Siêu đập 167 tỷ USD lớn nhất hành tinh của Trung Quốc: Ảnh hưởng đến nguồn nước của 1,8 tỷ người châu Á?

Hai tháng đã quan từ khi Trung Quốc "động thổ" siêu đập trăm tỷ USD của mình, những lo ngại về môi trường tại các quốc gia lân cận vẫn chưa dứt.

Trung Quốc xây đập thủy điện lớn nhất thế giới ở Tây Tạng

Trung Quốc đã khởi công xây dựng đập thủy điện lớn nhất thế giới trên sông Nhã Lỗ Tạng Bố tại Khu tự trị Tây Tạng ngày 19/7/2025.

Dự án Nhà máy thủy điện Motuo, tổng vốn đầu tư 167,1 tỷ USD, bao gồm 5 trạm thủy điện, dự kiến sản xuất 300 triệu MWh điện mỗi năm, vượt xa đập Tam Hiệp (88,2 triệu MWh).

Công trình khai thác tiềm năng thủy điện từ hẻm núi sâu nhất thế giới, nơi sông Nhã Lỗ Tạng Bố tạo khúc cua chữ U quanh núi Namcha Barwa, với độ cao giảm hàng trăm mét.

Dự án tận dụng các thung lũng dốc và dòng sông hùng vĩ của Tây Tạng để cung cấp điện cho khu vực này và các thành phố lớn ở miền đông Trung Quốc, nơi thường xuyên thiếu điện.

Trung Quốc khẳng định Nhà máy thủy điện Motuo sẽ thúc đẩy năng lượng sạch, giảm ô nhiễm và nâng cao đời sống người dân Tây Tạng ở vùng nông thôn.

Tuy nhiên, công trình gây lo ngại lớn về tác động môi trường

Việc khoan 20 km đường hầm qua núi Namcha Barwa để chuyển dòng nước có thể làm ngập các thung lũng giàu đa dạng sinh học và đe dọa khu vực có nhiều đứt gãy động đất.

Dự án ảnh hưởng trực tiếp đến khoảng 1 triệu người Tây Tạng bị di dời và ảnh hưởng đến nguồn nước của 1,8 tỷ người ở châu Á*, đặc biệt tại Ấn Độ và Bangladesh, nơi sông Nhã Lỗ Tạng Bố chảy qua với tên gọi là Siang, Brahmaputra (chảy qua Ấn Độ) và Jamuna (hạ lưu của sông Brahmaputra, chảy qua Bangladesh).

Các nước này lo ngại rằng sự xuất hiện của Nhà máy thủy điện Motuo có thể làm cạn kiệt các dòng sông này và đe dọa trực tiếp đến sinh kế của người dân. Các chuyên gia cũng cảnh báo về nguy cơ lũ lụt và thảm họa sinh thái ở Tây Tạng.

Dù được quảng bá là giải pháp năng lượng bền vững, dự án đối mặt với chỉ trích vì thiếu minh bạch và tiềm năng gây bất ổn khu vực. Trung Quốc nhấn mạnh ưu tiên bảo vệ sinh thái và phát triển địa phương, nhưng các rủi ro về môi trường và tác động xuyên biên giới vẫn là tâm điểm tranh cãi.

* Khoảng 1,8 tỷ người ở châu Á phụ thuộc vào nguồn nước bắt nguồn từ Cao nguyên Tây Tạng để sinh sống, bao gồm nông nghiệp, nước uống và phát triển kinh tế. Khu vực này được mệnh danh là "Tháp nước của Châu Á" do có trữ lượng băng hà và tuyết đáng kể, cung cấp nước cho các hệ thống sông lớn như sông Dương Tử, sông Cửu Long và sông Brahmaputra.