Quốc hội trao thêm quyền cho Trưởng, Phó Công an cấp xã trong khởi tố, điều tra

Quốc hội sáng nay biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự. Luật bổ sung quy định điều tra viên là Trưởng công an hoặc Phó trưởng công an cấp xã.

Theo đó, điều tra viên trung cấp, điều tra viên cao cấp là Trưởng Công an cấp xã hoặc Phó Trưởng Công an cấp xã được Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh phân công tiến hành hoạt động khởi tố, điều tra vụ án về tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn cấp xã.

Trong báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cho biết, nhiều ý kiến tán thành với việc bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của điều tra viên là Trưởng Công an hoặc Phó Trưởng Công an cấp xã.

Đề xuất này phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, bảo đảm tính kịp thời, đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức cơ quan điều tra 2 cấp.

Có ý kiến đề nghị rà soát toàn bộ các quy định của Bộ Luật Tố tụng hình sự để bảo đảm tính đồng bộ, nhất là các nội dung liên quan đến việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế; nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra để bổ sung chính xác, rõ ràng cho phù hợp với vai trò mới của Điều tra viên Cơ quan điều tra cấp tỉnh được bố trí tại Công an cấp xã, bảo đảm có khả năng triển khai trên thực tế.

Có ý kiến đề nghị làm rõ Công an cấp xã không phải là một cấp cơ quan điều tra độc lập mà chỉ thực hiện nhiệm vụ theo ủy quyền của cấp trên.

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu, VKSND tối cao đã bổ sung quy định điều tra viên trung cấp, điều tra viên cao cấp của Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh được bố trí làm Trưởng Công an cấp xã hoặc làm Phó Trưởng Công an cấp xã khi được Thủ trưởng Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh phân công tiến hành hoạt động khởi tố, điều tra đối với vụ án về tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn cấp xã thì được thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn như Thủ trưởng Cơ quan điều tra.

Thận trọng lựa chọn, phân công điều tra viên là Trưởng, Phó Trưởng Công an xã

Có ý kiến đề nghị cân nhắc lộ trình và triển khai thận trọng việc bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Điều tra viên là Trưởng Công an, Phó Trưởng Công an cấp xã, có thể thí điểm tại một số địa phương trước khi áp dụng rộng rãi.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, trong quá trình triển khai, tổ chức thực hiện, VKSND tối cao sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an cân nhắc, thận trọng trong việc lựa chọn phân công điều tra viên là Trưởng Công an xã, Phó Trưởng Công an xã để bảo đảm đúng điều kiện, tiêu chuẩn về năng lực, trình độ chuyên môn, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm, phòng, chống oan sai, bỏ lọt tội phạm.

Tại dự thảo luật đã bổ sung quy định giao Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Viện trưởng VKSND tối cao để hướng dẫn cụ thể việc phân công, bố trí Điều tra viên là Trưởng Công an xã, Phó Trưởng Công an xã, bảo đảm thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.

Đáng chú ý, luật bổ sung quy định cơ quan điều tra có thể kết luận điều tra đề nghị truy tố bị can khi đã có đủ căn cứ và bảo đảm quyền bào chữa cho bị can trong 2 trường hợp. Đó là, bị can trốn hoặc không biết bị can ở đâu và việc truy nã không có kết quả; bị can đang ở nước ngoài mà không thể triệu tập để phục vụ các hoạt động điều tra.

Quy định này nhằm khắc phục tình trạng nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại rất lớn về tài sản, nhưng bị can bỏ trốn, truy nã mà không có kết quả hoặc bị can ở nước ngoài không thể triệu tập. Dù cơ quan tiến hành tố tụng đã có đủ căn cứ chứng minh hành vi phạm tội và ra kết luận điều tra, đề nghị truy tố, truy tố bị can nhưng vẫn phải quyết định tạm đình chỉ điều tra, tạm đình chỉ vụ án mà không thể xử lý vắng mặt.

Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành mới chỉ có quy định về xét xử vắng mặt, chưa có quy định cụ thể về trình tự, thủ tục này trong giai đoạn điều tra, truy tố.

Luật sửa đổi một số vấn đề liên quan đến thẩm quyền tố tụng của hệ thống VKSND, TAND từ 4 cấp còn 3 cấp. Đồng thời, sửa đổi tên gọi, bộ máy của hải quan, kiểm lâm, kiểm ngư khi tiến hành một số hoạt động điều tra trong Bộ Luật Tố tụng hình sự.

Luật cũng quy định TAND khu vực xét xử sơ thẩm những vụ án hình sự về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật Hình sự quy định đến 20 năm tù.