Sơ khảo Giải Booker 2025 'toàn cầu nhất' một thập kỷ qua

Chủ tịch ban giám khảo Roddy Doyle cho biết 13 cuốn sách lọt vào sơ khảo Booker 2025 có điểm chung là "hấp dẫn", chủ đề xoay quanh "danh tính, cá nhân hoặc câu chuyện quốc gia".

Năm nay cũng được đánh giá là năm có danh sách sơ khảo “toàn cầu nhất” trong một thập kỷ qua với các nhà văn đến từ 9 quốc gia, có tỷ lệ nam - nữ cân bằng, cũng như có nhà văn mới xen lẫn tên tuổi gạo cội.

Ban giám khảo năm nay gồm Sarah Jessica Parker, ngôi sao phim Sex and the City, ba tiểu thuyết gia từng chiến thắng hoặc được đề cử tại giải Booker trước đó: Ayobami Adebayo, Kiley Reid và Roddy Doyle. Nhà phê bình Chris Power của tờ The Guardian góp phần hoàn thiện danh sách.

Nhiều tên tuổi trở lại

Gây chú ý nhiều nhất trong danh sách đề cử năm nay là The Loneliness of Sonia and Sunny của Kiran Desai - tác giả từng chiến thắng giải Booker 2006 với Di sản của mất mát. Dự kiến phát hành vào tháng 9 tới, đây là tác phẩm dài gần 700 trang và mất gần hai thập niên để viết.

Về nội dung, tiểu thuyết là câu chuyện tình yêu về hai con người bị giằng xé giữa Ấn Độ và Mỹ, qua đó xoáy sâu vào di sản gia đình, tham vọng cá nhân, sự thân mật cũng như cô đơn. Các giám khảo đánh giá cuốn sách sâu lắng, nhẹ nhàng, hài hước, được “vẽ bằng nét cọ tinh tế trên nền vải bạt rộng lớn, sẽ sớm trở thành tác phẩm kinh điển”.

Là gương mặt nổi bật của văn chương Malaysia, Tash Aw cũng lần thứ ba góp mặt với tiểu thuyết The South mới nhất. Đây được bật mí là tác phẩm đầu tiên thuộc bộ tứ dài hơi, khắc họa hai gia đình nông dân ở Malaysia vào những năm 1990 trong bối cảnh đất nước biến động dữ dội, có những dấu hiệu đáng ngại của cuộc khủng hoảng khí hậu.

Ban giám khảo của giải Booker năm nay. Ảnh: Booker Foundation.

David Szalay, Andrew Miller cũng được quan tâm khi là lần thứ hai trở lại sau hai cuốn sách All That Man Is và Oxygen từng vào vòng chung khảo của giải Booker 2016 và 2001. Tác phẩm của Szalay kể câu chuyện về Istvan từ tuổi thiếu niên đến độ trung niên với những biến động phức tạp, trong khi Miller lấy bối cảnh nước Anh thời "Đại Băng Giá" những năm 1962-1963, có nhân vật chính là hai cặp vợ chồng trẻ phải sinh tồn qua giai đoạn đó.

Cũng có tiểu thuyết nổi bật trước đó là Trust Exercise (2019), Susan Choi trở lại với Flashlight được nhận xét là thẳng thắn, tuy ít hài hước nhưng tham vọng, tạo ra bước đột phá khi khai thác câu chuyện của một gia đình có danh tính đa dạng, trải dài từ Hàn Quốc, Nhật Bản đến Mỹ.

Các đề cử khác bao gồm Love Forms của Claire Adam xoay quanh một người phụ nữ buộc phải từ bỏ đứa con khi còn ở tuổi thiếu niên, The Rest of Our Lives của Ben Markovits có nhân vật chính là một người cha suy ngẫm về cuộc sống sau khi con cái đã rời khỏi nhà. Trong khi đó, Audition của Katie Kitamura xoáy sâu vào mối quan hệ của một diễn viên người Mỹ và một người đàn ông trẻ đến mức có thể là con trai mình, từ đó khám phá bản sắc, diễn xuất và tương tác giữa con người với nhau.

