Sàn tăng phí trước mùa cao điểm, người bán hàng online lo sốt vó

Ngay trước mùa mua sắm cuối năm, tiểu thương thương mại điện tử tiếp tục gánh thêm áp lực khi một trong những sàn lớn nhất Việt Nam là TikTok Shop lại tiếp tục tăng thu phí.

Từ ngày 27-10 tới, sàn thương mại điện tử TikTok Shop áp dụng loại phí mới mang tên "phí xử lý đơn hàng" ở mức 3.000 đồng/đơn (đã bao gồm thuế) cho mọi đơn hàng, không phân biệt giá trị hay số lượng. 

Trước đó, sàn này cũng đã tăng đến 300% phí hoa hồng nền tảng đối với người bán hàng tiêu chuẩn. Chính sách mới khiến "rổ phí" thêm chồng chất, bào mòn lợi nhuận và gia tăng rủi ro kinh doanh cho người bán hàng online.

Sàn nhìn nhau tăng phí trước mùa cao điểm

Chuẩn bị bước vào giai đoạn cao điểm của mùa mua sắm cuối năm và khởi động mùa Tết 2026, anh Hải Nam (TP.HCM), kinh doanh quần áo thể thao trên TikTok Shop, "ngán ngẩm" trước tin nền tảng này tiếp tục "vẽ" thêm một loại phí mới. 

Anh cho biết tiểu thương như mình vốn đã phải gánh hàng loạt chi phí từ phí sàn như phí hoa hồng, voucher extra (chính sách khuyến mãi mà người bán phải cùng sàn chia sẻ chi phí giảm giá cho khách hàng)... Tổng cộng, các khoản này đã chiếm khoảng 23 - 30% doanh thu mỗi đơn hàng. 

Chỉ trong tháng 10, sàn lại liên tiếp tung thêm chính sách mới là phí xử lý đơn hàng với 3.000 đồng/đơn và phí hoàn tiền vận chuyển khoảng 1.620 đồng/đơn, khiến đồng lãi của người bán tiếp tục bị bào mòn, trong khi biên lợi nhuận vốn đã rất mỏng.

Với một sản phẩm có doanh thu khoảng 500.000 đồng, anh Nam ước tính phải chi gần 155.000 đồng cho các khoản phí sàn, chưa kể hàng loạt chi phí khác để duy trì việc buôn bán như vận hành (đóng gói, nhân sự, điện nước...), quảng cáo, tiếp thị liên kết... Trong khi đó, giá nhập không giảm mà còn có xu hướng tăng, khiến biên lợi nhuận co cụm và rủi ro kinh doanh ngày càng cao.

Chị Bích Chi, kinh doanh đồ gia dụng ngụ ở TP.HCM, cho rằng việc duy trì mô hình bán hàng giá rẻ trong thời gian tới gần như "bất khả thi", đặc biệt vào dịp cuối năm và cận Tết 2026. 

Tiểu thương này tính toán, dù sàn tăng phí với người bán, việc tăng giá cho khách lại không dễ. Bởi nếu tăng giá sẽ xuất hiện nguy cơ mất khách, bị hạn chế tham gia các chương trình khuyến mãi của nền tảng triển khai. "Dân buôn nhỏ lẻ giờ rất khó trụ nổi trên sàn. Hàng giá trị thấp càng khó cạnh tranh", chị Chi nhận xét.

Đặc biệt là khi nhiều nhà bán hàng Trung Quốc đã mở gian hàng trên TikTok Shop, cạnh tranh trực tiếp với tiểu thương Việt ngay trên sân nhà. 

"Vấn đề các sàn có xu hướng nhìn nhau tăng giá, cứ sàn này tăng trước thì vài tháng sau đến sàn khác. Nếu người bán không cẩn thận có khi lỗ chổng vó", chị Bích Chi chia sẻ.

Không chỉ TikTok Shop, từ tháng 7-2025, sàn Shopee và Lazada cũng gây chú ý khi điều chỉnh chính sách thuế và phí.

Người bán hàng online phải thay đổi

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, thời điểm cuối năm vốn là "mùa" lớn để bùng doanh số, nhưng việc sàn tăng phí đột ngột làm gia tăng nhiều rủi ro như: nếu người bán tăng giá để bù chi phí, có thể ảnh hưởng sức mua; nếu giữ giá thì lợi nhuận bị thu hẹp.

