Sạc nhanh không làm chai pin, 'thủ phạm' là thứ ít ai ngờ tới

Công nghệ sạc nhanh cho điện thoại từ lâu mang tiếng là "kẻ thù thầm lặng" của pin, nhưng thực tế phức tạp hơn và một số thói quen sử dụng của người dùng mới là nguyên nhân gây ra nhiều thiệt hại.

Tại sao sạc nhanh không phải "thủ phạm" chính

Bộ sạc nhanh sử dụng cường độ dòng điện cao (ví dụ: 5A thay vì 1-2A) để đẩy nhiều năng lượng vào pin, giúp sạc nhanh hơn. Về lý thuyết, điều này có thể làm tăng nhiệt và gây áp lực lên cực dương (anode) của pin, từ đó làm giảm tuổi thọ của linh kiện này.

Tuy nhiên, bộ sạc nhanh không dồn toàn bộ năng lượng vào pin cùng một lúc mà tăng dần tốc độ sạc và sẽ chậm lại khi pin gần đầy. Ngay cả trong giai đoạn cuối, điện thoại vẫn liên tục theo dõi thông số như nhiệt độ và điện áp của pin, tự động điều chỉnh công suất để giữ quá trình sạc nhanh trong giới hạn an toàn. Vài phần trăm pin cuối cùng được sạc vào với tốc độ gần bằng sạc thường để tránh gây hư hại.

Đó là lý do tại sao tốc độ sạc thường được quảng cáo theo kiểu "60% trong 15 phút" hay "80% trong 30 phút". Nếu sở hữu một bộ sạc nhanh, người dùng có thể nhận thấy sau một thời gian sạc, pin sẽ dừng ở khoảng 80%, vì những phần trăm cuối cùng được sạc chậm hơn nhiều.

Hiện nay, tốc độ sạc nhanh đang là một trong những yếu tố chạy đua của các hãng sản xuất điện thoại, đặc biệt là những thương hiệu đến từ Trung Quốc. Trong đó, có những mẫu nhận sạc lên tới 240W có khả năng sạc đầy từ 0% lên 100% trong hơn 10 phút. Công suất sạc phổ biến hiện nay của các hãng điện thoại Trung Quốc từ 65W tới 120W.

Mối đe dọa thực sự đến từ thói quen sạc pin

Trên thực tế, rất khó để kiểm chứng sự hao mòn pin dài hạn giữa việc thường xuyên sạc nhanh với sạc thường, vì thói quen sử dụng của mỗi người rất khác nhau. Tuy nhiên, các chuyên gia, nhà nghiên cứu cho rằng việc sạc nhanh chỉ góp một phần rất nhỏ vào sự hao mòn so với các thói quen sạc pin khác.

Thay vào đó, "thủ phạm" thực sự là chu kỳ sạc kết hợp với việc sạc quá mức hoặc xả pin quá sâu. Nhiều người có thói quen sạc điện thoại qua đêm hoặc để pin cạn xuống 2% mới vội vàng tìm bộ sạc. Hành vi này làm tăng tốc độ suy giảm tuổi thọ pin trong dài hạn, điều đã được chứng minh qua các nghiên cứu về sức khỏe pin xe điện.

Quy tắc 80/20 (của xe điện) dường như cũng áp dụng cho điện thoại: giữ pin dưới 20% hoặc trên 80% sẽ gây ra nhiều áp lực nhất, dẫn đến sự suy giảm không thể phục hồi. Do đó, thói quen tốt là cắm sạc trước khi pin giảm xuống dưới 20% và rút dây khi pin đạt khoảng 70 - 80%.

Hiện nay, một số điện thoại Android đã có tính năng giới hạn sạc tương tự của Apple, tự động ngắt nạp khi pin đạt mức nhất định. Người dùng cũng có thể cài đặt để điện thoại thông báo khi đạt 80% mà không cần tự động ngắt sạc.

Nhiệt độ cũng là một yếu tố quan trọng. Pin lithium-ion hoạt động tốt nhất ở nhiệt độ không quá nóng hoặc quá lạnh, khoảng 10 - 43°C. Vì vậy, người dùng được khuyến cáo tránh để thiết bị ở những nơi có nhiệt độ khắc nghiệt như trong tủ lạnh, ngoài trời tuyết, dưới ánh nắng trực tiếp, gần lò sưởi hoặc trong cốp xe hơi.

Cách sử dụng điện thoại cũng rất quan trọng

Ngoài thói quen sạc, cách sử dụng điện thoại cũng ảnh hưởng đến tốc độ chai pin và gián tiếp tác động đến sức khỏe của pin vì máy sẽ phải nạp năng lượng thường xuyên hơn.

Hai thành phần ngốn pin chính trên mọi điện thoại là màn hình và bộ vi xử lý (SoC). Với màn hình, hầu hết điện thoại cao cấp và tầm trung hiện nay đều sử dụng tấm nền OLED. Công nghệ này có các điểm ảnh màu đen được tắt hoàn toàn và gần như không tiêu thụ điện. Đồng nghĩa, việc sử dụng chế độ tối (Dark mode) có thể cải thiện đáng kể thời lượng pin. Ngoài ra, giảm độ sáng màn hình cũng là một cách hiệu quả để tiết kiệm pin.

Trong khi đó, SoC có thể tiêu thụ nhiều pin nếu người dùng thực hiện các tác vụ nặng như chơi game, quay hoặc chỉnh sửa video 4K, họp trực tuyến, hoặc sử dụng điện thoại làm điểm phát sóng mạng di động.

Điện thoại có cơ chế tự bảo vệ sức khỏe pin

Hầu hết mọi người không tuân thủ quy tắc 20 - 80% hay giữ điện thoại ở nhiệt độ lý tưởng. Do đó, nhà sản xuất thường tích hợp sẵn các phương pháp để bảo vệ pin khỏi những hư hỏng nghiêm trọng. Điều này cũng nhằm đảm bảo điện thoại trở thành công cụ đúng nghĩa phục vụ con người, không phải thứ để người dùng phải chăm sóc kỹ càng.

Trong đó phổ biến nhất là sạc thích ứng, một tính năng giúp smartphone học hỏi thói quen sạc máy của người dùng. Ví dụ, nếu họ thường cắm sạc máy trước khi đi ngủ và thức dậy lúc 7 giờ sáng, điện thoại sẽ giữ pin ở mức 80% trong phần lớn thời gian ban đêm và chỉ thực sự sạc đầy ngay trước lúc chủ nhân dậy.

Điện thoại cũng có khả năng quản lý năng lượng bằng cách tự động dừng hoạt động nền (Background) khi không dùng tới (ví dụ tự tắt Wi-Fi vào ban đêm). Máy cũng tự điều chỉnh khi quá nhiệt thông qua cảm biến theo dõi nhiệt độ pin trong khi sạc, tự giảm tốc độ nạp năng lượng nếu máy quá nóng...