Sống ở chung cư: Không biết tên, chẳng nhớ mặt hàng xóm láng giềng

Một năm sống cạnh nhau, nhưng chẳng biết tên ai trong cùng tầng. Đó là thực tế ngày càng phổ biến ở các chung cư, nơi một bộ phận giới trẻ chọn làm chốn an cư. Có những khoảng cách vô hình làm phai nhạt khái niệm xóm giềng "tối lửa tắt đèn có nhau".

Không biết tên, chẳng nhớ mặt

Nguyễn Minh Tâm (28 tuổi) thuê căn hộ ở chung cư Opal Garden (P.Hiệp Bình, TP.HCM; trước đây là P.Hiệp Bình Chánh, TP.Thủ Đức, TP.HCM) đã gần 2 năm.

Tâm kể: "Ngày nào tôi cũng đi làm về, bấm thang máy lên tầng, mở cửa bước vào nhà. Căn hộ đối diện hay bên cạnh, tôi chỉ gặp thoáng qua vài lần, cũng chẳng bắt chuyện. Có hôm chung cư cúp điện đột xuất, gặp hàng xóm ngoài hành lang mà chỉ gật đầu chào xã giao, hoàn toàn không biết tên họ là gì".

Tâm thừa nhận cảm giác này rất lạ, bởi khi còn ở nhà trọ sinh viên, anh thuộc làu cả phòng đối diện, thậm chí biết số điện thoại và thường sang mượn đồ. Nhưng ở chung cư, mọi thứ kín kẽ sau cánh cửa thép. "Có hôm tôi đi công tác dài ngày, cũng chẳng ai biết tôi vắng nhà. Cảm giác như mình tồn tại một mình giữa một dãy phòng lạnh lẽo", Tâm nói.

Chung cảm giác, chị Lê Thị Hoàng Anh (31 tuổi), đang ở chung cư Ehome 3 (P.An Lạc, TP.HCM; trước đây là P.An Lạc, Q.Bình Tân, TP.HCM), chia sẻ: "Căn hộ kế bên nhà tôi có vợ chồng trẻ mới chuyển về gần nửa năm. Nhưng ngoài chuyện nghe tiếng kéo cửa và tiếng bước chân, tôi hoàn toàn không biết gì về họ. Tôi có lúc muốn qua gõ cửa làm quen, nhưng ngại người ta cho là làm phiền".

Theo chia sẻ của những người trẻ ở chung cư, không gian sống được quản lý được thiết kế chặt chẽ: cửa từ, thẻ từ, camera giám sát dày đặc, thang máy chỉ đi đúng tầng căn hộ đã đăng ký. Chính sự an toàn hiện đại khiến cư dân gần như không còn "tình cờ" gặp nhau như khi ở hẻm phố hay các khu trọ.

Đỗ Thị Thu Thảo (26 tuổi) kể: "Cả tầng của chung cư tôi đang ở tại P.Phú Thuận, TP.HCM (trước là P.Phú Mỹ, Q.7, TP.HCM) chỉ khoảng 6 hộ. Nhưng mỗi người ra vào vào giờ khác nhau. Tôi đi làm ở công ty từ sớm, tối mới về. Nhiều khi hàng tuần cũng không chạm mặt ai. Một lần ở chung cư báo chuông về vụ cháy giả định, tôi mới biết tầng mình có một gia đình có con nhỏ, một cụ già neo đơn. Trước đó thì chẳng ai hay ai biết".

Đỗ Phong (28 tuổi, bảo vệ tại chung cư Bcons, P.Đông Hòa, TP.HCM; trước là P.Đông Hòa, TP.Dĩ An, tỉnh Bình Dương), kể: "Có nhiều trường hợp khách tìm lên căn hộ nhưng không nhớ số phòng, chỉ biết tên chủ nhà. Thế nhưng hỏi hàng xóm cạnh bên, hầu hết đều lắc đầu. Thậm chí có người sống cạnh nhau thời gian lâu, nhưng lúc có sự cố còn không biết gọi cho ai".

Vì sao ở chung cư không còn "láng giềng tối lửa tắt đèn"?

Theo chuyên gia xã hội học Hoàng Thanh Việt, Trường ĐH Bình Dương, có nhiều nguyên nhân khiến mối quan hệ hàng xóm láng giềng ngày càng mờ nhạt trong đời sống chung cư.

