Quỹ đầu tư: Hạ tầng tài chính quan trọng cho kinh tế tư nhân phát triển

Ngành quỹ đến lúc trưởng thành

Đến nay, Việt Nam đã ghi dấu ấn với những thành tựu vượt bậc trong phát triển kinh tế - xã hội. Dù vậy, ngành quỹ đầu tư vẫn còn khoảng cách đáng kể so với các quốc gia khác, cả về quy mô lẫn chất lượng.

Hiện nay, Việt Nam có 43 công ty quản lý quỹ với tổng tài sản quản lý vượt mốc 750.000 tỷ đồng, tăng gấp hơn 7 lần so với năm 2014. Trong suốt thập kỷ qua, ngành quỹ đã duy trì đà tăng trưởng ấn tượng, đạt mức trung bình trên 20% mỗi năm, khẳng định tiềm năng phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, tổng tài sản các quỹ mở chỉ chiếm 6% trên GDP, thấp hơn nhiều so với Thái Lan và Malaysia, lần lượt 21% và 53%.

Dù thị trường chứng khoán Việt Nam đã vận hành 25 năm, ngành quỹ đầu tư vẫn chưa đạt tốc độ phát triển như kỳ vọng, theo nhận định của các nhà quản lý quỹ chuyên nghiệp. Nguyên nhân chính bao gồm sự sụt giảm tham gia của nhà đầu tư nước ngoài và sự vắng bóng các thương vụ IPO quy mô lớn kể từ năm 2019 đến nay. Bên cạnh đó, sự thiếu đa dạng trong các loại hình quỹ đầu tư, đặc biệt là quỹ hưu trí tự nguyện, cũng là một rào cản lớn.

Ở các quốc gia khác, quỹ hưu trí tự nguyện đóng vai trò quan trọng và chiếm tỷ trọng đáng kể trong thị trường, chẳng hạn như Trung Quốc 27%, Malaysia 13%, Hàn Quốc 11%, và Thái Lan 5%. Nếu Việt Nam đạt được quy mô quỹ hưu trí tự nguyện tương tự Thái Lan, dòng vốn huy động có thể lên tới gần 24 tỷ USD, cao gấp nhiều lần so với lượng vốn ngoại ước tính chảy vào thị trường chứng khoán nếu được nâng hạng vào cuối năm. Tại các nước phát triển, loại hình quỹ hưu trí tự nguyện không chỉ hỗ trợ cá nhân đảm bảo an ninh tài chính sau nghỉ hưu mà còn góp phần huy động nguồn vốn dài hạn cho nền kinh tế.

Rõ ràng, tiềm năng dòng vốn từ xã hội, nguồn nội lực dồi dào của Việt Nam là rất lớn. Điều này cho thấy đã đến lúc ngành quỹ cần được cho phép đa dạng hóa các loại hình sản phẩm quỹ để trở thành kênh dẫn vốn chủ đạo và dài hạn, hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân nâng cao năng lực sản xuất.

Giải bài toán ngành quỹ

Nhìn lại câu chuyện thành công của Tập đoàn Kido, Tập đoàn Hòa Phát, Công ty Cổ phần Sữa Quốc tế (IDP), Công ty Cổ phần Gỗ An Cường (ACG) hay Công ty Cổ phần Y khoa Tâm Trí, điểm chung là khoản đầu tư từ VinaCapital vào các doanh nghiệp này không chỉ hỗ trợ họ mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ, gia tăng thị phần, mà còn giúp hiện đại hóa hệ thống quản trị, tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững.

“Nghị quyết 68 là luồng gió mới, củng cố niềm tin của các quỹ đầu tư vào khu vực kinh tế tư nhân, là động lực để chúng tôi tiếp tục tìm kiếm, đồng hành các doanh nghiệp tiềm năng, góp phần thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế tư nhân Việt Nam như cách mà chúng tôi đang làm trong hơn 20 năm qua. Nghị quyết này không làm thay đổi tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp đầu tư của chúng tôi, nhưng hi vọng sẽ làm cho số lượng công ty tư nhân có chất lượng tăng lên và thị trường vốn sôi động hơn.” - Bà Nguyễn Hoài Thu, Tổng Giám đốc Khối Đầu tư Chứng khoán Tập đoàn VinaCapital cho biết.

Tuy nhiên, để phát huy hết nội lực của ngành quỹ trở thành dòng chảy bền bỉ “tưới tắm” sự thiếu hụt về vốn khối kinh tế tư nhân thì cũng cần có những giải pháp khơi thông. Chẳng hạn như chính sách miễn thuế, ưu đãi thuế, thay đổi các quy định đầu tư, hay tăng cường mở rộng kênh phân phối qua hệ thống trung gian tài chính như ngân hàng. Nhà nước cần thành lập các Quỹ đầu tư quốc gia và địa phương với sự quản lý hoặc đồng quản lý bởi các chuyên gia đầu tư chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm.

Ngoài ra, cần thúc đẩy sự phát triển của các quỹ hưu trí tự nguyện thông qua ưu đãi thuế hấp dẫn, chẳng hạn miễn giảm thuế thu nhập cá nhân cho người tham gia quỹ. Đồng thời, Nhà nước nên cho phép các mô hình đầu tư linh hoạt, chẳng hạn đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp, hoặc các quỹ ETF, để thu hút dòng vốn dài hạn từ người dân. Bên cạnh đó cần nới lỏng các quy định để hỗ trợ sự phát triển của các quỹ đầu tư bất động sản (REIT). Thực tế tại các nước có thị trường tài chính và vốn phát triển mạnh, REIT đã đóng góp rất nhiều vào thị trường bất động sản, nhờ đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế.

Tại hội nghị “Quỹ đầu tư và đầu tư nước ngoài trong Kỷ nguyên phát triển mới của Việt Nam” diễn ra cuối tháng 3/2025 tại TP.HCM do Bộ Tài chính tổ chức, ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc Quốc gia ADB, Văn phòng Thường trú tại Việt Nam, đánh giá Việt Nam đang cần rất nhiều nguồn tài chính cho quá trình tăng trưởng và phát triển hiện nay. Tuy nhiên, hiện tại nền kinh tế vẫn đang phụ thuộc quá nhiều vào tín dụng ngân hàng, trong khi các kênh huy động vốn khác chưa phát triển đúng tiềm năng.

“Khi có thể tạo ra các sản phẩm thị trường vốn đáng tin cậy, chất lượng cao cho các quỹ đầu tư, các quỹ này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc huy động các nhà đầu tư cá nhân ủng hộ mục tiêu phát triển bền vững của đất nước. Ngoài ra, cũng sẽ cung cấp cơ hội đầu tư cho các nhà đầu tư cá nhân và thúc đẩy thói quen tiết kiệm lâu dài của người dân Việt Nam.” – ông Shantanu Chakraborty cho biết.

Bà Nguyễn Hoài Thu, VinaCapital chia sẻ: “Chúng tôi tin rằng, khi chính sách đã tạo ra hành lang thuận lợi, thì vai trò của các nhà đầu tư như VinaCapital là chủ động tìm kiếm và kiến tạo giá trị bền vững cùng doanh nghiệp, chứ không chỉ đơn thuần là đơn vị rót vốn. VinaCapital cũng đang tích cực mở rộng danh mục đầu tư vào các lĩnh vực có tiềm năng hưởng lợi từ chính sách như năng lượng sạch, tiêu dùng nội địa chất lượng cao, chuyển đổi số, và logistics. Đây là những ngành mà các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đang có nhiều dư địa bứt phá, nếu được tiếp cận nguồn lực đúng lúc và định hướng bài bản”./.