp cao Nhà Trắng với tư cách một “nhân viên không lương” về vai trò của chính ông và của DOGE. "Họ sẽ tuân theo mệnh lệnh. Còn ai không hài lòng với Elon không?", ông Trump đáp lại lời Musk và các bộ trưởng khác chỉ bật cười. Thời gian Musk ở Washington mang lại lợi thế đáng kể cho SpaceX, "đứa con cưng" của ông trong lĩnh vực tên lửa và truyền thông vệ tinh. Những đồng minh thân cận của ông được bổ nhiệm vào các vị trí chủ chốt tại NASA và Không quân Mỹ - hai khách hàng lớn nhất của SpaceX - cùng Ủy ban Truyền thông Liên bang (FCC), cơ quan quản lý quan trọng của công ty. Những mối quan hệ này giúp SpaceX củng cố vị thế, giảm rào cản pháp lý và mở đường cho các hợp đồng tỷ USD, đặc biệt nếu kế hoạch ngân sách của ông Trump, như hệ thống phòng thủ "Vòm Vàng" hay sứ mệnh sao Hỏa, được Quốc hội thông qua. Hình ảnh Tổng thống Trump xem xe Tesla ngay tại đường lái xe trong Nhà Trắng hồi tháng 3 như một lời khẳng định ông ủng hộ Musk. Tuy nhiên, hành động này gây tranh cãi vì khả năng vi phạm quy định về xung đột lợi ích giữa công vụ và thương mại. Tesla sau đó trở thành tâm điểm của làn sóng phản đối: Cửa hàng bị phá hoại, trạm sạc bị đập phá, và biểu tình lan rộng. Lợi nhuận công ty lao dốc 71% trong quý I, giới phân tích cho rằng phần lớn là hậu quả từ việc Musk dính líu quá sâu vào chính trị, bỏ bê hoạt động kinh doanh. Ông Trump từng biến Nhà Trắng thành một showroom tạm thời cho Tesla, trưng bày 5 mẫu xe điện và hứa sẽ "tậu một chiếc". Ảnh: Reuters. Hoạt động của Musk và DOGE cũng gặp phải chỉ trích lớn, không chỉ từ người dân, các nhân viên trong chính quyền liên bang mà còn có cả các nhân vật trong nội các, điển hình là vụ tranh cãi nảy lửa tại Nhà Trắng với Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent. Một liên minh gồm công đoàn, chính quyền địa phương và tổ chức phi lợi nhuận đệ đơn kiện DOGE về các đợt cắt giảm nhân sự. 24 bang và thủ đô Washington D.C. kiện về việc xóa bỏ tổ chức AmeriCorps. 9 tổng chưởng lý bang khác kiện về hoạt động thu thập dữ liệu tại Bộ Tài chính. Thậm chí, Musk cũng va chạm với chính quyền ông Trump về vấn đề thuế quan - vốn ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất và tiêu thụ của Tesla tại Trung Quốc và Mỹ. Rời đi trong chỉ trích Chỉ vài tháng sau khi vung chiếc cưa máy, đóng vai kẻ phản diện trong cơn ác mộng của Washington, Musk quay trở lại với đế chế kinh doanh của riêng mình với vai trò mới: Nạn nhân của Washington. Ông rời đi trong sự phàn nàn. "Tình trạng quan liêu liên bang tồi tệ hơn tôi nghĩ. Đó là một cuộc chiến gian nan. DOGE giờ đang trở thành bao cát cho mọi lời chỉ trích", ông nói với Washington Post. Một khảo sát mới từ Axios/Harris về danh tiếng thương hiệu cho thấy cả Tesla lẫn SpaceX đều tụt hạng. "Tôi nghĩ ông ấy đang chịu sức ép từ các cổ đông, đặc biệt là ở Tesla, để quay về tập trung cho ngành ôtô", chiến lược gia cánh hữu Alex Conant bình luận. Dù rời đi, theo New York Times, các công ty của Musk vẫn được hưởng lợi từ những mối quan hệ tại Washington. Bộ Giao thông Vận tải đang xem xét lại khoản phạt 633.000 USD đối với SpaceX, trong khi Cục Hàng không Liên bang tiếp tục cấp phép phóng, bất chấp các sự cố gần đây của tên lửa Starship. Không phải ai cũng có cơ hội gặp gỡ, trò chuyện với những doanh nhân, tỷ phú, những nhà quản lý doanh nghiệp nổi tiếng. Vì vậy, sách trở thành phương thức hiệu quả để người đọc tiếp cận, tìm hiểu về câu chuyện kinh doanh, cuộc đời, kinh nghiệm của các doanh nhân, tỷ phú này. Tri Thức - Znews giới thiệu độc giả Tủ sách doanh nhân - là những cuốn sách, câu chuyện về cuộc đời và kinh nghiệm của các tỷ phú, nhà quản lý nổi tiếng. Tủ sách không chỉ bao gồm các cuốn sách, câu chuyện từ tác giả độc lập mà còn bao gồm những cuốn sách do chính các tỷ phú viết về cuộc đời mình.