"Nguyên nhân đầu tiên là từ nếp sống đô thị vội vã. Người trẻ làm việc với cường độ cao, giờ giấc không cố định. Họ coi căn hộ ở chung cư chỉ là nơi nghỉ ngơi, ít dành thời gian giao lưu. Tiếp theo, là vì thiết kế của chung cư khép kín. Chung cư tách biệt bằng tường, cửa, thang máy riêng. Không gian chung chỉ gói gọn ở sảnh, hầm xe, hồ bơi… vốn không phải là những nơi dễ bắt chuyện. Ngoài ra, còn có tâm lý e ngại. Người trẻ sợ bị đánh giá là "tọc mạch", hoặc ngại va chạm với hàng xóm xa lạ. Và cũng có nguyên nhân từ sự thay đổi giá trị cộng đồng. Trong xã hội hiện đại, khái niệm "láng giềng" nhường chỗ cho "cộng đồng trực tuyến". Nhiều bạn trẻ trò chuyện với người quen ở xa qua mạng xã hội nhiều hơn giao lưu với người ngay cạnh nhà", ông Việt phân tích.

Anh Đỗ Đức Mạnh (37 tuổi, ngụ ở chung cư Lê Thành, P.An Lạc, TP.HCM; trước đây là P.An Lạc, Q.Bình Tân, TP.HCM) thừa nhận không chỉ riêng anh mà với nhiều người trẻ hiện nay thật sự ít quan tâm đến việc giao lưu với hàng xóm. Theo anh Mạnh: "Đi làm về chỉ muốn đóng cửa nghỉ ngơi, không còn tâm trí trò chuyện".

Anh Mạnh cho rằng chính sự xa lạ với những người hàng xóm láng giềng ở chung cư đã trở thành sự bất tiện.

"Hậu quả của việc không quen biết hàng xóm không chỉ là cảm giác cô đơn, mà đôi khi còn mang đến những bất tiện, thậm chí nguy hiểm", anh Mạnh nói và nhớ lại sự cố cách đây không lâu: "Một lần bếp nhà tôi bị rò gas, may phát hiện sớm. Nhưng lúc tôi định sang gõ cửa báo cho căn hộ bên cạnh thì chợt nhận ra: mình không biết họ tên gì, số điện thoại cũng không. Chỉ còn cách đập cửa gọi lớn".

Chuyên gia tâm lý Hà Quang Tùng, Trung tâm tư vấn tâm lý Việt Tâm (P.An Khánh, TP.HCM; trước đây là P.An Phú, TP.Thủ Đức, TP.HCM), cho rằng sống ở chung cư là xu thế tất yếu khi đô thị hóa ngày càng cao. Nhưng nếu để những cánh cửa thép biến thành bức tường ngăn cách, con người sẽ đánh mất đi sự gắn kết vốn là một phần của văn hóa Việt Nam, nơi "bán anh em xa, mua láng giềng gần".

Ông Tùng cho rằng: "Mối quan hệ hàng xóm láng giềng vẫn cần thiết trong xã hội hiện đại. Không chỉ để phòng ngừa rủi ro mà còn tạo ra một môi trường sống lành mạnh, an toàn. Có nhiều giải pháp để khơi lại tinh thần "hàng xóm láng giềng" trong bối cảnh chung cư. Chẳng hạn, tổ chức sinh hoạt cộng đồng. Ban quản lý tòa nhà có thể định kỳ tổ chức ngày hội cư dân, hoạt động thiện nguyện… để tạo cơ hội cho người trẻ gặp gỡ. Xây dựng những kênh kết nối trực tuyến. Các nhóm chat chung cư không chỉ để thông báo, mà có thể trở thành nơi cư dân giao lưu, chia sẻ", ông Tùng nói.        

Cũng theo ông Tùng: "Cần khuyến khích văn hóa chào hỏi. Đơn giản như một nụ cười, một câu "chào buổi sáng" cũng giúp xóa đi khoảng cách của những cư dân ở cùng chung cư. Tăng cường không gian chung, như thiết kế khu sinh hoạt cộng đồng, vườn cây, sân thể thao… để tạo môi trường gặp gỡ tự nhiên".

Chuyên gia xã hội học Hoàng Thanh Việt nói: "Một thành phố văn minh không chỉ đo bằng những tòa chung cư cao tầng, mà còn bởi sự ấm áp trong cộng đồng cư dân. Sự ấm áp ấy, đôi khi bắt đầu từ một nụ cười và một cái gật đầu thân thiện ngay trên hành lang chung cư".