Với các tiểu thương, biên lợi nhuận vốn đã thấp, thêm chi phí mới là áp lực không nhỏ. Việc tăng phí khiến các thương hiệu lớn, có khả năng "biện hộ" chi phí sẽ có lợi thế hơn - phân khúc tiểu thương nhỏ lẻ bị ép vào thế phải tìm cách "xoay" hoặc rời bỏ nền tảng. Mặt khác, việc một số tiểu thương phải cân nhắc lại mô hình kinh doanh cũng như mở ra cơ hội cho những người "chuyển hướng" sớm, nhanh nhạy hơn.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bà Nguyễn Thị Ánh Hồng, Giám đốc thương mại điện tử hệ thống bán lẻ 24hStore, cho biết người bán hàng, nhất là tiểu thương không nên "đặt cược" chỉ một kênh là sàn mà nên mở rộng thêm: website riêng, Facebook/Instagram bán hàng, Zalo, kênh livestream riêng, hoặc hợp tác với các sàn nhỏ hơn. Việc đa kênh giúp giảm phụ thuộc vào nền tảng tăng phí. 

Đồng thời xem xét thêm các kênh offline (pop-up, bán tại cửa hàng vật lý, chợ, hội chợ cuối năm) nếu có thể - khi online bị "siết" phí thì offline có thể là bù đắp.

"Tiểu thương có thể áp dụng tăng giá trị để bù chi phí bằng cách nâng cấp trải nghiệm khách hàng như: đóng gói đẹp hơn, chăm sóc sau bán tốt hơn, hậu mãi, combo khuyến mãi riêng... để khách hàng chấp nhận mua với giá hơi cao hơn. Đồng thời chọn các sản phẩm có biên độ cao hơn thay vì cố đua giá thấp (ví dụ sản phẩm độc quyền, sản phẩm có USP (điểm khác biệt) rõ ràng... hoặc nhập số lượng nhỏ để kiểm tra trước)", bà Hồng đề xuất.

Đặc biệt, theo doanh nhân này, trong bối cảnh sàn thương mại điện tử liên tục tăng phí, người bán hàng nên chủ động tập trung xây dựng thương hiệu riêng thay vì chỉ làm "cửa hàng nền tảng". Khi khách hàng nhớ tới một thương hiệu rõ ràng, họ sẽ tìm đến ngay cả khi ở ngoài nền tảng sàn, và đó là đòn bẩy để chuyển sang kênh riêng. 

Bên cạnh đó, người bán cũng nên đẩy mạnh sử dụng việc tiếp thị nội dung, livestream, truyền thông xã hội để tạo "cộng đồng" khách hàng trung thành, giảm phụ thuộc hoàn toàn vào lượng khách từ sàn.

"Người bán có thể tập trung vào sản phẩm có tỉ lệ hoàn trả thấp, dễ bán hoặc sản phẩm trend (xu hướng) cuối năm, chứ không dàn trải hàng trăm mã nhỏ lẻ. Ngoài ra, họ có thể thử mô hình "hàng đặt" (pre-order) để giảm tồn kho và rủi ro nếu thấy phí nền tảng và chi phí vận hành quá cao", bà Hồng chia sẻ.

Cần giảm phụ thuộc sàn

Trước thực tế đó, không ít người bán đang tìm cách đa dạng hóa kênh phân phối để tránh phụ thuộc hoàn toàn vào sàn thương mại điện tử, nhưng đây là sự chuyển đổi cần có chiến lược bền vững.

Thạc sĩ chính sách công Huỳnh Hồ Đại Nghĩa cho rằng xét theo quy luật vận hành của kinh tế số, việc các sàn thương mại điện tử bổ sung thêm loại phí mới là điều tất yếu, xu hướng đã phổ biến trên thế giới. Điều đáng chú ý là các nền tảng hiện có quyền tự quyết cao, nhưng cần khẳng định rằng điều này không đồng nghĩa là họ có thể vận hành trong "vùng xám". 

Cần có cơ chế công khai cấu trúc phí, tham vấn cộng đồng người bán (đặc biệt là nhóm tiểu thương, trước khi áp dụng chính sách), cùng với việc ban hành bộ quy tắc ứng xử bảo vệ cả người bán và người tiêu dùng. Đồng thời, cần khung pháp lý để công nhận và bảo vệ tiểu thương trực tuyến.

Ông cũng kiến nghị các sàn thương mại điện tử cần phân tầng mức phí theo giá trị đơn hàng, ngành hàng hoặc quy mô người bán, cũng như minh bạch hiệu quả sử dụng phí, tạo kênh phản hồi chính sách công khai.

Về phía tiểu thương, cần liên kết theo nhóm ngành, chia sẻ chi phí, đa kênh hóa để giảm phụ thuộc vào một nền tảng duy nhất. 

"Thương mại điện tử đang bước vào giai đoạn trưởng thành", ông Nghĩa nhấn mạnh. Thành công không chỉ được đo bằng tăng trưởng, tổng giá trị giao dịch, mà còn bằng chất lượng hệ sinh thái và sự công bằng giữa các bên tham gia.