Ở Universality, Natasha Brown quan tâm đến động lực của việc kể chuyện khi viết nên tác phẩm châm biếm bối cảnh truyền thông hiện tại với những cuộc chiến văn hóa trá hình.

Những tác phẩm đặc biệt

Năm nay, chỉ hai tác phẩm đầu tay xuất hiện trong danh sách dài là Misinterpretation của Ledia Xhoga và Endling của Maria Reva. Trong đó, nhà văn người Canada gốc Ukraine Maria Reva đã viết về quê hương mình dưới góc nhìn hài hước, xoay quanh ba người phụ nữ và một con ốc sên có nguy cơ tuyệt chủng di chuyển trong một phòng thí nghiệm di động xuyên qua đất nước.

Trong khi đó, tác giả người Mỹ gốc Albania Ledia Xhoga lại khắc họa chân dung một phiên dịch viên Albania ở New York bị mắc kẹt giữa hai nền văn hóa, đang vật lộn với sự mệt mỏi vì lòng trắc ẩn cũng như những chấn thương nhận lại khi cố giúp đỡ người khác.

Hai tác phẩm còn lại đều của các nhà văn nam - giới sáng tác những ngày gần đây được coi là đang trải qua thời kỳ “khủng hoảng” khi các tác giả nữ xuất hiện ngày càng nhiều hơn. Điểm chung là đều khai thác nội tâm tĩnh lặng.

13 tác phẩm lọt vào sơ khảo ở Booker 2025. Ảnh: Booker Foundation.

Cụ thể, On Boat của Jonathan Buckley kể về chuyến đi của một phụ nữ đến Hy Lạp để vượt qua nỗi đau mất mát, từ đó dẫn đến những suy ngẫm về đạo đức, ký ức. Trong khi Seascraper của Benjamin Wood xoáy sâu vào một chàng trai trẻ theo đuổi nghề cào biển để bắt tôm của ông nội mình, qua đó cho thấy hy vọng và ước mơ của người trẻ trong một nước Anh đầy biến động.

Gaby Wood, Giám đốc điều hành của Quỹ Giải thưởng Booker, cho biết: “Điều đáng ngạc nhiên là hầu hết nhà văn lọt vào danh sách dài năm nay đều có sự nghiệp ổn định”.

Chủ tịch ban giám khảo Roddy Doyle cũng đưa ra đánh giá: “Những cuốn sách được chọn đều sống động với những nhân vật tuyệt vời và các cốt truyện bất ngờ. Tất cả, bằng cách nào đó, đều đào sâu vào danh tính, cá nhân hay câu chuyện quốc gia. Tôi nghĩ tất cả đều hấp dẫn và xuất sắc”.

Năm nay, Nhà xuất bản Fitzcarraldo Editions, đơn vị có nhiều tác phẩm được đề cử giải thưởng Booker Quốc tế, lần đầu tiên được đề cử với One Boat của Buckley. Nhà xuất bản Penguin có số lượng sách nhiều nhất với 5 cuốn.

Danh sách chung khảo sẽ được công bố tại Royal Festival Hall vào ngày 23/9 trong khi người chiến thắng sẽ được công bố vào ngày 10/11. Phần thưởng dành cho tác giả được xướng tên là 1 ấn bản đặc biệt của tác phẩm, cúp lưu niệm và khoản tiền mặt trị giá 50.000 bảng Anh.

Giải Booker thành lập từ năm 1969, được trao hàng năm. Từ năm 2014, giải thưởng mở rộng đối tượng, không giới hạn cho tác giả sinh ra tại Anh, Ireland, Khối thịnh vượng chung và Zimbabwe mà cho tất cả tác phẩm viết bằng tiếng Anh đã xuất bản tại Anh hoặc Ireland.

Giải Booker năm 2024 thuộc về Samantha Harvey với tiểu thuyết ngắn Orbital đã được mua bản quyền, sắp xuất bản ở Việt Nam. Một số tác phẩm đoạt giải những năm gần đây đã xuất bản tiếng Việt là Lời hứa (Damon Galgut) và Shuggie Bain: Chiếc linh hồn nhỏ (Douglas Stuart), Bảy mặt trăng của Maali Almeida (Shehan Karunatilaka) chuẩn bị ra mắt.