Sinh vật biển sinh sôi tốt trên kho vũ khí độc hại dưới đáy biển Baltic

Các nhà khoa học vừa phát hiện cảnh tượng bất ngờ: cua, giun và cá đang sinh trưởng mạnh mẽ ngay trên bề mặt những quả bom và đầu đạn từ Thế chiến II, vốn được cho là cực kỳ độc hại với sự sống.

Trong nghiên cứu được công bố trên tạp chí Communications Earth and Environment, nhóm nhà khoa học do Andrey Vedenin (Viện Nghiên cứu Senckenberg, Đức) dẫn đầu đã sử dụng tàu lặn điều khiển từ xa để quan sát các bãi thải vũ khí ở vịnh Lübeck, ngoài khơi bờ biển Đức.

Kết quả thu được gây bất ngờ: những quả bom bay V-1, loại vũ khí từng được Đức Quốc xã sử dụng trong Thế chiến II, lại trở thành nơi trú ngụ cho cả một mạng lưới sinh vật biển. Trên bề mặt chúng, các nhà nghiên cứu ghi nhận sự xuất hiện của cua, giun, cá cùng nhiều loài khác như hải quỳ và sao biển. 

Điều đáng chú ý là số lượng sinh vật sống bám trên vũ khí lại nhiều hơn hẳn so với ở nền cát bùn bằng phẳng xung quanh.

Từ lâu, các nhà khoa học đã lo ngại rằng những "kho vũ khí ngầm" này có thể rò rỉ hóa chất, gây ô nhiễm nước biển và đe dọa đến đa dạng sinh học. Do đó khi bắt tay vào khảo sát, họ kỳ vọng sẽ thấy số lượng sinh vật sống tại các khu vực này cực kỳ ít ỏi. Nhưng thực tế hoàn toàn ngược lại khiến họ sửng sốt.

Trong thế kỷ 20, hai cuộc Thế chiến đã để lại một khối lượng khổng lồ vũ khí bị bỏ lại dưới biển. Riêng vùng biển của Đức hiện chứa tới 1,6 triệu tấn vũ khí, bao gồm bom, mìn, đạn dược và đầu đạn tên lửa. Nhiều loại trong số đó chứa chất nổ TNT hoặc thậm chí cả tàn dư hạt nhân và hóa học, vốn được coi là cực độc đối với hệ sinh thái biển.

Kết quả này đi ngược hoàn toàn dự đoán ban đầu của các nhà khoa học, vốn cho rằng môi trường nhiễm độc từ các loại vũ khí cũ sẽ trở thành "vùng chết" đối với sự sống.

Theo các nhà nghiên cứu, lời giải thích có thể nằm ở việc đáy Biển Baltic vốn thiếu những bề mặt cứng để sinh vật bám vào. Phần lớn đá và tảng lớn ở khu vực này đã bị con người khai thác từ thế kỷ 19-20 để phục vụ xây dựng, để lại nền đáy biển chủ yếu là cát và bùn. Trong bối cảnh đó, những khối kim loại rắn từ bom đạn vô tình trở thành "điểm tựa" hiếm hoi cho sự sống.

Ngoài ra, khu vực này thường bị tránh xa bởi hoạt động khai thác và giao thông hàng hải vì lo ngại hóa chất độc hại, nhờ vậy lại tạo thành một "vùng đệm" ít bị con người can thiệp. Điều này giúp sinh vật có cơ hội sinh trưởng, bất chấp nguy cơ tiềm ẩn từ chính những loại vũ khí mà chúng đang bám vào.

Trường hợp này không phải là cá biệt. Trước đó các nhà nghiên cứu từng ghi nhận nhiều bằng chứng cho thấy thiên nhiên có khả năng tận dụng cả những môi trường bị ô nhiễm nặng nề. Những con tàu đắm, giàn khoan bỏ hoang, hay thậm chí căn cứ quân sự dưới biển đều có thể biến thành nơi trú ngụ của các hệ sinh thái mới.

James Porter, nhà sinh thái học tại Đại học Georgia (Mỹ), nhận xét: "Thông thường, chẳng ai nghĩ sẽ nghiên cứu hệ sinh thái trên… bom. Nhưng rõ ràng sự sống vẫn tìm cách tồn tại".

Tuy vậy các nhà khoa học nhấn mạnh cần nghiên cứu thêm để đánh giá mức độ độc tố mà sinh vật biển đang hấp thụ từ vũ khí, cũng như xem liệu chúng có thể sinh sản và phát triển bền vững trong môi trường này hay không.

Đối với David Johnston - nhà sinh học bảo tồn biển tại Đại học Duke (Mỹ), phát hiện này giống như một lời nhắc nhở mạnh mẽ: "Đây là minh chứng tuyệt vời cho sức mạnh thích nghi của sự sống. Tự nhiên luôn biết cách xoay chuyển để tồn tại, ngay cả trong những nơi tưởng như chết chóc".