'Rác' nhạc AI trên Internet

Walk My Walk đang thu hút sự chú ý lớn từ cộng đồng, khi tuần thứ hai đứng đầu bảng xếp hạng về doanh số nhạc số thể loại đồng quê của Billboard và danh sách Viral 50 của Spotify. Ca khúc do "nghệ sĩ AI" Breaking Rust sáng tác, nhưng danh tính thật của tác giả vẫn là ẩn số.

Một bài hát khác là Livin' on Borrowed Time cũng của Breaking Rust, nằm trong 10 tác phẩm dẫn đầu của Viral 50. Một số bản nhạc như We Say No, No, No to an Asylum Center của JW Broken Veteran lan truyền mạnh mẽ trên các nền tảng âm nhạc cũng như trên YouTube, Instagram, dù sau đó biến mất.

Tuần trước, Billboard cho biết ít nhất "mỗi tuần một nghệ sĩ AI xuất hiện trong danh sách nghe nhiều nhất trong 6 tuần gần nhất", đồng thời thừa nhận con số này có thể cao hơn vì "ngày càng khó để biết ai, cái gì được AI hỗ trợ và ở mức độ nào". Hầu hết "nghệ sĩ" này chưa bao giờ xuất hiện hoặc công khai danh tính.

Walk My Walk và We Say No, No, No to an Asylum Center không phải là những bài hát đầu tiên do AI tạo ra tiếp cận được đông đảo khán giả. Từ giữa năm, một số bài hát từ nhóm nhạc Velvet Sundown cũng đạt hơn một triệu lượt phát trực tuyến trên Spotify, nhưng sau đó bị mô tả là "trò lừa bịp nghệ thuật".

Năm nay, "nghệ sĩ AI" Masters of Prophecy trở thành một trong những tài khoản phát triển nhanh nhất trên YouTube, đạt 35,9 triệu người đăng ký sau vài tháng. Không như Breaking Rust hay những người khác che giấu danh tính thật, Masters of Prophecy công khai người đứng sau là James Baker, kỹ sư sống ở Ohio (Mỹ). Trong các buổi chia sẻ, Baker cho biết "chắc chắn có làn sóng ghét bỏ âm nhạc AI nhưng phần lớn bắt đầu thích nghi với nó", thêm rằng cứ 20 bình luận tích cực thì có một bình luận tiêu cực.

Thực tế không thể chối bỏ là nhạc AI đang tràn ngập trên các nền tảng. Theo nghiên cứu được ứng dụng phát nhạc trực tuyến Deezer công bố giữa tuần qua, có tới 50.000 bài hát AI, chiếm 34% tổ số nhạc được tải lên nền tảng này mỗi ngày.

"Các nghệ sĩ đang có đối thủ cạnh tranh mới với khả năng sáng tác vô hạn", Ed Newton-Rex, nhạc sĩ và người sáng lập tổ chức phi lợi nhuận đòi công bằng cho nghệ sĩ trước việc AI đánh cắp bản quyền âm nhạc, nói với Guardian.

Âm nhạc bằng AI được đánh giá đã cải thiện về chất lượng hơn nhiều so với sự thô sơ của giai đoạn đầu. Trong nghiên cứu, Deezer khảo sát 9.000 người ở 8 quốc gia, và có tới 97% không thể phân biệt giữa nhạc AI và nhạc do con người sáng tác.

Nhưng chất lượng không phải yếu tố duy nhất. Theo Jack Righteous, một blogger về sáng tạo nội dung AI, ngày càng có nhiều công cụ trí tuệ nhân tạo phục vụ "trọn gói", từ lên ý tưởng, sáng tác, tinh chỉnh đến chia sẻ để kiếm tiền. Hiện dịch vụ được sử dụng nhiều nhất là DistroKid, có thể chuyển tiền bản quyền cho "nhà sáng tạo âm nhạc" mỗi khi bản nhạc AI của họ phát trên YouTube, Spotify hoặc TikTok.

"Việc tạo một bài hát giờ bắt nguồn từ phòng ngủ thay vì đến từ studio", Righteous nói.

Làn sóng này cũng vấp phải sự chỉ trích. "Sẽ không có những đêm thức khuya để tìm cảm hứng, không có cảm xúc đưa vào lời bài hát, chỉ có thuật toán xử lý dữ liệu bắt chước âm hưởng từ bài hát cũ", Leslie Fram, người sáng lập nhóm tư vấn sáng tạo FEMco, nói với NBC News.

Theo Mashable, cách tiếp cận có phần dễ dãi của người nghe cũng khiến nhạc AI lan truyền. Trang này đánh giá, thực tế bài hát như Walk My Walk có ca từ và giai điệu nhàm chán, "nghe có vẻ đồng quê nhưng vô hồn".

Giữa năm nay, Michael Lewan, đứng đầu tổ chức phi lợi nhuận Music Fights Fraud Alliance, đã gọi "nhạc nhân tạo phát trực tuyến" là mối đe dọa lớn đối với tính toàn vẹn của âm nhạc. Theo ông, ngành công nghiệp này cần phải có cách tiếp cận nghiêm túc hơn, đồng thời củng cố các "lỗ hổng", chẳng hạn không trả tiền cho những ai "cố kiếm tiền nhanh chóng" bằng nhạc AI. Thậm chí, Lewan kêu gọi các nền tảng âm nhạc mạnh dạn xóa nhạc AI để ủng hộ nghệ sĩ.

Dù vậy, một số chuyên gia cho rằng việc người dùng chấp nhận AI một phần do chất lượng âm nhạc của chính các nghệ sĩ sáng tác chưa cao. Trong khi ngành công nghiệp cố gắng tìm nghệ sĩ mới, các studio tập trung vào cuộc đua ứng dụng trí tuệ nhân tạo.

"Tại sao không có nghệ sĩ bứt phá?", chuyên gia Kyle Coroneos viết trên Saving Country Music. "Một lý là nhiều hãng thu âm đang đầu tư mạnh vào AI thay vì dành công sức, vốn liếng để tạo đột phá cho nghệ sĩ thực thụ".

Bảo Lâm tổng hợp