Sốc: Lần đầu phát hiện muỗi trong tự nhiên ở Iceland

Một quốc gia nổi tiếng vì không hề có muỗi trong suốt lịch sử, nay đã chính thức ghi nhận những con đầu tiên. Phát hiện này khiến các nhà khoa học lo ngại: liệu biến đổi khí hậu đang âm thầm thay đổi hệ sinh thái vùng cực băng giá này?

Trong hàng thế kỷ, Iceland (Băng Đảo), vùng đất của băng tuyết và núi lửa được xem là nơi duy nhất trên Trái đất (ngoài Nam Cực) hoàn toàn không có muỗi. Mùa đông khắc nghiệt, nhiệt độ thường xuyên dưới 0°C và chu kỳ đóng băng tan băng liên tục khiến loài côn trùng này không thể sinh tồn.

Thế nhưng tuần này, các nhà khoa học vừa công bố phát hiện ba con muỗi đầu tiên trong tự nhiên tại Iceland, đánh dấu một bước ngoặt sinh học đáng chú ý.

Phát hiện do Björn Hjaltason, một người dân địa phương ở vùng Kiðafell, Kjós, cách thủ đô Reykjavík khoảng 30 km tình cờ bắt gặp. 

"Lúc hoàng hôn ngày 16-10, tôi thấy một con ruồi lạ và lập tức nghi ngờ đó là muỗi", ông viết trong một nhóm Facebook về côn trùng. Sau đó, ông đã liên hệ với Matthías Alfreðsson, chuyên gia côn trùng học thuộc Viện Khoa học Tự nhiên Iceland. Kết quả xác định: cả ba con, hai con cái và một con đực, đều thuộc loài Culiseta annulata.

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Iceland ghi nhận muỗi sinh sống tự nhiên ngoài môi trường hoang dã. Trước đây, từng có một con muỗi khác loài được tìm thấy tại sân bay quốc tế Keflavík, nhưng chỉ là trường hợp lạc từ máy bay.

Loài Culiseta annulata vốn phổ biến ở nhiều nơi thuộc Bắc Phi, châu Âu và kéo dài tới tận vùng Siberia. Loài này có khả năng chịu lạnh tốt, vì trưởng thành có thể ẩn náu trong các không gian kín để "ngủ đông" trong suốt mùa lạnh, giúp chúng vượt qua những mùa đông khắc nghiệt.

Vẫn chưa rõ bằng cách nào loài muỗi này đến được Iceland: chúng có thể theo các tàu hàng, container hoặc luồng gió ấm. Các nhà khoa học cho biết cần theo dõi thêm vào mùa xuân năm tới để xác định liệu chúng có thể sống sót qua mùa đông và thực sự định cư lâu dài ở Iceland hay không.

Các nhà nghiên cứu trên toàn cầu cảnh báo: trong bối cảnh nhiệt độ Trái đất tăng lên, muỗi là một trong những "kẻ hưởng lợi" lớn nhất. Chúng phát triển nhanh hơn, sống lâu hơn và mở rộng phạm vi sinh sống đến những vùng trước đây quá lạnh đối với chúng.

Iceland cũng không nằm ngoài xu hướng này. Trong năm 2025, quốc gia này đã ghi nhận đợt nắng nóng kỷ lục, với nhiều khu vực cao hơn trung bình đến 10°C. Theo mạng lưới World Weather Attribution, biến đổi khí hậu đã khiến hiện tượng này "có khả năng xảy ra cao gấp 40 lần" so với trước kia.

Dù vậy các chuyên gia vẫn thận trọng. Tiến sĩ Colin J. Carlson (Đại học Yale, Mỹ) cho rằng: "Khí hậu ấm lên có thể góp phần, nhưng chưa đủ bằng chứng để kết luận đây là tác động trực tiếp của biến đổi khí hậu. Chúng ta vẫn chưa hiểu hết cách muỗi đang thay đổi phạm vi sống của chúng".

Trong khi đó Alfreðsson nhận định rằng dù nguyên nhân cụ thể chưa rõ ràng, "nhiệt độ ấm hơn chắc chắn sẽ giúp các loài muỗi khác dễ dàng thích nghi và định cư ở Iceland hơn nếu chúng tìm được đường đến đây".

Từ một "ốc đảo không muỗi" giữa Bắc Đại Tây Dương, Iceland nay có thể phải làm quen với điều mà phần còn lại của thế giới coi là chuyện thường ngày: tiếng vo ve phiền toái của loài côn trùng nhỏ bé, nhưng đầy sức ảnh hưởng này.