Sầu riêng nhiễm cadimi, 'lỗi tại ai, phải truy đến cùng'

Sầu riêng nhiễm cadimi, vàng o, không chỉ gây thiệt hại hàng tỉ USD, mà còn làm mất uy tín của ngành hàng, lỗi tại ai phải làm rõ, truy đến cùng.

Đó là kiến nghị của TS Nguyễn Đăng Nghĩa, nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đất, phân bón và môi trường phía nam, tại hội thảo "Phát triển bền vững ngành hàng sầu riêng", do Báo Tiền Phong tổ chức ngày 10.6 tại Hà Nội.

TS Nguyễn Đăng Nghĩa cho rằng, vấn đề cadimi trong phân bón tồn tại gần 30 năm nay, nhưng không thấy cơ quan chức năng nào kiểm soát và chỉ nổi lên trong 2 - 3 năm gần đây trên trái sầu riêng.

"Vì sao cadimi rộ lên ở sầu riêng, nguyên nhân có phải chúng ta nhập khẩu 120.000 tấn phân bón DAP Hàn Quốc vượt dư lượng? Lỗi này tại ai, phải làm rõ", ông Nghĩa nói, và kiến nghị phải "truy đến cùng để bảo vệ nông dân, người tiêu dùng".

Ông Trần Thái Nghiêm, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.Cần Thơ, cho rằng sầu riêng nhiễm cadimi không phải lỗi của nông dân. Nguyên nhân có thể đến từ vật tư, phân bón và cũng có thể do đặc điểm tự nhiên vùng đất có sẵn hàm lượng cadimi…

Nếu không được hướng dẫn canh tác bằng các giải pháp kỹ thuật thì nhiều loại trái cây khác có nguy cơ tồn dư cadimi nếu như sử dụng phân bón liều cao hoặc dùng phân hữu cơ nguồn gốc từ rác thải…

Ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho rằng sầu riêng tồn dư cadimi nếu đổ lỗi hoàn toàn cho việc sử dụng phân DAP là chưa chính xác. Sự thay đổi pH trong đất cũng ảnh hưởng nhiều đến sự hòa tan cadimi.

Ông Hiếu cũng thông tin, số lượng nhập khẩu và sử dụng phân bón DAP Hàn Quốc hiện chiếm 4%/tổng lượng sử dụng tại Việt Nam. Đáng lưu ý, trong hàng trăm mẫu kiểm tra phân bón tại miền Tây, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật "rất ngạc nhiên" khi phát hiện phân bón hữu cơ chứa nhiều cadimi hơn các loại phân bón vô cơ khác.

"Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đang đồng hành với nông dân để xử lý đất nhiễm cadimi, nhưng việc này cần nhiều thời gian", ông Hiếu nói.

Ngăn chặn chế phẩm, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật có cadimi

Ông Đinh Đức Hiệp, đại diện Văn phòng thông báo và điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch (SPS) Việt Nam, thông tin, đơn vị này nhận được thông báo vi phạm cadimi trên nhiều loại trái cây như: sầu riêng, ớt, măng cụt, chôm chôm...

Nhưng các lô hàng vi phạm ở mức độ nhẹ, chưa đến mức nghiêm trọng bị trả về. Riêng với sầu riêng, ngoài Trung Quốc, thị trường EU cũng đã cảnh báo tồn dư cadimi.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho rằng sự cố cadimi và vàng o phơi bày những điểm yếu cố hữu của ngành hàng sầu riêng phát triển quá nóng. Cơ quan chức năng thiếu kiểm soát toàn diện chuỗi cung ứng từ vật tư đầu vào (phân bón, thuốc bảo vệ thực vật) đến quy trình canh tác tại vườn và xử lý sau thu hoạch.

Ông Nguyên kiến nghị, cần áp dụng ngay các biện pháp kiểm soát chặt chẽ vật tư nông nghiệp đầu vào, tăng cường kiểm tra để ngăn chặn đưa ra thị trường các chế phẩm, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật có cadimi, vàng o. 

Ngoài ra, cơ quan chức năng hướng dẫn nông dân các biện pháp cải tạo đất như như bón vôi để nâng độ PH, làm giảm khả năng hấp thụ cadimi của cây; trồng xen các loại cây có khả năng hấp thụ cadimi. Nếu như phát hiện vườn bị nhiễm cadimi, nông dân phải tuân thủ nghiêm ngặt việc ghi chép nhật ký canh tác để phục vụ truy xuất khi cần thiết.